ḳa Zamiri ve Onun Türevleri Hakkında Bazı Tespitler

Yıl 2018, Cilt: 3 Sayı: 2, 272 - 283, 30.12.2018

Mehdi Rezaei

https://doi.org/10.29110/soylemdergi.439192

Cited By: 1

Öz

Türkçenin ilk yazılı metinlerinin yanı sıra
günümüz Türk lehçelerinde de ḳa zamirinin çeşitli türevlerini görmekteyiz. Bu
zamirin türevleri hakkında araştırmacılar farklı görüşler öne sürmüşlerdir.
Türkoloji'de birçok dilcinin ilgisini çeken ḳa
türevleri bazı durumlarda
tamamen aydınlığa kavuşturulmamıştır. Bu yazıda, ḳa köküne
dayalı sözcüklerle ilgili yeni morfolojik tahlillere başvurulmuş, bu türevlerin
yeni bir tasnifi yapılmıştır. ḳa zamirinin çeşitli türevleri, Türk dilinin tarihî
dönemleriyle birlikte çağdaş Türk lehçelerinde de gösterilmiştir. Ayrıca, ḳa
türevlerini incelerken bazen ağız çalışmalarından da yararlanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

ḳa Zamiri, Tarihî Türk Lehçeleri, Çağdaş Türk Lehçeleri

A Few Points About the Pronoun ka and Its Derivatives

Öz

In
addition to the first written texts of Turkish, we also see various derivatives
of pronoun ka in today's Turkish dialects. Researchers have stated
different views about the derivatives of the pronoun. The derivatives of the
pronoun ka which attracts a
large number of linguists’ attention
in Turkology have not been fully clarified so far in some cases. In this
paper, new morphological analyses related to words deriving from the root ka
have been made and a new classification of these derivatives has been
presented. The different derivatives of the pronoun ka have been also
demonstrated in the modern Turkic dialects with the historical periods of the
Turkic language. Furthermore, subdialect studies has also been utilized in some cases in
the analysis of the derivatives of the pronoun ka.

