Seçilmiş Makroekonomik Değişkenler ve Beklenti Endekslerinin BİST 100 Endeksi Üzerine Etkisi

Yıl 2022, Cilt: 30 Sayı: 54, 443 - 466, 25.10.2022

Ayşe Ergin Ünal Serkan Nas Mürvet Heybeli

https://doi.org/10.17233/sosyoekonomi.2022.04.23

Öz

Bu çalışmada BİST 100 endeksini etkileyen makroekonomik faktörler ve beklenti endeksleri incelenmiş olup Otoregresif Dağıtılmış Gecikme (ARDL) metodu kullanılarak Python progamlama dili (Python) ile optimum ARDL modeli oluşturulmuştur. Analiz sonucunda uzun dönemli Amerikan doları Türk lirası paritesi (USD/TRY), Ekonomik Güven Endeksi (EGE), Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) değişkelerinin bağımlı değişken BİST 100 endeksi ile ilişkileri pozitif, 5 Yıllık Tahvil Faizi (FAİZ) ve oynaklık endeksi (VIX) değişkeni ile negatif yönde iken Brent petrol Amerikan doları paritesi (BRENT) değişkeninin istatiksel olarak anlamlı olmadığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

BİST 100, Makroekonomik Değişkenler, Beklenti Endeksi, ARDL Eşbütünleşme Testi, Python Programlama Dili

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

The Effect of Selected Macroeconomic Variables and Expectation Indices on the BIST 100 Index

Öz

In this study, the macroeconomic factors and expectation indices affecting the BIST 100 index have been examined. The optimum Autoregressive Distributed Lag (ARDL) model has been created by utilising the Python programming language (Python) using the ARDL method. As a result of the analysis, it has been determined that long-term variables such as United States dollar Turkish lira parity (USD/TRY), Economic Confidence Index (EGE), and Consumer Price Index (TÜFE) are correlated in the positive direction with the dependent variable BIST 100 index and in the negative direction with the 5-Year Bond Interest (FAİZ) and Volatility Index (VIX) variables. In contrast, Brent petrol United States dollar parity (BRENT) is not statistically significant.

Anahtar Kelimeler

BIST 100, Macroeconomic Variables, Expectation Index, ARDL Cointegration Testing, Python Programming Language

