Wilhelm Röpke: Türkiye’deki Faaliyetleri, Fikirleri ve Etkileri Hakkında Bir İnceleme

Yıl 2025, Cilt: 33 Sayı: 63, 337 - 364

Mehmet Dinçaslan

https://doi.org/10.17233/sosyoekonomi.2025.01.16

Öz

Wilhelm Röpke, iki dünya savaşı arası dönemin ve İkinci Dünya Savaşı sonrası konjonktürün sosyal, siyasal ve iktisadî yönlerini tecrübe etmiş bir iktisatçı ve sosyal bilimcidir. 1933-1937 arasında İstanbul Üniversitesi’nde çalışan Röpke’nin Türkiye’deki akademik faaliyetlerini konu edinen pek az çalışma yapılmıştır. Bu çalışmalarda ele alınmayan Röpke konulu makaleler, gazete yazıları, Röpke’nin konferans metinleri ve çeviri makaleleri ile Röpke’ye yapılan atıflar, bu makalenin kapsamını oluşturmaktadır. Buradan hareketle Röpke’nin Türkiye yıllarındaki faaliyetlerinin dökümünü yapmak ve Türk iktisat düşüncesinde bıraktığı izlere derinlik kazandırmak amaçlanmaktadır. Sonuç olarak Röpke’nin Türk iktisat düşüncesinde kayda değer ama kısa soluklu bir yankı uyandırdığı, fakat bir geleneğin ya da düşünce çizgisinin kurucusu olmadığını söylemek mümkündür.

Anahtar Kelimeler

Wilhelm Röpke, İktisadî Liberalizm, Neoliberalizm, Türk İktisat Düşüncesi

Wilhelm Röpke: An Appraisal of His Activities, Ideas, and Reflections in Türkiye

Öz

Wilhelm Röpke is an economist and social scientist who experienced the social, political, and economic aspects of the interwar period and the post-World War II conjuncture. Very few studies have been conducted on his academic and social activities between 1933 and 1937 at İstanbul University in Türkiye. Therefore, this paper focuses on Röpke's translated works, such as articles, essays and conference texts, which have not been addressed in previously published studies. This paper aims to inventory Röpke's activities in Türkiye and to enlarge upon the traces he left in Turkish economic thought. As a result, it is possible to say that Röpke had a significant but nonpermanent impact on Turkish economic thought. Thus, asserting that he founded a tradition or line in Turkish economic thought is hard.

