Kamu Maliyesinde Bir Risk Unsuru Olarak Koşullu Yükümlülükler: Türkiye Örneği

Yıl 2020, Cilt: 28 Sayı: 44, 215 - 236, 19.04.2020

Semih Şen Mircan Tokatlıoğlu

https://doi.org/10.17233/sosyoekonomi.2020.02.10

Cited By: 2

Öz

Hükümetlerin kamu maliyesini sağlıklı şekilde sürdürebilmesinin koşullarından biri, ortaya çıkabilecek riskleri iyi analiz edip, en aza indirmeyi sağlamaktır. Bu bağlamda son yıllarda birçok ülkede görülen koşullu yükümlülüklerdeki artış eğilimi, dikkate alınması ve izlenmesi gereken risk unsurlarından biridir. Koşullu yükümlülüklerdeki artışın, kamu borcunda ve kamu açıklarında artışa yol açmasının yanı sıra kamu kesiminde mali şeffaflık ve ahlaki tehlike yaratma potansiyeli bulunmaktadır. Bu çalışmada amaç Türkiye’nin koşullu yükümlülüklerini 1990-2018 dönemi için analiz etmektir. Çalışmada koşullu yükümlülüklerin son yıllarda arttığı tespit edilmiştir. Bu artış, Türkiye’nin mali istikrarı açısından bir risk olarak değerlendirilebilir. Ayrıca koşullu yükümlülüklerin yönetiminde başta mali şeffaflık olmak üzere bazı sorunlar mevcuttur.

Anahtar Kelimeler

Koşullu Yükümlülükler, Kamu Garantileri, Hazine Garantileri, Kamu Özel İşbirlikleri

Contingent Liabilities as a Risk Factor in Public Finance: The Case of Turkey

Öz

One of the conditions for governments to sustain public finance in a healthy way is to analyze and minimize the possible risks that may arise in the future. In this context, the upward trend in contingent liabilities seen in many countries in recent years has become one of the mayor risk factors to be considered and monitored. The increase in contingent liabilities has the potential to lead to an increase in public debt and public deficits, as well as the potential for fiscal transparency and moral hazard in the public sector. In this study, the aim is to analyze Turkey's contingent liabilities for the period 1990-2018. The study is determined that contingent liabilities has increased in recent years. It can be said that this increase is a risk to fiscal stability of Turkey. Another result is that there are some problems, especially fiscal transparency, in the management of contingent liabilities.

Anahtar Kelimeler

Contingent Liabilities, Public Guarantees, Treasury Guarantees, Public Private Partnerships

