Dil Bilgisel Görünümleri Açısından Tv Dizi Adları

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 3, 794 - 819, 31.12.2021

Gülşah Parlak Kalkan

https://doi.org/10.29110/soylemdergi.996636

Cited By: 1

Öz

Adbilimin (onomastiğin) önemli çalışma alanlarından biri de eseradbilimi (hrematonimi)dir. Eseradbilim; roman, hikâye, şiir vb. edebî ürünler, tablo veya heykel gibi sanat eserleri, sanatçılar tarafından kullanılan herhangi bir eşya vb. pek çok adlandırmanın temelindeki sosyokültürel sebepleri, bu adlarda dilin kullanım şekillerini inceleyen bir bilim dalıdır. Oluşumları bakımından yazılı birer metin/eser olarak değerlendirilebilecek dizilerin adları da gerek dilin kullanımı gerekse dil/kültür ilişkisi bakımından önem arz etmektedir. Bu çalışmanın amacı, dizi adlarını meydana getiren söz dizimsel özellikleri belirlemektir. Çalışma için Türkiye’de reyting bazında en çok izlenen ATV, FOX, Kanal D, Kanal 7, Show TV, Star TV ve TRT 1 kanallarında 1990’lı yıllardan 2020 yılına kadar yayınlanan dizilerden basit seçkisiz yöntemle belirlenen 576 dizinin adı, dil bilgisel görünümleri açısından incelenip tasniflenmiştir. Çalışma neticesinde diziler adlandırılırken en çok kelime gruplarından faydalanıldığı görülmüştür. Tespit edilen 328 adet kelime grubundan 126’sı ad tamlaması, 127’si ise sıfat tamlamasıdır. Ayrıca dizi adlarında bağlama, unvan, ünlem, kısaltma ve ilgi grupları ile birleşik ad ve fiil türündeki yapılar da kullanılmıştır. 87 adet cümle değerinde ve 10 adet de eksiltili yapıdan oluşan dizi adı tespit edilmiştir. Bu çalışmayla günümüzde hâlen yaygın iletişim araçlarından biri olan televizyon özelindeki diziler adlandırılırken tercih edilen yapılar ve bu yapıların tercih sebepleri üzerinde düşünülerek adbilime katkı sunmak amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

adbilim, eseradbilimi, hrematonomi, dizi adı, söz dizimi

THE TV SERIES NAMES IN TERMS OF GRAMMATICAL FUNCTION

Öz

One of the important study areas of Onomatology is the Hrematonomy. Hrematonomy is a discipline which studies on socio-cultural motivation while naming of literary works such as novel, tale, poem; artworks such as painting, sculpture or any other works of art. Furthermore, it analyses the usage of language on those names. Series names, which might be accepted as written work regarding their formation, have also great importance with respect to usage of language as well as relation between language and culture. The aim of this study is to determine syntactic characteristics of tv series names. For this purpose, 576 names were selected from the series broadcasted from 1990 to 2020 on the most watched tvs such as ATV, FOX, Kanal D, Kanal 7, Show TV, Star TV and TRT 1 by simple random sampling method. Then those names were analysed and sorted out in terms of their grammatical perspective. In the end, it was determined that while naming the series it was made use of some word groups mostly. 126 names out of the determined 328 names are possessive construction and 127 names are adjective construction. Furthermore, there are junctions, superscriptions, interjections, abbreviations, interest groups and some other structures such as compound nouns and verbs. 87 names are composed of sentences and 10 names of elliptical clauses. The main purpose of this study is to contribute to onomatology by analysing structures of series names on tv which is still very popular mass media instrument and by considering reason for preference.

