Anlatının Söylemi: Yöntem Hakkında Bir Deneme

Yıl 2018, Cilt: 3 Sayı: 1, 98 - 101, 22.06.2018

Kamil Parın

https://doi.org/10.29110/soylemdergi.345416

Cited By: 1

Öz

Gérard Genette tarafından
kaleme alınan Anlatının Söylemi, 2011
yılında Ferit Burak Aydar tarafından çevirisi yapılır ve Boğaziçi Üniversitesi
Yayınevi tarafından basılır. Eser; Ön söz ve Giriş kısmından sonra Düzen, Süre,
Sıklık, Kip ve Ses olmak üzere beş bölümden oluşur. Son söz, Kaynakça ve Dizin
ile sona erer. Eserin alt başlıkları şu şekildedir: 1. Düzen; Anlatı Zamanı? Anakroniler,
Erim-Kapsam, Analepsisler, Prolepsisler, Anakroniye Doğru. 2. Süre;
Anisokroniler, Özet, Ara, Eksilti, Sahne. 3. Sıklık; Tekilci/Yinelemeli,
Belirlenim-Saptama-Kaplam, İçsel ve Dışsal Artzamanlılık, Münavebe-Geçişler,
Zamanla Oynanan Oyun. 4. Kip; Anlatı Kipleri, Mesafe, Olay Anlatıları, Sözcük
Anlatıları, Perspektif, Odaklanmalar, Değiştirmeler, Çok-Kiplilik. 5. Ses;
Anlatılama Edimi, Anlatılama Zamanı, Anlatı Düzeyleri, Üst Öyküsel Anlatı,
Metalepsis, Jean Santeuil’den Kayıp Zaman’a: Sözde Öyküselin Zafer, Şahıs,
Kahraman/Anlatıcı, Anlatıcının İşlevleri, Anlatılan.

Eserin beş bölümden oluştuğunu ifade etmiştik. Şimdi
bölümlerde neleri ele almış bunlara değineceğiz. Birinci bölüm, olayların nasıl
sıralandığıyla ilgili düzen bölümüdür. Genette anlatıdaki olayların kronolojik
olmayan düzenini “anakroni” (hikâye ile anlatının iki düzenlenişi arasındaki
farklı uyumsuzluktur) terimiyle ifade eder. Genette “öngörü” ve “geriye dönüş”
terimlerini kullanmak yerine anakroniyi ikiye ayırır: Analepsis ve Prolepsis.
Analepsis: Anlatıcı önceden olmuş bir olayı ya da olayları anlatır. Prolepsis: Sonra
yer alacak bir olayı şimdiden anlatılamak ya da çağrıştırmaktan ibaret olan
anlatı manevrası. Genette, eksilti ya da geri dönüşsüz ileri atlamayı anakroni olarak
kabul etmez, yalnızca anlatının hızlandırılmasıdır der. Ayrıca halk anlatısının,
en azından en önemli eklemlenişlerinde kronolojik sıraya alışkanlıkla uyum
gösterdiğini, oysa Batılı edebi geleneğin tam tersine anakroninin tipik bir
etkisiyle başladığını düşünür. Anakronileri, geriye dönüş ve öngörü üzerinden
analepsis ve prolepsis olarak adlandırdıktan sonra herhangi bir benzerlik
(mekânsal, zamansal ya da başka türlü) tarafından yönetilen anakronik öbeklere
de silepsis (beraber olma olgusu) adını verir.

Anahtar Kelimeler

Anlatının Söylemi, Yöntem Hakkında Bir Deneme, Anlatıbilim, Anlatı kuramı, Gérard Genette

Narrative Discourse: an essay on the method

Öz

Anahtar Kelimeler

narrative, discourse, method, narratology, Genette

Kaynakça

• Gerard, Genette, Anlatının Söylemi Yöntem Hakkında Bir Deneme (Çev. Ferit Burak Aydar), Boğaziçi Yayın Evi, İstanbul:2011.