The Impact of Neoliberal Policies on Women’s Employment in Turkey

Yıl 2019, Cilt: 27 Sayı: 41, 129 - 150, 31.07.2019

Şeyda Güdek-gölçek

https://doi.org/10.17233/sosyoekonomi.2019.03.07

Cited By: 5

Öz

With the global expansion of neoliberalism since the 1970s. Many developing countries has adopted export-led growth model like Turkey. Changes in production processes and reduction of the state’s pro-labor audit with neoliberal policies have had a direct impact on labor markets by transforming the forms and areas of employment into a more flexible an informal character. However, women’s labor has been adversely affected by patriarchy which includes gender ideology and practices. While in most places -adopted this growth model- women labor has taken place the main locomotive of production, a similar increase has not experienced in Turkey that adopted same growth model in recent time and had similar patriarchal condition with these countries. Therefore, in the study, it is aimed to understand the effect of neoliberal policies on women’s employment in Turkey. At this point, data from the TURKSTAT household surveys and field studies were used for employment data. In conclusion, it is seen that the rate of women’s employment has not increased while employment quality has deteriorated in a manner consistent with global trends due to Turkey’s specific economic conditions, the impact of private and public patriarchy.

Anahtar Kelimeler

Neoliberalism, Labor, Informal and Flexible Employment, Private and Public Patriarchy

Neoliberal Politikaların Türkiye’de Kadın İstihdamına Etkisi

Öz

1970’li yıllardan itibaren neoliberalizmin küresel ölçekte yayılması ile birlikte, kalkınmakta olan Türkiye gibi pek çok ülke ihracata dayalı büyüme modelini benimsemiştir. Neoliberal politikalar ile üretim süreçlerinde meydana gelen değişimler ve devletin emek yanlısı denetimlerinin azalması istihdam biçimlerini ve alanlarını daha esnek ve enformel bir niteliğe dönüştürerek, emek piyasalarına doğrudan etki etmiştir. Ancak özelde, toplumsal cinsiyetçi ideolojileri ve pratikleri içeren patriyarka nedeni ile kadın emeği daha olumsuz etkilenmiştir. Bu büyüme modelini benimseyen çoğu yerde, kadın emeği üretimin başlıca lokomotifi olurken bu ülkeler ile yakın tarihlerde aynı büyüme modelini benimseyen ve benzer patriyarkal koşullara sahip olan Türkiye’de kadın istihdamında benzer bir artış yaşanmamıştır. Bu nedenle çalışmada, neoliberal politikaların Türkiye’de uygulanmasının kadın istihdamına etkisinin anlaşılması amaçlanmıştır. Bu noktada istihdam verileri için TÜİK hane halkı araştırmalarından ve konuya ilişkin yapılan alan çalışmalarından yararlanılmıştır. Sonuçta, Türkiye’nin özgül ekonomik koşullarının, özel ve kamusal patriyarkanın etkisi nedeni ile kadın istihdamının niceliği artmazken, niteliğinin küresel trend ile uyumlu bir biçimde kötüleştiği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Neoliberalizm, Emek, Enformel ve Esnek İstihdam, Özel ve Kamusal Patriyarka

