Çoğunluğa Uyamayan İki "Öteki": Edip Cansever'in "Çağrılmayan Yakup" Şiirindeki Yakup ve İonesco'nun "Gergedanlar" Oyunundaki Berenger

Yıl 2017, Cilt: 2 Sayı: 1, 38 - 51, 19.06.2017

Cenan Arıkan

https://doi.org/10.29110/soylemdergi.267196

Öz

Modern çağ içerisinde kalan bireyin
yalnızlığını, umutlarını, korkularını, çevresine ve kendine yabancılaşmasını
konu edinen ‘‘varoluşçuluk’’ ve ‘‘absürd tiyatro’’ fikirleri, bütün dünya
aydınlarını derinden etkilediği gibi Türk yazar ve şairlerini de etkilemiştir.
Edip Cansever’in 1966 yılında yayımlanan kitabında yer alan ‘‘Çağrılmayan
Yakup’’ şiiri ile Eugene Ionesco’nun 1959’da sahneye koyduğu ‘‘Gergedanlar’’
oyunu, bireyin varoluş sıkıntısını ve moderniteye uyma sonucu tekdüzeleşen
insan kitlesini benzer unsurlarla ve trajikomik bir şekilde ele almaları
açısından önemli iki eserdir. Bu makalede önce ‘‘varoluşçuluk’’ ve ‘‘absürd
tiyatro’’ kavramlarına değinilecek, ardından bu iki düşünce doğrultusunda her
iki metin, çevreleriyle uyum sağlayamayan Yakup ve Berenger adlı karakterler merkez
alınarak karşılaştırılacak; böylece iki farklı coğrafyada ve türde yazılan bu
eserlerin benzerlik ve farklarına ışık tutulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Çağrılmayan Yakup, Edip Cansever, Gergedanlar, Eugene Ionesco, varoluşçuluk, absürd tiyatro, modernizm, yabancılaşma

Two “Other” That Cannot Fit In With Majority: Yakup of Edip Cansever's Poem ‘‘Çağrılmayan Yakup" and Berenger of Ionesco's Drama ‘‘Rhinoceros"

Öz

‘‘Existentialism’’
and ‘‘theatre of the absurd’’ that portray modern-day individual’s loneliness,
hopes, fears, self-alienation and alienation from nature affect all
intellectuals of the world, as well as Turkish authors and poems. The poem
‘‘Çağrılmayan Yakup’’ in Edip
Cansever’s book published in 1966 and the drama ‘‘Rhinoceros’’ put on stage by
Eugene Ionesco in 1959 are two important works in the way that they both
similarly and tragicomically display individual’s trouble of existence and
people who become monotonous with the modernization process. This article
primarily discusses the concepts of ‘‘existentialism’’ and ‘‘theatre of the
absurd’’, and then in the light of these two concepts, both texts will be
compared by focusing on Yakup and Berenger, two characters that cannot fit in
with the society. In this way, this study tries to shed light on the
similarities and differences of these two works written in two different
literary genres and countries.

Anahtar Kelimeler

Çağrılmayan Yakup, Edip Cansever, Rhinoceros, Eugene Ionesco, existentialism, theatre of the absurd, modernism, alienation

Kaynakça

• Aydemir, Bünyamin (2003). ‘‘Absurd Tiyatro ve Yapısal Özellikleri’’. A.Ü.Güzel Sanatlar Fakültesi Sanat Dergisi. Sayı: 4. s.11-29
• Cansever, Edip (1996). Çağrılmayan Yakup. İstanbul: De Yayınevi. s.5-13
• Devellioğlu, Ferit (2008). ‘‘Ya’kub’’. Osmanlıca- Türkçe Ansiklopedik Lûgat. Ankara: Aydın Kitabevi Yayınları. s.1155
• Fordham, Frieda (1983). Jung Psikolojisinin Ana Hatları. Çev.: Aslan Yalçıner. İstanbul: Say Yayınları
• Ionesco, Eugene (2000). Toplu Oyunları 4 (Gergedanlar. Çev.: Hasan Anamur- Bavullu Adam. Çev.: Lâle Arslan- Şu Kahpe Dünya. Çev.: Hülya Yılmaz). İstanbul: Mitos Boyut Yayınları. s.5-123
• Kul, Erdoğan (2012). ‘‘Edip Cansever’in ‘Çağrılmayan Yakup’ Şiirinde Birey Algısı’’. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Türkoloji Dergisi. Sayı: 19, 2. s.45-65
• Kurt, Mustafa (2009). ‘‘Varoluşçuluğun Türk Edebiyatına Girişi ve İlk Etkileri’’. Gazi Türkiyat. Bahar 2009/4. s.139-154
• Sartre, Jean Paul (2002). Varoluşçuluk. Çev.: Asım Bezirci. İstanbul: Say Yayınları
• Şener, Sevda (2010). Dünden Bugüne Tiyatro Düşüncesi. Ankara: Dost Kitabevi. s.297-307
• Turan, Güven (2005). ‘’Edip Cansever’in Hayvanları’’. O Ben ki: Edip Cansever. İstanbul: Alkım Yayınevi. s.90-103
• Türkçe Sözlük (2011). Haz.: Şükrü Halûk Akalın vd. ‘‘çağırmak’’. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. s.480