Proje Numarası

-

Kaynakça

• Aksöz-Yılmaz, H. & F. Güzel (2021), “How Do the Exchange Rates Affect the Sector Indices? A Dynamic Panel Data Analysis for Borsa Istanbul”, Istanbul Journal of Economics, 71(2), 411-434.
• Albayrak, A.S. vd.. (2012), “Makroekonomik Değişkenler ile Sermaye Hareketlerinin BİST 100 Endeksi Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi”, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(8), 1-22.
• Albeni, M. & Y. Demir (2005), “Makro Ekonomik Göstergelerin Mali Sektör Hisse Senedi Fiyatlarına Etkisi (IMKB Uygulamalı)”, Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (14), 1-18.
• Alper, D. & E. Kara (2017), “Borsa İstanbul’da Hisse Senedi Getirilerini Etkileyen Makroekonomik Faktörler: BİST Sınai Endeksi Üzerine Bir Araştırma”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(3), 713-730.
• Al-Shami, H.A. & Y. Ibrahim (2013), “The Effects of Macro-Economic Indicators on Stock Returns: Evidence From Kuwait Stock Market”, American Journal of Economics, 3(5C), 57-66.
• Altınbaş, H. vd. (2015), “Makroekonomik Faktörlerin Hisse Senedi Piyasaları Üzerindeki Etkisi: Borsa İstanbul Üzerine Bir Uygulama”, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 4(2), 30-49.
• Altuntaş, D. & E. Ersoy (2021), “Yatırımcı Duyarlılığının BIST Pay Piyasasına Etkisi”, Sosyoekonomi, 29(50), 387-412.
• BahmanI-Oskooee, M. & C.W.N.G. Raymond (2002), “ Longrun Demand for Money in Hong Kong: An Application of The ARDL Model”, International Journal of Business and Economics, 1(2), 147-155.
• Bai, Z. (2014), “Study on the Impact of Inflation on the Stock Market in China”, International Journal of Business and Social Science, 5(7), 261-271.
• Bekaert, G. & M. Hoerova (2014), “The VIX, The Variance Premium And Stock Market Volatility”, Journal of Econometrics, 183(2), 181-192.
• Branson, W.H. (1981), “Macroeconomic determinants of real exchange rates”, National Bureau of Economic Research Working Paper Nr. 0801.
• Brown G.W. & M.T. Cliff (2004), “Investor Sentiment and the Near-Term Stock Market”, Journal of Empirical Finance, 11, 1-27.
• Czapkiewicz, A. et al. (2018), “Effects of Macroeconomic Indicators on the Financial Markets Interrelations”, Finance a Uver, 68(3), 267-292.
• Dickey, D.A. & W.A. Fuller (1979), “Distributions of the Estimators for Autoregressive Time Series With A Unit Root”, Journal of the American Statistical Association, 74, 427-431.
• Dickey, D.A. & W.A. Fuller (1981), “Likelihood Ration Statistics For Autoregressive Time Series With A Unit Root”, Econometrica, 49, 1057-1072.
• Dornbusch, R. & S. Fischer (1980), “Exchange Rates And The Current Account”, The American Economic Review, 70(5), 960-971.
• Durmuş, S. vd. (2019), “Makro Ekonomik Göstergelerin Endeks Getirileri Üzerindeki Etkisi: BİST Örneği”, Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 7(16), 870-886.
• Fattah, A. & T. Kocabıyık (2020), “Makroekonomik Değişkenlerin Borsa Endeksleri Üzerine Etkisi: Türkiye ve ABD Karşılaştırması”, Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 12(22), 116-151.
• Feldstein, M. (1983), “Inflation and the stock market”, in: Inflation, tax rules, and capital formation (186-198), NBER Chapters, University of Chicago Press.
• Frankel, J.A. (1992), “Monetary and Portfolio-Balance Models of Exchange Rate Determination”, in: International economic policies and their theoretical foundations (793-832), Academic Press.
• Granger, C.W.J & P. Newbold (1974), “Spurıous Regressıons in Econometrics”, Journal of Econometrics, 2, 111-120.
• Jansen, W.J. & N.J. Nahuis (2003), “The Stock Market and Consumer Confidence: European Evidence”, Economics Letters, 79(1), 89-98.
• Kang, S.H. et al. (2019), “Dynamic Spillovers and Connectedness Between Stock, Commodities, Bonds, and VIX Markets”, Pacific-Basin Finance Journal, 58, 101221.
• Kendirli, S. & M. Çankaya (2016), “Döviz Kuru ve Enflasyonun BİST Banka Endeksi Üzerindeki Etkisi”, MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(3), 215-227.