Kaynakça

• Arat, N. (1997), Kadınlar Gündemi, İstanbul: Say Yayınları.
• Atasü Topçuoğlu, R. (2010), Kapitalizm ve Ataerkillik Erformel Alanda Nasıl Eklemlenir? Bilinçli Saklama ve Saklayarak Değersizleştirme Mekanizmasının Ev Eksenli Çalışmada İşleyişi, Dedeoğlu, S. & Yaman Öztürk, M. (der.), Kapitalizm, Ataerkillik ve Kadın Emeği: Türkiye Örneği, İstanbul: Sosyal Araştırmalar Vakfı.
• Aykaç Yanardağ, A. (2010), Karşılaştırmalı Bir Bakış Açısından Sosyal Güvenlik Reformunun Emek Piyasasına Etkisi, Toplum ve Bilim, 118.
• Birleşmiş Milletler, (2016), The Case Study on Income and Social Inequalities in Turkey, Regional Human Development Report.
• Bora, A. (2018), Kadınların Sınıfı: Ücretli Ev Emeği ve Kadın Öznelliğinin İnşası, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Dedeoğlu, S. (2014), Türkiye’de Yeni Endüstriyel İstihdam ve Kadın İşçiler, Emeğin Kitabı, İstanbul: Sosyal Araştırmalar Vakfı.
• Dünya Bankası, (2003), Bridging The Gender Gap In Turkey: A Milestone Toward Faster Socio-economic Develeopment And Poverty Reduction, Poverty Reduction And Economic Managemet Unit, Europe And Central Asia Region.
• Dünya Bankası, Bridgind the Gender Gap in Turkey: A Milestone Towards Faster Socio-economic Development and Poverty Reduction, http://siteresources.worldbank.org/INTECAREGTOPGENDER/Resources/TurkeyCGA.pdf (Erişim Tarihi: 11. 01. 2019)
• Erinç, Y. (2008), Küreselleşme Kim İçin?, İstanbul: Yordam Kitap.
• Harvey, D. (2015), Neoliberalizmin Kısa Tarihi, Onacak, A. (çev.), İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Hoşgör, Ş. ve Tansel, A. (2010), 2050’ye Doğru Nüfusbilim ve Yönetim: Eğitim, İşgücü, Sağlık ve Sosyal Güvenlik Sistemine Yansımalar, TÜSİAD-BMNF.
• İpsos, (2018), Türkiye’yi Anlama Kılavuzu, http://www.halklailiskiler.com/pdf/Turkiyeyi-Anlama-Kilavuzu-EKitap_1347963063.pdf (Erişim Tarihi: 11. 01. 2019)
• Karakoyun, Y. (2007), Esnek Çalışma Yoluyla Kadınların İşgücüne Katılım Oranının ve İstihdamının Artırılması: İşkur’un Rolü, Yayınlanmamış Uzmanlık Tezi, Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü.
• KEİG. (2013), Türkiye’de Kadın Emeği ve İstihdamına Yönelik Politikalar, http://www.keig.org/wp-content/uploads/2016/03/genelge-kitap-2013.pdf (Erişim Tarihi: 11. 01. 2019)
• Mandel, E. (2013), Geç Kapitalizm, Badem, C. (çev.), Ankara: Versus Kitap.
• Marx, K, (2011), Kapital: Ekonomi Politiğin Eleştirisi, 1. Cilt, Selik M. ve Satlıgan, N. (çev.), İstanbul: Yordam Kitap.
• Memiş, E. vd. (2017), Kadınların Ev-Kadınlaştırılması: Ücretli ve Karşılıksız Emeğin Toplumsal Cinsiyet Temelli Analizi, S. ve Elveren, A. Y. (der.), Türkiye’de Refah Devleti ve Kadın, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Mies, M. (1998), Patriarchy & Accumulation On a World Scale, London: Zed Books.
• Mutlu, E. (2013), Kısmi Süreli Çalışmanın İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Kapsamında Değerlendirilmesi, Sosyal Güvence, 4.
• Petrol-İş, (2000), 97-99 Petrol İş Yıllığı, İstanbul: Petrol-İş Yayını.
• Polanyi, K. (2009), Büyük Dönüşüm: Çağımızın Siyasal ve Sosyal Kökenleri, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Sancar, S. ve Bulut, A. (2006), Turkey: The Country Gender Profile, https://www.jica.go.jp/english/our_work/thematic_issues/gender/background/pdf/e06tur.pdf (Erişim Tarihi: 11. 01. 2019)
• Tansel, A. (2000), Wage Earners, Self Employment and Gender in the Informal Sector in Turkey, Policy Research Report on Gender and Development, No. 24.
• Tansel, A. (2002), Determinants of Schooling Attaintment of Boy and Girls in Turkey: Individual, Househald and Community Factors, Economic of Education Review, 21 (5).
• Tansel, A. (2002), İktisadi Kalkınma ve Kadınların İşgücüne Katılımı: Türkiye’den Zaman Serisi Kanıtları ve İllere Göre Yatay Kesit Kestirimleri, ERC Working Papers in Economics 01/05T.
• Toksöz, G. (2017), Neoliberal Piyasa, Özel ve Kamusal Patriarka Çıkmazında Kadın Emeği, Dedeoğlu, S. ve Elveren, A. Y. (der.), Türkiye’de Refah Devleti ve Kadın, İstanbul: İletişim Yayınları.
• TÜİK, Hanehalkı İşgücü Anketi Sonuçları. https://www.tuik.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 11. 01. 2019).
• TÜİK, Genel Nüfus Sayım Sonuçları. https://www.tuik.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 11. 01. 2019).
• Wallerstein, I. (2011), Dünya Sistemleri Analizi: Bir Giriş, Abadoğlu, E. & Ersoy, N. (çev.), İstanbul: Bgst Yayınları.
• White, J. B. (2015), Para ile Akraba: Kentsel Türkiye’de Kadın Emeği,İstanbul: İletişim Yayınları.
• Yaman Öztürk, M. (2010), Ücretli İş ve Ücretsiz Bakım Hizmeti Ekseninde Kadın Emeği: 1980’lerden 2000’lere, Dedeoğlu, S. & Yaman Öztürk, M. (der.), Kapitalizm, Ataerkillik ve Kadın Emeği: Türkiye Örneği, İstanbul: Sosyal Araştırmalar Vakfı.