Avrupa Birliği Üyesi Ülkelerde ve Türkiye'de Katma Değer Vergisi: Yakınsama Gerçekleşiyor Mu?

Yıl 2013, Cilt: 20 Sayı: 20, - , 01.09.2013

Hülya Kabakçı Karadeniz

Öz

Avrupa Birliği, Katma Değer Vergisi (KDV) kayıp kaçaklarını azaltmak ve haksız rekabeti engellemek için KDV sistemlerini birbirine yakınlaştırmaya çalışmaktadır. Çalışmada birlik üyesi ülkeler ve Türkiye arasında KDV sistemlerinin yakınsayıp yakınsamadığının belirlenmesi amaçlanmıştır. 2000–2013 yılları arasında AB üyesi ülkeler ile Türkiye’nin standart ve indirilmiş KDV oranları, KDV’nin toplam vergi gelirleri içindeki payı, KDV’nin GSYİH içindeki payı, çeşitli mal ve hizmet gruplarındaki KDV oranlarının aritmetik ortalamalarının standart sapmaları ve varyasyon katsayıları hesaplanmıştır. Birlik üyesi ülkeler ve Türkiye’de 2000–2013 yılları arasında standart KDV oranlarının birbirine yakınsadığı, süper indirilmiş ve indirilmiş oranlar ile KDV’nin hem toplam vergi gelirleri (1999–2011) hem de Gayrisafi Yurtiçi Hâsıla (GSYİH) içindeki payında (2000–2011) yakınsamanın gerçekleşmediği bulgulanmıştır. Bunun temel nedeni, çeşitli mal ve hizmet gruplarında farklı KDV oran ve istisnaların uygulanmasıdır. 2013 yılı itibariyle ilaç, kitap, gıda, meyve suyunda yakınsama yok iken, tütün, kurşunsuz benzin ve mazotta yakınsamanın gerçekleştiği saptanmıştır. Birlik üyesi ülkeler, farklı yoksulluk ve gelir eşitsizliği oranlarına sahiptirler. Bu nedenle ülkeler KDV istisnalarını genişletmekte, AB ortalamasının altında süper indirilmiş ve indirilmiş oranlar belirlemektedirler. Kısa dönemde KDV sistemlerinin mükemmel uyumlaştırması ya da ülkelerin tüm mal ve hizmet grupları için aynı oranı uygulaması hem Birlik üyesi ülkelerde hem Türkiye’de zor görünmektedir.

