Türkiye’de Enflasyon Histerisinin Durumu: Geleneksel, Fourier ve Kesirli Frekans Fourier Testleri ile Analiz

Yıl 2024, Cilt: 32 Sayı: 62, 79 - 93, 28.10.2024

Hasan Azazi , Müşerref Arık , Melike Buse Akcan

https://doi.org/10.17233/sosyoekonomi.2024.04.04

Öz

Çalışmada, döviz kuru şoklarının fiyatlar üzerindeki etkisi ve şok sonrasında fiyatların şok öncesine göre sahip olduğu düzey incelenmektedir. Bu doğrultuda, çalışmada enflasyon histerisinin varlığı test edilmektedir. Ticari mal ve hizmet sektörlerindeki enflasyon oranları çalışma dahilinde değerlendirilmiş olup, Türkiye özelinde Şubat 2003-Aralık 2002 tarihleri arası dikkate alınarak analiz gerçekleştirilmiştir. Analiz, verilerin geleneksel Fourier ve Kesirli Frekanslı Fourier testine tabi tutulması ile gerçekleştirilmiştir. Çalışmada kullanılan yöntemler, serilerin sinüs ve kosinüs değerlerinin yanı sıra yapısal kırılmaları da analize dahil ederek hata payını en aza indirmekte ve literatürdeki en güncel analiz yöntemleri arasında kabul edilmektedir. Çalışma sonucunda, uygun politik düzenlemelere gidildiği taktirde Türkiye’de enflasyon oranlarındaki artışın kalıcı bir özellik göstermeyeceği çıktısına ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ticari Mal Enflasyonu, Hizmet Enflasyonu, Histeri, Fourier

The Situation of Inflation Hysteresis in Türkiye: Analysis with Traditional, Fourier and Fractional Frequency Fourier Tests

Öz

This study investigates the impact of exchange rate shocks on pricing and whether the values normalise after the shock ends. Accordingly, the study tests the existence of inflation hysteresis. Goods and services sector inflation figures are used in the evaluation, and the data for the Turkish sample between February 2003 and December 2022 are analysed. The data are analysed by subjecting them to Traditional Fourier and Fractional Frequency Fourier tests. The methods used in the study minimise the margin of error as they include sine and cosine values as well as structural breaks in the analysis and are considered to be one of the most up-to-date analysis methods. According to the study’s findings, the increase in inflation rates in Türkiye does not show a permanent feature after appropriate policy adjustments.

