Kamu Açıkları ve Borçlanma İlişkisi: Türkiye, Azerbaycan, Kazakistan ve Kırgızistan Üzerine Bir Uygulama

Yıl 2009, Cilt: 9 Sayı: 9, - , 01.06.2009

Murat Demir Erşan Sever

Öz

Borçlanma gelişmiş ülkelerde büyüme ve kalkınmanın finansmanında ve teknolojinin geliştirilmesinde önemli bir finansman kaynağı olarak ortaya çıkarken kimi gelişmekte olan ülkelerde ise kamu açıklarının finansmanında önemli bir kaynak olarak değerlendirilmektedir. Kamu harcamalarının finansmanında vergiler temel finansman kaynağı olarak kabul edilmektedir. Harcamaların gelirleri aştığı dönemlerde ki bu durum gelişmiş ülkelerde nadiren görülürken gelişmekte olan ülkelerde yapısal problemlerle ortaya çıkan temel ekonomik istikrarsızlık unsuru olarak kabul edilmektedir, iç ve dış borçlanma önemli alternatifler olarak devreye alınmaktadır. Gelişmekte olan ülkelerde yatırım kararlarına yön veren bir takım faktörler bulunmaktadır. Reel faiz oranları bu bağlamda önemli bir değişken olarak kabul edilmektedir. Kamu borçlanmasına yoğun bir biçimde başvurulması faiz oranları üzerinde baskılar yaratarak özel yatırımları dışlamakta, büyüme ve kalkınma sürecini olumsuz etkilemektedir. Yüksek düzeydeki kamu açıklarının da faiz oranı, ekonomik büyüme, enflasyon ve kamu borç düzeyi gibi makro değişkenler üzerinde olumsuz etkilere sahip olduğu söylenebilir. Söz konusu değişkenlerdeki olumsuz gelişmeler ise bir süre sonra daha yoğun ve dolayısıyla çok daha maliyetli kamu açıklarının ortaya çıkmasına yol açacaktır. Çalışmada kamu açıkları ve borçlanması arasındaki ilişkisi öncelikle teorik düzeyde, Türkiye, Azerbaycan, Kazakistan ve Kırgızistan pratiğinde de deneysel düzeyde imcelenmeye çalışılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

-

Kaynakça

• Akalın, Güneri (1996), “Kamu Kesimi Finansman Açıkları ve Ekonomik Dengeler Üzerindeki Etkileri”, Kamu Kesimi Finansman Açıkları, X. Maliye Sempozyumu, Mayıs 1994, Antalya, İstanbul Üniversitesi Basımevi No 554, İstanbul.
• Ateş, Gürkan (2002), Borç Yönetim Ofisi ve Türkiye Uygulaması Üzerine Bir Çalışma, Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı Ekonomik Araştırmalar Genel Müdürlüğü.
• Bade Robin and Michael Parkin (1985), “Central Bank Laws and Monetary Policy”, Unpublished Manuscript, University of Western, Ontario.
• Buchanan, James M. (1997), “The Balanced Budget Amendment: Clarifying the Arguments”, Public Choice, Vol. 90, No. 1–4, (117–138).
• Buchanan, James M. (1986/3), “The Economic Consequences of Deficit”, Journal of Public Finance and Public Choice, (149–156).
• Duran, Mahmut (1996), “Kamu Finansman Açıklarının Optimal Finansmanı”, Kamu Kesimi Finansman Açıkları, X. Maliye Sempozyumu, Mayıs 1994, Antalya, İstanbul Üniversitesi Basımevi, No: 554, İstanbul.
• Eker, Ayça (Çevrimiçi), Bütçe Açıklarının Ekonomik Sonuçları, <http://www.ekodialog.com/Makaleler/butce_aciklari_sonuclari.html>, 12.08.2007.
• Erol, Ümit (1998), “Kamu Açıkları ile Enflasyon Arasındaki Nedensellik İlişkisi”, Türkiye’de Kamu Ekonomisi ve Mali Kriz, XII. Maliye Sempozyumu, Mayıs 1997, Antalya, Emek Matbaacılık, İstanbul.
• Granger, C. and P. Newbold (1974), “Spurious Regression in Econometrics”, Journal of Econometrics, Vol. 2, p. 111–120.
• International Monetary Fund, (Çevrimiçi), <http://www.imf.org/external/country/>, 25.08.2007.
• Katraklidis, Constantinos P. & Nikolaos M. Tabakis (2006), “Greek Budget Deficits, Stuructural Breaks and The Concept of Sustainability: New Econometric Evidence”, Economic and Business Review, Vol. 8, No.3, (263–278).
• Kibritçioğlu, Aykut, Bengi Kibritçioğlu (1999), Ham Petrol ve Akaryakıt Ürünü Fiyat Artışlarının Türkiye’deki Enflasyonist Etkileri, T.C. Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı Araştırmalar Genel Müdürlüğü, <www.hazine.gov.tr/arastirma_inceleme/ar_inc21.pdf>, 16.08.2007.
• Marty, Alvin L. (1968), “The Optimal Rate of Growth of Money”, The Journal of Political Economy, Vol.76, No.4, July-August, (865–873).
• National Bank of The Kyrgyz Republic (Çevrimiçi), <http://www.nbkr.kg/web/interfeis.builder_frame?language=ENG>, 25.08.2007.
• Önder, İzzettin, Hülya Kirmanoğlu (1996), “Kamu Açıklarının Tanımlanması ,Ölçümü ve Etkileri”, Kamu Kesimi Finansman Açıkları, X. Maliye Sempozyumu, Mayıs 1994, Antalya, İstanbul Üniversitesi Basımevi No 554, İstanbul.
• Özgün, Didem Bahar (2000), “An Empirical Approach to Fiscal Deficits and Inflation: Evidence from Turkey”, Annual Meeting of MEEA, January 2000, <www.ceterisparibus.net_turkiye/makaleler.htm> , 18.09.2007.
• Schorfheide, Frank (2003), Learning and Monetary Policy Shifts, <http://www.ssc.upenn.edu/~schorf/papers/lp.pdf>, 10.06.2004.
• Tanzi, Vito & Ludger Schuknecht (2000), Public Expenditures in the 20th Century: A Global Perspective, Cambridge, Cambridge University Pres.
• The National Bank of Azerbaijan (Çevrimiçi), <http://www.nba.az/>, 24.08.2007.
• The National Bank of Kazakhstan (Çevrimiçi), <http://www.nationalbank.kz/?uid=5047DE88-802C-E8FB-36ED78856B997526&docid=127>, 24.08.2007.
• Tuna, Yusuf (Çevrimiçi), Türkiye’de Kamu Kesimi Açıkları, <http://www.ekodialog.com/Makaleler/turkiyede_kamu_kesimi_aciklari.html>, 12.08.2007.
• Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı (Çevrimiçi), <http://www.dpt.gov.tr/>, 29.08.2007.
• Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı (Çevrimiçi), <http://www.hazine.gov.tr/>, 28.08.2007.
• Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası, Elektronik Veri Dağıtım Sistemi (Çevrimiçi), <http://evds.tcmb.gov.tr/>, 28.08.2007.
• TÜSİAD (1986), Türkiye’de Enflasyon ve Enflasyonda Başarı Koşulları, Yayın No. TÜSİAD - T/86–790, İstanbul.