Anahtar Kelimeler

-

Kaynakça

• Acinöroğlu, Serkan (2013), “Vergiden Kaçınma ve Vergi Kaçakçılığıyla Mücadelede Avrupa Birliği’nin 1 Ocak 2013 Tarihli Son Eylem Planının Değerlendirilmesi”, Vergi Dünyası, S. 379, Mart.
• Acuner, Serkan (2013), “Avrupa Birliği Katma Değer Vergisi Mevzuatına Genel Bir Bakış ve Mevzuata Aykırı Olarak İndirimli Oran Uygulayan İspanya Hakkında Adalet Divanı Tarafından Verilen Kararın Değerlendirilmesi (2013)”, Vergi Dünyası, S. 380, Nisan.
• Aykar, Özkan & Ömer Faruk Burak (2011), “Avrupa Birliğindeki KDV Oranları Açısından Türkiye’nin AB Müktesebatına Olan Uyumu”, Hukuk Portal.
• Bakar, Feride & Mircan Yıldız Tokatlıoğlu (2012), “Küresel Finansal Kriz Sürecinde Avrupa Birliği Vergi Politikaları”, Maliye Dergisi, S. 163, Temmuz-Aralık.
• Batırel, Ömer Faruk (2013), “Avrupa Birliği ve Türkiye’de vergi Yükü ve Dağılımı”, Vergi Dünyası, S. 378, Şubat.
• Boeters, Stefan & Christoph Böhringer & Thiess Büttner & Margit Kraus (2010), “Economic effects of VAT reforms in Germany”, Applied Economics, 42: 17, pp. 2165–2182.
• Decoster, A. & J. Loughrey & C. O’Donoghue & D. Verwerft (2009), “Incidence and welfare effects of indirect taxes”, European Measures of Income and Poverty: Lessons for the US'International Policy Exchange Series, <http://www.umdcipe.org/conferences/oecdumd/conf_papers/Papers/Decoster%20et%20al%20-%20Incidence%20and%20Welfare%20Effects%20of%20Indirect%20Taxes.pdf>, 28.08.2012.
• European Commission (2011), “815 final VOL. 5/5 - Annex IV Annex Growth-Friendly Tax Policies in Member States And Better Tax Coordination in The EU to The Communication From The Commission to The European Parliament”, The Council, The European Economic And Social Committee And The Committee of Regions, Annual Growth Survey 2012.
• EU Commision (2013), VAT Rates Applied in the Member States of the European Union, <http://ec.europa.eu/taxation_customs/resources/documents/taxation/vat/how_vat_works/rates/vat_rates_en.pdf>, 13.04.2013.
• EUROSTAT (2012), Taxation trends in the European Union, <http://epp.eurostat.ec.europa.eu/cache/ITY_OFFPUB/KS-DU-12-001/EN/KS-DU-12-001-EN.PDF>, 31.03.2013.
• EUROSTAT (2013), Taxation trends in the European Union, <http://ec.europa.eu/taxation_customs/taxation/gen_info/economic_analysis/tax_structures/index_en.htm>, 21.08.2013.
• EUROSTAT (2013/b), <http://epp.eurostat.ec.europa.eu/portal/page/portal/statistics/search_database>, 21.08.2013.
• Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) (2013), Vergi İstatistikleri, <http://www.gib.gov.tr/index.php?id=271>, 20.05.2013.
• Güçlü, Emre Betül (2012), “Avrupa Birliğinde KDV Uygulaması-II: istisnalar”, Vergi Sorunları, S. 282, Mart.
• T.C. Kalkınma Bakanlığı (2012), 2013 Yılı Programı, <http://www.dpt.gov.tr/PortalDesign/PortalControls/WebIcerikGosterim.aspx?Enc=83D5A6FF03C7B4FC7D333B89A57C1CCE4268AB1687B22FA5FC02C11D85C07A12>, 21.08.2013.
• Kemmerling, A. & P. Genschel (2009), Which Way to Converge? The Europeanisation of National Tax Systems, <http://aei.pitt.edu/33076/?utm_source=rss&utm_medium=rss&utm_campaign=which-way-to-converge-the-europeanisation-of-national-tax-systems>, 12.04.2013.
• OECD (2007), “Consumption Taxes: The Way of The Future?”, Policy Brief, October.
• Šinkyříková, T. & J. Soukopová (2012), “Impact Of Standard Rate Of Vat On Tax Mix in EU 27”, Acta Universitatis Agriculturae Et Silviculturae Mendelianae Brunensis, Volume LX 39, Number 7.
• Sobacı, Mehmet Zahid (2008), “Uluslar Arası Politika Yakınsaması: Kavramsal Çerçeve”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 63 (3), sS. 145–159.
• Türk Dil Kurumu (TDK) (2013), Büyük Türkçe Sözlük, <http://tdkterim.gov.tr/bts/>, 01.05.2013.
• Türkiye İstatistik Enstitüsü (2013), Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması, 2006- 2011, <http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1011>, 22.08.2013.
• Turan, İbrahim (2011), Temel İstatistik Tanımlayıcı İstatistik Dağılımları Tanımlayıcı Ölçüler Dağılış Ölçüleri, Mart, <http://temelistatistik.files.wordpress.com/2011/11/3-dac49fc4b1lc4b1m-c3b6lc3a7c3bcleri.pdf>, 29.08.2013.
• Ubay, Birol (2012), “Avrupa Birliği’nde KDV’nin Geleceği”, Vergi Sorunları, S. 283 Nisan.
• Warren, Neil (2008), “A Review of Studies on the Distributional Impact of Consumption Taxes in OECD Countries”, OECD Social, Employment And Migration Working Papers, <http://www.oecd.org/els/workingpapers>, 20.05.2013.
• Yıldırım, Musa (2008), “Avrupa Birliği’nde Uygulanan KDV Sistemi, Türkiye’deki KDV ile Karşılaştırılması ve Uyumlaştırma Çalışmaları”, Vergi Sorunları, S. 239, Ağustos.