• Koyuncu, T. (2018), “BİST 100 Endeksinin Makroekonomik Değişkenler ile İlişkisi: Ampirik Bir Çalışma”, Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(3), 615-624.
• Köse, A.K. & M. Akkaya (2016), “Beklenti ve Güven Anketlerinin Finansal Piyasalara Etkisi: BIST 100 Üzerine Bir Uygulama”, Bankacılar Dergisi, 99, 3-15.
• Krugman, P. & R. Wells (2013), Makro İktisat, Palme Yayıncılık.
• Kyereboah‐Coleman, A. & K.F. Agyire‐Tettey (2008), “Impact of Macroeconomic Indicators on Stock Market Performance: The Case of The Ghana Stock Exchange”, The Journal of Risk Finance, 9(4), 365-378.
• MacKinnon, J.G. (1996), “Numerical Distribution Functions for Unit Root and Cointegration Tests”, Journal of Applied Econometrics, 6(11), 601-618.
• Özer, A. vd. (2011), “Hisse Senedi Fiyatları İle Makroekonomik Değişkenlerin Etkileşimi”, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 26(1), 163-182.
• Özşahin, Ş. (2014), “Finansal Liberalizasyon Politikaları ve Gelir Dağılımı Üzerindeki Etkisi (1989-2004)”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 13(1-2), 47-68.
• Pesaran, M.H. & Y. Shin (1999), “An Autoregressive Distributed Lag Modelling Approach to Cointegration Analysis”, in: S. Strom (ed.), Econometrics and Economic Theory in the 20th Century: The Ragnar Frisch Centennial Symposium, Cambridge University Press.
• Phillips, P.C.B. & P. Perron (1988), “Testing For a unit Root in Time Series Regression”, Biometrica, 75, 335-346.
• Qadan, M. et al. (2019), “Idiosyncratic Volatility, the VIX and Stock Returns”, The North American Journal of Economics and Finance, 47, 431-441.
• Ruan, L. (2018), “Research on Sustainable Development of the Stock Market Based on VIX Index”, Sustainability, 10(11), 4113.
• Sadeghzadeh, K. & B. Elmas (2018), “Makroekonomik Faktörlerin Hisse Senedi Getirilerine Etkilerinin BİST’te Araştırılması”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, (80), 207-232.
• Sandal, M. vd. (2017), “BİST 100 Endeksi İle Altın ve Petrol Fiyatları Arasındaki Nedensellik İlişkisinin İncelenmesi”, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 26(3), 155-170.
• Sarıtaş, H. vd. (2021), “CDS Primleri ve Derecelendirme (Raiting) Notları ile BİST 100 Endeksi Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Türkiye Örneği”, Maliye ve Finans Yazıları, (116), 73-92.
• Suriani, S. et al. (2015), “Impact of Exchange Rate on Stock Market”, International Journal of Economics and Financial Issues, 5(1), 385-388.
• Şekeroğlu, G. vd. (2019), “Enflasyon ve Dış Ticaret Açığının Borsa Endeks Getirileri Üzerindeki Etkisi: Borsa İstanbul 100 Endeksinde Bir Uygulama”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, (82), 221-234.
• Uçan, O. vd. (2017), “Makroekonomik Göstergelerin Borsa Endeksi Üzerine Etkisi: Panel Veri Analizi İle Borsa İstanbul’da Bir Uygulama”, Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 19(2), 509-523.
• Ullah, G.M.W. et al. (2017), “Effect of Macroeconomic Variables on Stock Market Performance of SAARC countries”, Asian Economic and Financial Review, 7(8), 770-779.
• Usul, H. vd. (2017), “Güven Endekslerindeki Değişimlerin Hisse Senedi Piyasalarina Etkileri: Borsa İstanbul Örneği”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(3), 685-695.
• Uyar-Bozdağlıoğlu, E.Y. (2007), “Türkiye’nin İthalat ve İhracatının Eşbütünleşme Yöntemi ile Analizi (1990-2007)”, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(3), 213-224.
• Uzun, U. & B. Güngör (2017), “Borsa Endeksleri ile Ülkelerin Seçilmiş Makroekonomik Göstergeleri Arasındaki İlişkinin Uluslararası Boyutta İncelenmesi”, Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(4), 1-30.
• Wang, Y.H. et al. (2006), “The Relationships Between Sentiment, Returns and Volatility”, International Journal of Forecasting, 22(1), 109-123.
• Whaley, R.E. (2009), “Understanding the VIX”, The Journal of Portfolio Management, 35(3), 98-105.
• Yeşildağ, E. (2021), “Altın, Faiz, İşsizlik, Para Arzı ile Borsa Arasındaki Eşbütünleşme İlişkisinin Araştırılması”, Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 19(2), 130-148.