Anahtar Kelimeler

Wilhelm Röpke, Economic Liberalism, Neoliberalism, Turkish Economic Thought

Kaynakça

• [Ete], M. Etem (1934), “Prof. Röpke Hakkında Birkaç Söz”, Mülkiye Mektebi Mecmuası, (35), 46.
• Akkurt, E. (2005), “Feridun Ergin”, içinde: M. Yılmaz (ed.) Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Cilt 7: Liberalizm (320-328), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Akşam Gazetesi (1933), Enflasyon ve Deflasyon: İktisat Ordinaryüsü Dr. Röpke’nin Bir Konferansı, 5.12.1933, 10.
• Akşam Gazetesi (1934), Yeni Türkiye - İktisat Ordinaryüsünün İhtisasları, 22.2.1934, 1.
• Altan, Ç. (1962), Wilhelm Röpke Yazadursun…, Milliyet Gazetesi, 8.11.1962, 2.
• Arslan, P. (2022), 1933-1950 Yılları Arasında Türkiye’ye Gelen Alman İktisatçılar: Gerhard Kessler’in Türkiye’de Sosyal Politikaların Gelişimine Katkıları, Ankara: Efil Yayınevi.
• Belda, V. (1969), Röpke Keynes’e Karşı, İstanbul: Ar Matbaa İşleri.
• Belda, V. (1972), Milletlerin Yaşantısını Değiştiren İktisatçılar, İstanbul: İsmail Akgün Matbaası.
• Bilge, Ş. (1946), Garip Yiğit’ler, Cumhuriyet Gazetesi, 13.10.1946, 4.
• Boz, Ç. (2022), İstanbul’da İktisat, <https://www.fbu.edu.tr/haber/618/prof-dr-cigdem-boz-Istanbul-da-Iktisat-adli-belgesel-filmini-tamamladi>, 27.10.2023.
• Cumhuriyet Gazetesi (1933a), Üniversitenin Yeni İktisat Profesörü: Pr. Röpke Almanya’dan Gelerek İşe Başladı, 22.10.1933, 1.
• Cumhuriyet Gazetesi (1933b), Ticaret Odasında Dünkü Konferans: Doktor Röpke Buhran Sebeplerini Anlattı, 5.12.1933, 2.
• Cumhuriyet Gazetesi (1934a), Bir Ecnebi Profesör Cenevre’ye Davet Edildi, 26.1.1934, 2.
• Cumhuriyet Gazetesi (1934b), Prof. Röpke - Avrupa Türkiye’ye Gıpta İle Bakıyor, Diyor, 22.2.1934, 3.
• Cumhuriyet Gazetesi (1934c), Köy Günleri - Talebe Birliği Köy Günleri Tertip Ediyor, 12.3.1934, 2.
• Cumhuriyet Gazetesi (1934d), İktisadî ve İçtimaî İlimler Enstitüsü, 20.3.1934, 2.
• Cumhuriyet Gazetesi (1934e), İktisadî ve İçtimaî İlimler Enstitüsü, 22.3.1934, 2.
• Cumhuriyet Gazetesi (1934f), İktisat ve İçtimaiyat Enstitüsü Konferansları, 10.4.1934, 4.
• Cumhuriyet Gazetesi (1934g), Hukuk Dekanı Kim Olacak?, 31.8.1934, 2.
• Cumhuriyet Gazetesi (1935a), Üniversite Verilecek Konferanslar, 11.11.1935, 2.
• Cumhuriyet Gazetesi (1935b), Üniversitemizde Serbest Konferans - Her Hafta Perşembe Günleri Verilecektir, 14.11.1935, 2.
• Cumhuriyet Gazetesi (1935c), Üniversitede - Hukuk Talebesinin Tetkikleri, 20.3.1935, 2.
• Cumhuriyet Gazetesi (1935d), Üniversitede - İktisadî Tetkikler, 18.4.1935, 2.
• Cumhuriyet Gazetesi (1935e), Halkevinde Konferans, 27.4.1935, 4.
• Cumhuriyet Gazetesi (1935f), Halkevinde - Prf. Röpkenin Konferansı, 28.4.1935, 2.
• Cumhuriyet Gazetesi (1935g), İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi İktisad ve İçtimaiyat Enstitüsü Komün Bilgileri Serbest Konferansları, 26.12.1935, 10.
• Cumhuriyet Gazetesi (1937a), İzmir’e Giden Heyet, 21.2.1937, 2.
• Cumhuriyet Gazetesi (1937b), Seyahat Dolayısile, 22.6.1937, 8.
• Derya, H. (2019), “Wilhelm Röpke’nin Ordo-Liberal Düşünce İçerisindeki Yeri ve Önemi”, içinde: C.C. Aktan & H. Derya (eds.), Freiburg Hukuk ve İktisat Okulu (121-179), SOBİAD Hukuk ve İktisat Araştırmaları Yayınları.
