Suç Gelirlerinin Aklanması ve Vergi Suçları İlişkisinin Mali Eylem Görev Gücü (FATF) Standartları Temelinde İncelenmesi: Türkiye için Bir Durum Değerlendirmesi

Yıl 2025, Cilt: 33 Sayı: 63, 479 - 507

Duran Bülbül , Kadir Güler

https://doi.org/10.17233/sosyoekonomi.2025.01.22

Öz

Suç gelirlerinin aklanması ve vergi suçları, topluma maliyeti yüksek olan finansal suçlar olup, aralarında önemli bağlantılar bulunmaktadır. Bu çalışmada Mali Eylem Görev Gücü (Financial Action Task Force - FATF) tarafından aklama suçuna karşı getirilen tedbirlerin vergi uyumuna ve vergi suçları ile mücadeleye olan katkılarının incelenmesi ve Türkiye’deki durumun değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Bu kapsamda öncelikle bu suçlara ve aralarındaki bağlantılara ilişkin kavramsal çerçeve oluşturulmuş, daha sonra FATF standartları temelinde aklama suçlarına karşı getirilen tedbirlerin genel olarak vergi uyumu ve vergi suçlarına etkileri araştırılmış ve Türkiye’deki durum incelenerek analiz edilmiştir. Yapılan çalışma müşterinin tanınması ve şüpheli işlemlerin bildirilmesine ilişkin tedbirlerin vergi mükelleflerinin, verilendirilmesi gereken iş ve işlemler ile gelirlerin tespitine ve vergi kaçakçılığının ortaya çıkarılmasına önemli ölçüde katkı yapma potansiyelinin bulunduğunu, ancak ülkemizde bu potansiyelden yeterince yararlanılmadığını göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

Suç Gelirlerinin Aklanması, Vergi Uyumu, Vergi Suçları, Vergi Kaçakçılığı

Proje Numarası

Proje Numarası bulunmamaktadır.

Examination of the Relationship between Money Laundering and Tax Crimes Based on Financial Action Task Force (FATF) Standards: A Stocktaking for Türkiye

Öz

Money laundering and tax crimes are financial crimes that have considerable costs to society, and there are notable interconnections between them. This study aims to examine the contribution of the measures introduced against money laundering by the Financial Action Task Force (FATF) to tax compliance and combating tax crimes and to evaluate the situation in Türkiye. The conceptual framework regarding these crimes and the connections between them are established in this context. The effects of the measures introduced against money laundering on tax compliance and crimes based on FATF standards are investigated. Finally, the situation in Türkiye is examined and analysed. The study shows that customer identification and reporting of suspicious transactions can contribute significantly to identifying taxpayers, transactions, and income that should be taxed and detecting tax evasion. Still, this potential is not sufficiently utilised in our country.

Anahtar Kelimeler

Money Laundering, Tax Compliance, Tax Crimes, Tax Evasion

Proje Numarası

Proje Numarası bulunmamaktadır.