Anahtar Kelimeler

onomatology, hrematonomy, series name, syntax

Kaynakça

• Aksan, Doğan (2009). Her Yönüyle Dil-Ana Çizgileriyle Dilbilim. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Alkayış, M. Fatih (2009). Türklerde kullanılan alıntı bitki adları. Turkish Studies, 4(4) 71-92.
• Baskakov, A. Nikolay (1999). Türk Kökenli Rus Soyadları. (Çev. Prof. Dr. Samir Kazımoğlu) Ankara: Türk Dil Kurumu. Yayınları.
• Başkan, Özcan (1989). Türk köy adları üzerine bir deneme. TDAY- Belleten, 2, s. 237-251.
• Bayram, M. Faruk (2018). Türkiye'de “sahte ihtiyacın” kaynağı olarak dizi filmler. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çolak, Mihrican (2021). Türkiye Türkçesinde edebi kitap adlarının söz dizimi açısından incelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 14(76), 62-75.
• Gülensoy, Tuncer (1987). Elazığ, Bingöl ve Tunceli illeri yer adlarına bir bakış. Erciyes, 15, 5-9.
• Gümüşatam, Gürkan (2010). Eski Anadolu Türkçesinde eczacılık terimleri ve bu terimlerin tıp botanik, zooloji, madencilik, kimya terimleriyle ilişkileri. Turkish Studies, 5(2) 1033-1087.
• Karademir, Fevzi (2009). Dil bilgisel görünümleri açısından çocuk kitap adları. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 2(9) 216-229.
• Karademir, Fevzi (2010). Edebî özellikleri açısından çocuk kitap adları. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 27.
• Kıral, Bilgen (2020). Nitel bir veri analizi yöntemi olarak doküman analizi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (15): 170-189.
• Mazlum, Muhammed Mehmet ve Atalay Mazlum, Ayşegül (2017). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yönteminin Belirlenmesi. Route Educational and Social Science Journal, 4(4): 1-21.
• Oturakçı Orbay, Nigar (2018). Türkiye Türkçesindeki tatlı adlarına adbilimsel bir yaklaşım. International Journal of Longlages Education and Teaching, 6(1), 396-413.
• Oturakçı Orbay, Nigar (2019). Sözdizimi özellikleri bakımından öykü kitapları adları. TÜRÜK Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilim Araştırmalar Dergisi, 7(18), 167-179.
• Oturakçı Orbay, Nigar (2019). Sözdizimi özellikleri bakımından şiir kitabı adları. İdil Sanat ve Dil Dergisi, 66(2020 Şubat), 311-328. Doi: 10.7816/idil-09-66-12.
• Oturakçı Orbay, Nigar (2020). Türk filmi adlarına adbilimsel bir yaklaşım. 13. Uluslararası Dil, Edebiyat ve Kültür Araştırmaları Kongresi (6-8 Kasım 2020), İstanbul, 1003-1010.
• Özdemir, Murat (2010). Nitel veri analizi: Sosyal bilimlerde yöntembilim sorunsalı üzerine bir çalışma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1): 323-343.
• Rasonyi, Laszlo ve Baski, E. (2007). Onamastican, Turcıcım (Turkic Personal James). Bloomington: Indiana Üniversitesi Denis Sinor İnstitute for Inner Asian Studies.
• Sakaoğlu, Saim (2001). Türk Ad Bilimi 1-Giriş. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Şahin, İbrahim (2007). Türkçe Yer Adlarının Yapısı Üzerine. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları, Enstitüsü Dergisi, 32, 1-14.
• Şahin, İbrahim (2019). Adbilim. Ankara: Pegem Akademi.
• Tonkin, E. (1980). Jealousy Names, Civilised Names: Anthroponomy of the Jlao Kru of Liberia. Man New Series,15(4), 653-664.
• Türkçe Sözlük (2011). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Yıldız, Sevgi (2017). Sosyal Bilimlerde Örnekleme Sorunu: Nicel ve nitel paradigmalardan örnekleme kuramına bütüncül bir bakış. Kesit Akademi Dergisi, 3(11): 421-442.
• Yılmaz, Yakup ve Özkurt, Emre (2016). Türkiye’de TV Program Adlarında Türkçeye Uygunluk. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 7(1), 1-19.