Anahtar Kelimeler

Goods Inflation, Services Inflation, Hysteresis, Fourier

Kaynakça

• Akcan, A.T. (2018), “Tarım ve Tarım Dışı Sektörlerde İşsizlik Histerisi”, Tarım Ekonomisi Dergisi, 24(1), 21-32.
• Akcan, A.T. (2019), “Türkiye’de Gençlerin İşsizlik Histerisi”, Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(1), 31-47.
• Akkuş, Ö. & S.G. Topuz (2019), “İşsizlik Histerisinin Geçerliliği: Gelişmekte Olan En Kırılgan Beşli”, Sosyoekonomi, 27(39), 69-80.
• Azazi̇, H. (2022), “Analysis of Gender-Based Unemployment Hysteresis in Turkey”, Business And Management Studies An International Journal, 10, 858-865.
• Baştav, L. (2019), “Empirical Evidence on the US Labour Market Hysteresis: New Keynesian Wage Phillips Curve (1990-2014)”, Sosyoekonomi, 27(40), 31-53.
• Bayat, T. & Ş. Taş (2021), “Türkiye’de Para İkamesine Karşı Politika Faizi Etkin Olarak Kullanılıyor Mu? Fourier Alandan Kanıtlar”, Sosyoekonomi, 29(50), 503-520.
• Blanchard, O.J. & L.H. Summers (1986), “Hysteresis and the European Unemployment Problem”, Working Paper 1950, National Bureau of Economic Research.
• Blanchard, O.J. & L.H. Summers (1988), “Beyond the Natural Rate Hypothesis”, The American Economic Review, 78(2), 182-187.
• Bozoklu, S. et al. (2020), “Persistence in per capita energy consumption: A fractional integration approach with a Fourier function”, Energy Economics, 91, 104926.
• Brunello, G. (1990), “Hysteresis and ‘The Japanese Unemployment Problem’: A Preliminary Investigation”. Oxford Economic Papers, 42(3), 483-500.
• Çi̇çen, Y.B. (2020), “Türkiye’de Krizin İşsizlik Üzerinde Kalıcı Etkisi: Global Kriz Dönemi”, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 9(2), 1936-1956.
• Çi̇çen, Y.B. (2021), “2008 Global Krizinde Cinsiyet ve Yaş Gruplarına Göre İşşizlik Histerisi: Türkiye İçin Fourier Durağanlık Analizi”, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 17(1), 79-101.
• Daştan, M. (2024), “Türkiye’de Yaş ve Cinsiyete Göre Ayrıştırılmış İşsizlik Oranlarında Histeri Etkisinin Test Edilmesi: Yeni Nesil Otoregresif Sinir Ağları Birim Kök Testinden Kanıtlar”, Akdeniz İİBF Dergisi, 24(1), 27-38.
• Dibooglu, S. & A. Kibritcioglu (2001), Inflation, Output, and Stabilization in a High Inflation Economy: Turkey, 1980-2000, <https://www.researchgate.net/publication/23747167_Inflation_Output_and_Stabilization_in_a_High_Inflation_Economy_Turkey_1980-2000>, 18.12.2022.
• Dibooglu, S. & A. Kibritcioglu (2004), “Inflation, output growth, and stabilization in Turkey, 1980-2002”, Journal of Economics and Business, 56(1), 43-61.
• Dickey, D.A. & W.A. Fuller (1979), “Distribution of the Estimators for Autoregressive Time Series With a Unit Root”, Journal of the American Statistical Association, 74(366), 427-431.
• Dickey, D.A. & W.A. Fuller (1981), “Likelihood Ratio Statistics for Autoregressive Time Series with a Unit Root”, Econometrica, 49(4), 1057-1072.
• Eğilmez, M. (2018a), “Enflasyon 15 yılın zirvesinde: Nedenleri ne, sonuçları ne olacak?”, BBC News Türkçe, <https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-45730223>, 18.12.2022.
• Eğilmez, M. (2018b), “Enflasyon Nasıl Düştü?”, Kendime Yazılar, <https://www.mahfiegilmez.com/2018/12/enflasyon-nasl-dustu.html>, 18.12.2022.
• Enders, W. & J. Lee (2012), “The flexible Fourier form and Dickey-Fuller type unit root tests”, Economics Letters, 117(1), 196-199.
• Ergül, M. (2024), “Türkiye’de Cinsiyete Göre İşsizlik Histerisinin Geleneksel ve Fourier Testlerle Analizi”, Bulletin of Economic Theory and Analysis, 9(1), 329-346.
• İltaş, Y. & K. Demirgüneş (2020), “Döviz Kurunun Borsa İstanbul Sanayi Endeksi Üzerindeki Etkisi: Yapısal Kırılmaları Modellemede Farklı Yaklaşımlar Kullanan Eşbütünleşme Testlerinden Bulgular”, 3. Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 55, 972-978.
• Karataş, A.R. (2024), “Türkiye’de Farklı Boyutlarıyla İşsizlik Histerisinin Geleneksel ve Fourier Testlerle Analizi”, Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(27), 453-473.
• Metin-Özcan, K. et al. (2004), “Dynamics of inflation and inflation inertia in Turkey”, Journal of Economic Cooperation, 25(3), 63-86.
• Önal, M. (2021), “Cinsiyete Göre Türkiye’de İşsizlik Histerisi”, Biga İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(1), 29-41.
• Özcan, M. (2022), “Investigation of Inflation Inertia in Turkey by Asymmetrical Methods”, Ekonomi, Politika & Finans Araştırmaları Dergisi, 7(IERFM Özel Sayısı), 106-122.
• Özen-Atabey, A. & M. Karakuş (2023), “BRICS-T Ülkelerine Yönelik İşgücü Piyasalarında Histeri Etkisi: Güncel Yaklaşımlarla Zaman Serisi ve Panel Veri Analizleri”, JOEEP: Journal of Emerging Economies and Policy, 8(2), 67-82.
• Özen-Atabey, A. (2023), “E7 Ülkelerinde İşsizlik Histerisi: Doğrusal, Doğrusal Olmayan ve Fourier Birim Kök Testlerinden Kanıtlar”, Paradigma: İktisadi ve İdari Araştırmalar Dergisi, 12(Özel Sayı), 27-41.
• Özen-Atabey, A. (2024), “Türkiye’de Farklı Gruplar İtibarıyla İşsizlikte Histeri Etkisinin Analizi: Çoklu Yapısal Kırılmalı ve Fourier Birim Kök Testlerinden Kanıtlar”, Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(1), 76-88.
• Öztürk, M. (2021), “An Essay On Inflation Hysteresis in Turkey”, Premium E-Journal of Social Science, 5(17), 710-719.
• Phillips, P.C.B. & P. Perron (1988), “Testing for a Unit Root in Time Series Regression”, Biometrika, 75(2), 335-346.
• Roache, S.K. (2014), “Inflation Persistence in Brazil - A Cross Country Comparison”, IMF Working Paper, WP/14/55.
• Şengül, O. (2021), “Türkiye’de faiz histeri etkisi: Doğrusal ve Fourier birim kök testlerinden kanıtlar”, Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(4), 1364-1371.
• Taş, T. et al. (2017), “The Stability of Money Demand under the Structural Breaks in Turkey”, Journal of Current Researches on Business and Economics, 7(1), 265-280.
• Tatar, H.E. (2021), “Seçilmiş Entegrasyon Örgütlerinde Satın Alma Gücü Paritesi Teorisinin Geçerliliğinin Fourier Fonksiyonu Kullanarak Fraksiyonel Birim Kökleriyle Test Edilmesi”, Sosyoekonomi, 29(49), 373-388.
• Teki̇n, İ. (2018), “Türkiye’de İşsizlik Histerisi: Fourier Fonksiyonlu Durağanlık Sınamaları”, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 33(1), 97-127.
• Telli-Üçler, Y. (2022), “Türkiye’de İşsizlik Histerisi Üzerine Bir Araştırma (2005-2022)”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 25(1), 216-225.
• Telli-Üçler, Y. et al. (2023), “Türkiye’de Genç Kadın ve Genç Erkeklerin İşsizlik Histerisi”, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(2), 1071-1082.
• Tobin, J. (1995), “Inflation and Unemployment”, in: S. Estrin & A. Marin (eds.), Essential Readings in Economics (232-254), Palgrave, London.
• Tunay, K.B. (2009), “Türkiye’de Enflasyon Sürekliliğinin ABKBHO Modelleriyle Analizi”, Öneri Dergisi, 8(31), 249-257.
• Zivot, E. & D.W.K. Andrews (1992), “Further Evidence on the Great Crash, the Oil-Price Shock, and the Unit-Root Hypothesis”, Journal of Business & Economic Statistics, 10(3), 251-270.