Teşekkür

İncelemeye kabul için teşekkürler

Kaynakça

• AB (2018), 2018/1673 No.lu Direktif (23.10.2018), <https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:32018L1673>, 22.02.2024.
• Akdoğan, A. (2003), Kamu Maliyesi, 9. Baskı, Gazi Kitabevi, Ankara.
• Akkaya, M. (2000), “Vergi Mahkemesi ve Ceza Mahkemesi Kararlarının Etkileşimi Üzerine Bir İnceleme”, AÜ Hukuk Fakültesi Dergisi, 49/1, 85-96.
• Batur, N. (2019), “Vergi Suç ve Cezalarının Etkinliği”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, (142), 181-210.
• Bianco, A. (2022), “Why it is not a shame to evade tax in Italy”, Quaderni di Sociologia, 89(LXVI), 23-45.
• Blum, J.A. et al. (1998), Financial Havens, Banking Secrecy and Money Laundering, United Nations Office for Drug Control and Crime Prevention, Global Programme Against Money Laundering, New York.
• Broek, V.D. & H. Addink (2013), “Prevention of Money Laundering and Terrorist Financing from a Good Governance Perspective”, Research Handbook on Money Laundering, 368-378.
• Çakır, K. (2023), Suçtan Kaynaklanan Malvarlığı Değerlerini Aklama Suçu, Adalet Yayınevi, Ankara.
• Çelik, K. vd. (2000), Karapara Aklama, Tanımı, Aşamaları, Yöntemleri ve İlgili Uluslararası Çalışmalar, MASAK Yayın No.1, Ankara.
• Egmont Group (2017), Egmont Group of Financial Intelligences Units Operational Guidance for FIU Activities and the Exchange of Information, <https://egmontgroup.org/wp-content/uploads/2021/09/Egmont_Group_of_Financial_Intelligence_Units_Operational_Guidance_for_FIU_Activities_and_the_Exchange_of_Information.pdf>, 04.03.2024.
• Egmont Group (2020), Money Laundering of Serious Tax Crimes, Enhancing Financial Intelligence Units’ Detection Capacities and Fostering Information Exchange, <https://egmontgroup.org/wp-content/uploads/2021/09/2020_Public_Bulletin_Money_ Laundering_of_Serious_ Tax_Crimes.pdf>, 20.02.2024.
• Ercan, T. (2021), “Vergi Ceza Hukukunda Vergi Suçları Kapsamında Cezayı Etkileyen Hususlar”, Abant Sosyal Bilimler Dergisi, 21/3, 545-571.
• Erginay, A. (1992), Kamu Maliyesi, Savaş Yayınları, 14. Baskı, Ankara.
• Erkuş, H. & K. Karagöz (2009), “Türkiye’de Kayıt Dışı Ekonomi ve Vergi Kaybının Tahmini”, Maliye Dergisi, 156, 126-140.
• FATF (2012-2023), International Standards on Combating Money Laundering and the Financing of Terrorism & Proliferation, <www.fatf-gafi.org/en/publications/Fatfrecommendations/Fatf-recommendations.html>, 04.03.2024.
• FATF (2018), Professional Money Laundering, <www.fatf-gafi.org/publications/methodandtrends/documents/professional-money-laundering.html>, 03.03.2024.
• FATF (2022), Report on the State of Effectiveness Compliance with FATF Standards, <www.fatf-gafi.org/publications/documents/effectiveness-compliance-standards.html>, 04.03.2024.
• FATF (2024), What is money laundering?, <https://www.fatf-gafi.org/en/pages/frequently-asked-questions.html#tabs-36503a8663-item-6ff811783c-tab>, 22.02.2024.
• Geçer, A.E. (2021), “Vergi Usul Kanunu’nda Sahte Belge ve Muhteviyatı İtibari ile Yanıltıcı Belge Düzenleme ve Kullanma Suçları”, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Güler, K. (2001), “Kayıtdışı Ekonomi ile Bağlantısı Yönüyle Vergi Suçları ve Karapara Aklama”, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Kalem, M. (2012), “Karapara Aklama ile Mücadele Amacıyla Uluslararası Standartlar Çerçevesinde Getirilen Tedbirlerin Vergi Suçları ile Mücadeleye Etkileri”, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Kemsley, D. et al. (2021), “Tax evasion and money laundering: a complete framework”, Journal of Financial Crime, 29(2), 589-602.