• Eren, E. (2017), “Avusturya İktisadından Üçüncü Yola: Türkiye Yıllarında Wilhelm Röpke”, içinde: M.E. Özgür vd. (der.), Türkiye’de İktisadi Düşünce (261-302), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Eren, E. (2021), İktisadi Düşünce Tarihi ve İktisatta Yöntem, Ankara: Efil Yayınevi.
• Ergin, F. (1947a), “Millî Gelir”, Cumhuriyet Gazetesi, 11.10.1947, 2.
• Ergin, F. (1947b), “Devlet Müdahalesinin İktisadî Bilânçosu”, Cumhuriyet Gazetesi, 6.12.1947, 2.
• Ergin, F. (1948a), “Devletçilik”, Türkiye İktisat Kongresi, <https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2022/07/Turkiye-Iktisat-Kongresi-1948.pdf>, (146-149), 2.9.2023.
• Ergin, F. (1948b), “İnsan Hayatiyle Oynıyanlar Karşısında Kayıdsızlığımız”, Cumhuriyet Gazetesi, 22.6.1948, 2.
• Ergin, F. (1948c), “Memleket Davaları ve Gazetecilik Şuuru”, Cumhuriyet Gazetesi, 17.7.1948, 2.
• Ergin, F. (1949a), “Ziraî Kalkınma Davamız”, Cumhuriyet Gazetesi, 23.3.1949, 2.
• Ergin, F. (1949b), “Mahsül Vaziyetinin Hububat Fiatları Üzerindeki Tesiri”, Cumhuriyet Gazetesi, 4.7.1949, 2.
• Ergin, F. (1966), “Wilhelm Röpke ve ‘Üçüncü Yol’”, Türkiye İktisat Gazetesi, 14 (669), 1, 8.
• Ergin, F. (1973), “Röpke (Wilhelm)”, Ak İktisat Ansiklopedisi 2. Cilt, İstanbul: Sermet Matbaası, 808.
• Eröz, M. (2014), İktisat Sosyolojisine Başlangıç, 4. Basım, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Ete, M. (1966), “Prof. Röpke’yi Kaybettik!”, Milliyet Gazetesi, 4.3.1966, 2.
• Fındıkoğlu, Z.F. (1945a), “Bacon ve Zamanımız”, Cumhuriyet Gazetesi, 23.2.1945, 2.
• Fındıkoğlu, Z.F. (1945b), “Beveridge Plânının Tenkidi ve Müdafaası”, Cumhuriyet Gazetesi, 19.6.1946, 2.
• İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi İçtimaiyat Enstitüsü (1955), İktisat Fakültesi İçtimaiyat Enstitüsü Hakkında Kuruluşunun XX. Yılı Münasebetiyle Rapor 1934-1954, İstanbul.
• Kurun Gazetesi (1935), Kültür İşleri - Profesörler, 6.2.1935, 3.
• Masala, A. & Ö. Kama (2018), “Between Two Continents: Wilhelm Röpke’s Years in Istanbul”, in: P. Commun & S. Kolev (eds.), Wilhelm Röpke (1899-1966) (11-29), Cham: Springer.
• Meriç, C. (2005), Cemil Meriç Bütün Eserleri 2: Bu Ülke, (haz. M.A. Meriç), 26. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Milliyet Gazetesi (1934a), Cenevrede Konferans, 27.1.1934, 3.
• Milliyet Gazetesi (1934b), Türk Köyü, 12.3.1934, 6.
• Nabi, Y. (1936a), “Liberal Bir İktisatçı ve Türkiye”, Varlık, 4(80), 113-115.
• Nabi, Y. (1936b), “Bir Yanlış Görüşe Cevap - Üniversitemizde Profesör Olan Vilhelm Röpke Türkiye’nin İktisatçılığını Nasıl Anlamış, Neler Diyor?”, Kurun Gazetesi, 6.11.1936, 3, 7.
• Nadi, N. (1944), “Sosyal Dava Nizam Davası”, Cumhuriyet Gazetesi, 19.4.1944, 1, 3.
• Neumark, F. (2017), Boğaziçine Sığınanlar (Çev. Ş.A. Bahadır), İstanbul: Kopernik Kitap.
• Nuri, V. (1937), “İstanbul Üniversitesinde Bir Tetkik - Ecnebi Profesörlerin Birer Birer Kaçtığı Doğru Değildir”, Akşam Gazetesi, 9.9.1937, 1, 4.
• Ritenour, S. (2016), “Wilhelm Röpke: İnsancı Bir Ekonomist”, (Çev. Ü. Çetin), Liberal Düşünce Dergisi, (82), 191-205.
• Röpke, W. (1934a), “Piyasa İktisadının Kuruluşu ve Mekanizması”, (Çev. Â. Hüseyin), içinde: Ökonominin Bugünkü Meseleleri (25-40), İstanbul: İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi İktisat ve İçtimaiyat Enstitüsü Neşriyatı.
• Röpke, W. (1934b), “Inflation ve Deflation Arasında I”, (Çev. M. Etem), Mülkiye Mektebi Mecmuası, (35), 46-49.