Kaynakça

• Arslanalp, S. & Y. Liao (2012), “Contingent Liabilities and Sovereign Risk: Evidence from Banking Sectors”, CAMA Working Paper, No. 43/2013.
• Aslan C. & D. Duarte (2014), “How Do Countries Measure, Manage, And Monitor Fiscal Risks Generated By Public-Private Partnerships? Chile, Peru, South Africa, Turkey”, World Bank Policy Research Working Paper, No. WPS7041.
• Boskin, M.J. (1988), “Concepts and Measures of Federal Deficits and Debt and Their Impact on Economic Activity”, in: Economics of Debt, K.J. Arrow & M.J. Boskin (eds.), The Macmillan Press, California.
• Bova, E. & M. Ruiz-Arranz & F.G. Toscani & E. Ture (2016), “The Fiscal Costs of Contingent Liabilities: A New Dataset”, IMF Working Paper, No. 16/14.
• Buiter, W.H. (1983), “Measurement of Public Sector Deficit and Its Implications for Policy Evaluation and Design”, IMF Staff Paper, 30(2).
• Bülbül, D. & S. Ertürk-Atabey (2010), “Türkiye’de Koşullu Yükümlülüklerin Kamu Finansman Açıkları Üzerine Etkileri”, Sosyoekonomi, 11(11), 61-77.
• Cangöz, M.C. (2001), “Koşullu Mali Yönetiminde Bir Risk Kaynağı: Koşullu Yükümlülükler”, V. Türkiye Finans Eğitimi Sempozyumu, Balıkesir Üniversitesi, 8-11 Kasım 2001, Bandırma.
• Caşkurlu, E. & T. Dağlaroğlu (2010), Gelişmekte Olan Ülkelerin Küresel Ekonomik Krize Karşı Geliştirdikleri Ekonomi Politikaları: Global Kredi Krizinin Gelişmekte Olan Piyasa Ekonomilerine Etkileri ve Politika Seçenekleri, İktisadi Araştırmalar Vakfı, İstanbul.
• Cebotari, A. & J. Davis & L. Lusiyan & A. Mati & P. Mauro & M. Petrie & R. Velloso (2009), “Fiscal Risks: Sources, Disclosure and Management”, IMF Departmental Papers / Policy Papers, 09/01, Fiscal Affairs Department.
• Cebotari, A. (2008), “Contingent Liabilities: Issues and Practice”, IMF Working Paper, No. WP/08/245.
• Cohen, D. (2002), “Fiscal Sustainability and a Contingency Trust Fund”, in: Government at Risk, H. Polackova-Brixi & A. Schick (eds.), Oxford University Press, 143-158.
• Currie, E. & A. Valendia (2002), “Risk Management of Contingent Liabilities Within a Sovereign Asset-Liability Framework”, World Bank Documents & Reports, No.45227.
• Çelen, M. (2011), “Doğal Afetlerin Doğurduğu Koşullu Mali Yükümlülükler”, Maliye Araştırma Merkezi Konferansları, (56), 41-68.
• DFI & CEMLA & Commonwealth Secretariat (2009), “Fiscal Sustainability of Debt”, Joint Ministerial Forum on Debt Sustainability, Washington DC.
• Emek, U. (2017), “Sağlık Sektöründe Kamu Özel İşbirliği Sözleşmeleri: Beklenti ve Gerçekleşme”, Hacettepe HDF, 7(1), 139-168.
• Her Majesty Treasury (2018), “Managing Fiscal Risks: Government Response to the 2017 Fiscal Risks Report”, Presented to Parliament by the Chief Secretary to the Treasury by Command of Her Majesty, July.
• Hofmans, H.M.J. & C.R. Van de Coevering (2014), “How to Deal with Contingent Liabilities- Lessons From the Dutch Experience”, OECD Journal on Budgeting, 2014(1), 35-45.
• IMF & World Bank (2005), “Guidelines for Public Debt Management”, in: Fiscal Management, A. Shah (ed.), Washington D.C., The World Bank Publications.
• IMF (2016), “Analyzing and Managing Fiscal Risks-Best Practies”, Policy Paper.
• Karabulut, G. (2003), “Finansal Liberalizasyon İktisadi Kriz İlişkisi”, İktisat Dergisi, (438), 16-33.
• Kılıçaslan, H. (2017), Devletin Değişen Rolü ve Kamu Özel İşbirlikleri, Ankara, Savaş Yayınevi.
• Koç, F. (2012), “Varlık ve Yükümlülük Yönetimi Yaklaşımı”, Hazine İşlemleri ve Çağdaş Hazine Yönetimi, içinde: C. Cangöz & E. Balıbek (eds.), Ankara, Seçkin Yayınları, 105-118.
• OECD (2005), Advances in Risk Management of Government Debt, OECD Publication, Paris.
• Polackova, H. (1998), “Contingent Government Liabilities: A Hidden Risk For Fiscal Stability”, The World Bank, Policy Research Working Paper, No. 1989.
• Polackova-Brixi, H. & A. Mody (2002), “Dealing With Government Fiscal Risk: An Overview”, in: Government at Risk, H. Polackova-Brixi & A. Schick (eds.), Oxford University Press, 21-58.
• Reinhart, C.M. & K.S. Rogoff (2010), Bu Defa Farklı: Finansal Çılgınlığın 800 Yıllık Tarihi, Çev. Levent Konyar, İstanbul, NTV Yayınları.
• Schick, A. (2002), “Budgeting for Fiscal Risk”, in: Government at Risk, H. Polackova-Brixi & A. Schick (eds.), Oxford University Press, 79-98.
• Sonğur, C. & M. Top (2018), “Türkiye’de Sağlık Sektöründe Kamu-Özel İşbirliği Modeli: Paydaş Görüşlerine Dayalı Bir Alan Araştırması”, Sosyal Güvenlik Dergisi, 8(1), 159-186.
• Şahin, M. & Ö. Uysal (2008), Kamu-Özel Sektör Ortaklıkları, Bursa, Ekin Yayınevi.
• Şen, H. & İ. Sağbaş & A. Keskin (2010), “Türkiye’de Mali Sürdürülebilirliğin Analizi: 1975-2017”, Maliye Dergisi, (158), 103-123.
• Şen, S. & C. Tabar & M. Tokatlıoğlu (2018), “Küresel Krizde Devlet Müdahalesi ve Maliye Politikası”, İş ve Hayat, 4(8), 9-26.
• T.C. Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı (2017), Kamu Borç Yönetim Raporu, Ankara.
• T.C. Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı (2019), Kamu Borç Yönetim Raporu, Mayıs, Ankara.
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı (2019), Dünyada ve Türkiye’de Kamu Özel İşbirliği Uygulamalarına İlişkin Gelişmeler Raporu 2018, Ankara.
• T.C. Kalkınma Bakanlığı (2012), Dünyada ve Türkiye’de Kamu Özel İşbirliği Uygulamalarına İlişkin Gelişmeler Raporu 2012, Ankara.
• Taşar, M.O. (2009), “Finansal Regülasyonlar ve Küresel Kriz Sürecinde Türk Dünyası Bankacılık Sistemlerinin Yeniden Yapılandırılması”, Avrasya Etüdleri Dergisi, (16), 459-472.
• TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu (2018), “9’uncu Plan Bütçe Komisyon Toplantısı Tutanakları”, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu Tutanak Dergisi, 27(2).
• Tokatlıoğlu, M. & S. Şen & H. Serbes (2017), “Avrupa Birliği Borç Krizi ve Finansal Yardım Mekanizmaları”, içinde: Yrd. Doç. Dr. Yaşar Methibay’a Armağan, F. Saraçoğlu & M. Çakır (eds.), Gazi Kitabevi, 365-396.
• Towe, M.C. (1991), “Budgetary Control and Fiscal Impact of Government Liabilities”, IMF Staff Papers, 38(1), 109-134.
• Tunay, B.K. (2005), Finansal Sistem: Yapısı, İşleyişi, Yönetimi ve Ekonomisi, Birsen Yayınevi, Ankara.
• Turan, N. (2014), Mali Şeffaflık ve Kamu Mali İstatistikleri Açısından Koşullu Yükümlülüklere Bakış”, Sayıştay Dergisi, (95), 5-27.
• Wheeler, G. (2004), Sound Practice in Government Debt Management, Washington D.C., The World Bank Publications.
• World Bank (2016), Guarantee Products, World Bank Group.
• World Bank (2017), Public-Private Partnership: Reference Guide Version 3, WB Publication.
• <https://www.hmb.gov.tr/kamu-finansmani-istatistikleri>, 17.07.2019.
• <http://www.sbb.gov.tr/kamu-ozel-isbirligi-projelerinde-gelismeler/>, 17.07.2019.
• <https://www.otoyolas.com.tr/>, 20.07.2019.