• Kırbaş, S. (2004), Vergi Hukuku, Temel Kavramlar, İlkeler ve Kurumlar, Siyasal Kitabevi, 16. Baskı, Ankara.
• MASAK (2019), Şüpheli İşlem Bildirim Rehberi (Bankalar), <https://ms.hmb.gov.tr/uploads/sites/12/2021/02/MSK-RHB-SIB-001-1.4-2_1k1s.pdf>, 04.04.2024.
• MASAK (2021), Faaliyet Raporu 2021, <https://ms.hmb.gov.tr/uploads/sites/12/2022/03/Faaliyet-Raporu-2021.pdf>, 05.04.2024.
• MASAK (2022a), Ulusal Risk Değerlendirmesi (Özet), Kara Paranın Aklanması ve Terörizmin Finansmanı ile Mücadele, <https://ms.hmb.gov.tr/uploads/sites/12/2023/08/URD.pdf>, 13.03.2024.
• MASAK (2022b), Faaliyet Raporu 2022, <https://ms.hmb.gov.tr/uploads/sites/12/2023/04/2022-Faaliyet-Raporu.pdf>, 05.04.2024.
• MASAK (2023), Faaliyet Raporu 2023, <https://ms.hmb.gov.tr/uploads/sites/12/2024/04/Faaliyet-Raporu-2023.pdf>, 24.04.2024.
• Mathias, E. & A. Wardzynski (2023), “Leveraging AML Measures to Improve Tax Compliance”, IMF Working Paper No: 2023/083.
• OECD (2015), Improving Co-operation Between Tax and Anti-Money Laundering Authorities, <https://www.oecd.org/ctp/crime/report-improving-cooperation-between-tax-anti-money-laundering-authorities.pdf>, 11.12.2023.
• OECD (2017), Fighting Tax Crime: The Ten Global Principles, <http://www.oecd.org/tax/crime/fighting-tax-crime-the-ten-global-principles.htm>, 04.03.2024.
• OECD (2023), The rise and fall of public social spending with the COVID-19 pandemic, <https://www.oecd.org/els/soc/OECD2023-Social-Expenditure-SOCX-Update-Rise-and-fall.pdf>, 20.02.2024.
• OECD (2024a), Glossary of Tax Terms, <https://web-archive.oecd.org/2021-02-12/78005-glossaryoftaxterms.htm#T>, Erişim tarihi: 22.02.2024.
• OECD (2024b), Recommendation of the Council on the Ten Global Principles for Fighting Tax Crime, <https://www.oecd.org/mcm/Recommendation-on-the-Ten-Global-Principles-for-Fighting-Tax-Crimes.pdf>, 05.03.2024.
• Oxford (2006), Dictionary of Law, Sixth Edition, New York.
• Ömercioğlu, A. vd. (2018), “Vergi Suçlarının Türkiye’de Adli Görünümü”, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8/1, 51-70.
• Öncel, M. vd. (2005), Vergi Hukuku, 13. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara.
• Rossel, L. et al. (2020), Tax Crimes as a Predicate Crime for Money Laundering, Coffers EU Horizon 2020 Project.
• Savaşan, F. & H. Odabaş (2005), “Türkiye’de vergi kayıp ve kaçaklarının nedenleri üzerine ampirik bir çalışma”, Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 5(10), 1-28.
• Storm, A. (2013), “Establishing the Link Between Money Laundering and Tax Evasion”, International Business & Economics Research Journal, 12/11, 1437-1450.
• Şen, E. & C. Serdar (2021), Vergi Kaçakçılığı, Kara Para Aklama Suçunun Öncül Suçu Olur mu?, <https://sen.av.tr/tr/makale/vergi-kacakciligi-kara-para-aklama-sucunun-oncul-sucu-olur-mu>, 30.02.2024.
• UNODC (2011), “Estimating Illicit Financial Flows Resulting From Drug Trafficking and Other Transnational Organized Crimes”, United Nations Office on Drugs and Crime, Research Report, Vienna.
• Wouter, H.M. (2007), “Anti-Money Laundering - A Short History”, Anti-Money Laundering: International Law and Practice, Henley&Partners, Zurich, Switzerland, 3-11.
• Yıldıran, M. (2023), “Türkiye’de Kayıt Dışı Ekonominin Büyüklüğü ve Vergi Kaybı (2005-2023)”, Hak-İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 12/34, 335-351.