Anahtar Kelimeler

Pronoun ka, Historical Turkic Dialects, Modern Turkic Dialects

Kaynakça

• Arat, Reşit Rahmeti (2006). Atebetü'l-Hakayık. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.Arat, Reşit Rahmeti (2008). Kutadgu Bilig. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.Arıkoğlu, Ekrem ve Kuular Klara (2003). Tuva Türkçesi Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.Ata, Aysu (1998). Nehcü'l-Ferādįs III Dizin-Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.Atalay, Besim (2006). Divanü Lûgat-it-Türk (Dizin). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.Azәrbaycan Dilinin İzahli Lüğәti (2006). Bakı: Azәrbaycan Elmlәr Akademiyası Nәşriyyatı.Caferoğlu, Ahmet (1968). Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü. İstanbul: Türk Dil Kurumu Yayınları.Clauson, Sir Gerard (1972). An Etymological Dictionary of pre-thirteenth-century Turkish. Oxford: Clarendon Press.Çetin, Engin (2008). On Üçüncü Yüzyıl Öncesi Türkçesinde Soru. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Adana: Çukurova Üniversitesi.Doerfer, Gerhard (1988). Grammatik des Chaladsch. Wiesbaden: Otto Harrassowitz.Eckmann, János (2004). Nehcü'l-Ferādįs (Haz.: Semih Tezcan ve Hamza Zülfikar). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.Eraslan, Kemal (2012). Eski Uygur Türkçesi Grameri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.Erdal, Marcel (2004). A Grammar of Old Turkic. Leiden-Boston: Brill.Ergin, Muharrem (1997). Dede Korkut Kitabı. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.Ergin, Muharrem (2006). Orhun Abideleri. İstanbul: Boğaziçi Yayınları.Gaydarci, G. A. vd. (1991). Gagauz Türkçesinin Sözlüğü (Redaktör: N. A. Baskakov- Çev.: İsmail Kaynak, A. Mecit Doğru). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.Gülensoy, Tuncer (2007). Türkiye Türkçesindeki Türkçe Sözcüklerin Köken Bilgisi Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.Gülensoy, Tuncer (2000). "Türkçede *ka Sözcüğü Üzerine", IV. Uluslararası Türk Dili Kurultayı Bildirileri I. s. 705-725.Gürsoy Naskali, Emine ve Muvaffak Duranlı (1999). Altayca-Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.Güzeldir, Muharrem (2002). Abuşḳa Lüġâti. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi.Hacıeminoğlu, Necmettin (1992). Türk Dilinde Edatlar. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.Hacıeminoğlu, Necmettin (1992). Kutb'un Husrev ü Şirin'i ve Dil Hususiyetleri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.Hamilton, James Russell (1998). İyi ve Kötü Prens Öyküsü (Çev.: Vedat Köken). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.Karamanlıoğlu, Ali Fehmi (1989). Gülistan Tercümesi. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.Kenesbayoğlu, İ. K. vd. (1984). Kazak Türkçesi Sözlüğü (Çev.: Hasan Oraltay, Nuri Yüce, Saadet Pınar). İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Yayınları.Kirişçioğlu, Fatih (1999). Saha (Yakut) Türkçesi Grameri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.Necip, Emir Necipoviç (2008). Yeni Uygur Türkçesi Sözlüğü (Çev.: İklil Kurban). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.Orel, Vladimir (2003). A Handbook of Germanic Etymology. Leiden-Boston: Brill.Öner, Mustafa (2009). Kazan-Tatar Türkçesi Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.Özkan, Nevzat vd. (2007). Türk Lehçeleri Grameri (Editör: Ahmet Bican Ercilasun). Ankara: Akçağ Yayınları.Partridge, Eric (2006). Origins A Short Etymological Dictionary of Modern English. London-New York: Routledge.Rezaei, Mehdi (2015). İran-Zencan Bölgesi, Kaydar ve Yöresi Ağızları. İran: Avay-e Khavar Yayınları.Rezaei, Mehdi ve Ghazaleh Esmaeilabadi (2018). "Horasan Türkçesinin Cüveyn Ağzı Üzerine". Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi 13. s. 13-27.Ryumina-Sırkaşeva, L.T. ve N. A. Kuçigaşeva (2000). Teleüt Ağzı Sözlüğü (Çev. Şükrü Haluk Akalın-Çaştegin Turgunbayev). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.Tarama Sözlüğü (1996). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.Tavkul, Ufuk (2000). Karaçay-Malkar Türkçesi Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.Tekin, Talat (2003). Orhun Türkçesi Grameri, İstanbul: Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi.Tekin, Talat vd. (1995). Türkmence-Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi.Temir, Ahmet (1945). "Uygurca kaltı ve Altay dillerindeki ka- zamiri hakkında". Beşinci Türk Dili Kurultayı. s. 280-291.Tietze, Andreas (2002). Tarihi ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Lugati. İstanbul: Simurg Yayınları.Toparlı, Recep vd. (2007). Kıpçak Türkçesi Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.Yeter, Torun (2012). "Türkiye Türkçesi ve Balkan Ağızlarında "kaçan" Soru Sözcüğü". Ağız Araştırmaları Dergisi 5. s. 47-53.Ünlü, Suat (2013). Çağatay Türkçesi Sözlüğü. Konya: Eğitim Yayınları.Vasiliev, Yuriy (1995). Türkçe - Sahaca (Yakutça) Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.Yaghoobi, Valiollah (2011). Bir Kaşkay Türk Şiiri Antolojisi: Ḳaşḳā'i ŞiʻRi yā Āsār-i ŞuʻArā-yi Ḳaşḳā'î. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi.Yarkın, Muhammed Halim ve Şefika Yarkın (2007). Ferheng-i Ozbekî be Fârsî. Tahran: Suhan Yayınları.Yavuzarslan, Paşa (1993). "Anadolu Ağızlarında *ha (*ka) Zamirinin Türevleri". Türkoloji Dergisi XI/1. s. 309-320.Yudahin, Konstantin Kuzmiç (1998). Kırgız Sözlüğü (Çev. Abdullah Battal Taymas). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.http://www.vajehyab.com (Erişim Tarihi: 05/04/2018)