• Röpke, W. (1934c), “Inflation ve Deflation Arasında II”, (Çev. M. Etem), Mülkiye Mektebi Mecmuası, (36), 42-44.
• Röpke, W. (1934d), “Inflation ve Deflation Arasında III”, (Çev. M. Etem), Mülkiye Mektebi Mecmuası, (37), 52-54.
• Röpke, W. (1934e), “Inflation ve Deflation Arasında IV”, (Çev. M. Etem), Mülkiye Mektebi Mecmuası, (38), 30-32.
• Röpke, W. (1935a), “Modern Türkiyenin Ekonomi Yapısı”, Ulus Gazetesi, 26.4.1935, 4.
• Röpke, W. (1935b), “Fascist Economics”, Economica, 2(5), 85-100.
• Röpke, W. (1936), “Anketimiz, Üniversite Profesörlerine Soruyoruz”, Yücel Dergisi, 3(14), 71-73.
• Röpke, W. (1937), “Cihan Ekonomisinin Bünyesi”, içinde: Üniversite Konferansları 1935-1936 (290-300), İstanbul: Ülkü Basımevi.
• Röpke, W. (1947), “Mülkiyet Meselesi Etrafında Yeni Düşünceler”, (Çev. Z.F. Fındıkoğlu), İş Mecmuası, 13(72), 3-6.
• Röpke, W. (1948), “Mülkiyet Meselesinde Yeni Düşünceler”, (Çev. Z.F. Fındıkoğlu), İş Mecmuası, 14(87), 235-237.
• Röpke, W. (1949a), “Mülkiyet Meselesi”, (Çev. Z.F. Fındıkoğlu), İş Mecmuası, 15(100), 6-8.
• Röpke, W. (1949b), “Lüksle Mücadele”, (Çev. Ş. Demiren), Türkiye İktisat Mecmuası, (13), 16-19.
• Röpke, W. (1950a), “En İyi Yol”, Yeni İstanbul Gazetesi, 6.6.1950, 5.
• Röpke, W. (1950b), “Proleterleşen Cemiyet”, (Çev. B. Cemal), Türkiye İktisat Mecmuası, (27-28), 22-26.
• Röpke, W. (1952), “Zamanımızda Sermaye Tedariki ve Sermayenin Kullanılması I”, (Çev. S. Keskinoğlu), Mensucat Meslek Dergisi, 5(12), 355-358.
• Röpke, W. (1953a), “Tediye Muvazenesi Meseleleri”, İstanbul Ticaret Odası Mecmuası, 69(7-8), 32-40.
• Röpke, W. (1953b), “Zamanımızda Sermaye Tedariki ve Sermayenin Kullanılması II”, (Çev. S. Keskinoğlu), Mensucat Meslek Dergisi, 6(1), 1-4.
• Röpke, W. (1955), “Reaksiyonu Zayıf Olan Devamlı Enflasyon”, (Çev. İ. Demir), Maliye Dergisi, (229), 2-5.
• Röpke, W. (1962), “Sosyalizmin Antisosyal Karakteri”, Cumhuriyet Gazetesi, 7.11.1962, 2.
• Sadi, K. (1936a), “Röpke Antimarksist I”, Yeni Adam, (148), 16.
• Sadi, K. (1936b), “Röpke Antimarksist II”, Yeni Adam, (149), 16.
• Sadi, K. (1936c), Mukaddes Ordugâh, İstanbul: Selamet Basımevi.
• Safa, P. (1937), “Eski Darülfünun Hortluyor Mu?”, Cumhuriyet Gazetesi, 7.9.1937, 3.
• Safa, P. (1939), “İstanbul Üniversitesi”, Cumhuriyet Gazetesi, 21.12.1939, 3.
• Sayar, A.G. (2007), Bir İktisatçının Entellektüel Portresi Sabri F. Ülgener, Genişletilmiş 2. Baskı, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Selçuk, İ. (1962), “İki Yazı Üstüne”, Cumhuriyet Gazetesi, 14.11.1962, 2.
• Son Telgraf Gazetesi (1937), Bir İstifa - Pr. Röpke Üniversiteden Dün İstifa Etti, 13.5.1937, 3.
• Süreyya, A. (1940), “Yarının İktisadî Rejimi”, Cumhuriyet Gazetesi, 1.4.1940, 3.
• Tan Gazetesi (1936), Gürültüden Şikâyet Eden Profesörler, 6.6.1936, 2.
• Tör, V.N. (1966), “Profesör Röpke’nin Ardından”, Milliyet Gazetesi, 11.4.1966, 6.
• Ulus Gazetesi (1935), Üniversitede Serbest Konferanslar, 18.11.1935, 3.
• Ülgener, S. (1976), “Bilim, İdeoloji ve Marksizm (Marksist Teori ve Neo-Klasik İktisat)”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 36(1-4), 1-61.
• Vakit Gazetesi (1934), Maarif Vekilinin Vakit’ Beyanatı, 20.9.1934, 1, 10.
• Zaman Gazetesi (1934), Yeni Enstitü Dün Açıldı, 18.11.1934, 1, 7.