Uchronie as a Literary Genre and Narrative of an Alternative History: İzmihlâl

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 3, 711 - 725, 30.12.2022

Murat Gür

https://doi.org/10.29110/soylemdergi.1169447

Cited By: 3

Öz

Uchronie is a term used to describe narratives that present a new historical flow by creating a breaking point in the flow of history known to be true with its facts and events. This study is in relation to analyzing the aspect of the genre in Turkish literature based on Kutlu Altay Kocaova’s novel İzmihlal (2021). The primary purpose of this study is to draw an overall frame for uchronie narratives so as to put forward a point of view how to analyze these texts. Accordingly, it has been discussed issues being about these narratives contain and the relationship with other literary genres. Afterwards, it has been questioned the reason why İzmihlâl is seen as an example of uchronie. Furthermore, it has been revealed the main characteristics of the genre through grounding on the novel. Therefore, it has been asserted that both author-centred and reader response approaches provide convenient tools in an attempt to make sense of the texts in this genre. Nevertheless, the characteristics of uchronie indicates that it can be created in different manners within varied genres. It was seen in the example of İzmihlâl that the uchronie narratives could be a sub-genre of the historical narrative/novel. Besides, both the similarities and differences among the genres have been mentioned in this study. Finally, since the assessments and determinations made within the framework of a single sample are not generalizable, a roadmap for future studies is proposed in order to clarify the boundaries of the species.

Anahtar Kelimeler

Uchronie, alternative history, historical novel, literary genres, counterfactual historical fiction

Edebî Bir Tür Olarak Ükronya ve Alternatif Bir Tarihin Anlatısı: İzmihlâl

Öz

Ükronya, olgu ve olaylarıyla gerçek olduğu bilinen tarihin akışında bir kırılma noktası yaratarak yeni bir tarihî akış sunan anlatıları tanımlamak için kullanılan bir terimdir. Bu çalışma, Kutlu Altay Kocaova’nın İzmihlâl (2021) romanından yola çıkarak türün Türk edebiyatındaki görünümünün incelenmesi hakkındadır. Böylece ükronya anlatıları hakkında genel bir çerçeve çizmek ve bunların nasıl inceleneceği üzerine bir bakış açısı önermek amaçlanmaktadır. Bu amaç doğrultusunda söz konusu anlatıların neleri içerdiği ve hangi türlerle bağlantılı olduğu tartışılmıştır. Ardından İzmihlâl romanının neden bir ükronya örneği olduğu sorgulanmış ve romandan yola çıkılarak bu anlatıların temel özellikleri ortaya konulmuştur. Bu doğrultuda özellikle yazar ve okur merkezli yaklaşımların bu türün anlamlandırılması açısından kullanışlı araçlar sunduğu ileri sürülmüştür. Ükronya anlatıları ilk bakışta, tarihî roman, bilimkurgu ve fantastik altında ele alınabilecek bir tür olduğu izlenimini verir. Ne var ki anlatıların yapısı, onun farklı türler içinde farklı biçimlerde yer alabileceğini gösterir. İzmihlâl örneğinde ükronya anlatılarının tarihî anlatı/romanın alt türü olabileceği görülmüş, türler arasındaki benzerlik ve farklılıklara değinilmiştir. Son olarak, tek bir örnek çerçevesinde yapılan değerlendirme ve tespitler genellenebilir olmadığından, türün sınırlarının belirginleştirilmesi adına ileriki çalışmalar için bir yol haritası önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ükronya, alternatif tarih, tarihî roman, edebî türler, karşıolgusal tarihî kurmaca.

Kaynakça

• Argunşah, Hülya (2016a). “Tarihle İlgili Romanlarda Tarif ve Tasnifle İlgili Bazı Tenkit ve Teklifler”. Tarih ve Roman. İstanbul: Kesit Yayınları, 51-62.
• Argunşah, Hülya (2016b). “Tarihî Romanda Postmodern Arayışlar”. Tarih ve Roman. İstanbul: Kesit Yayınları, 63-79.
• Argunşah, Hülya (2016c). “Tarihleşen Roman, Romanlaşan Tarih”. Tarih ve Roman. İstanbul: Kesit Yayınları, 81-95.
• Argunşah, Hülya (2016ç). Klasik Tarihi Roman Üzerine. Tarih ve Roman. İstanbul: Kesit Yayınları, 67-145.
• Campeis, Bertrand ve Karine Gobled (2018). Le Guide de l'uchronie. Chambéry: ActuSF.
• Çetindaş, Dilek (2018). “Alternatif Tarih Yazımı ve Yöre Tarihçiliği Noktasında Samim Kocagöz Romanları”. V. Uluslararası Tarih Eğitimi Sempozyumu (Tam Metin Bildiriler), İstanbul: Yayın evi yok, 48-67.
• Gallagher, Catherine (2007). War, Counterfactual History, and Alternate-History Novels. Field Day Review, 3: 52-65.
• Hellekson, Karen (2001). The Alternate History: Refiguring Histrorical Time. Kent, Ohio: The Kent State University Press.
• Kocaova, Kutlu Altay (2021). İzmihlâl. Ankara: Karakum Yayınevi.
• Kocaova, Kutlu Altay (2021a). “İzmihlâl – Yazarının Kaleminden”. Kayıp Rıhtım www.kayiprihtim.com (erişim 21.07.2022).
• Müjde, Gani (Yöneten). (2008). Osmanlı Cumhuriyeti.
• Opperman, Serpil (2006). Postmodern Tarih Kuramı: Tarihyazımı, Yeni Tarihselcilik ve Roman. Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Oylubaş Katfar, Duygu (2020). Klasik Tarihî Romanda Karakterleştirme. Doktora Tezi. Kayseri: Erciyes Üniversitesi.
• Özbek, Nadir (2003). Alternatif Tarih Tahayyülleri: Siyaset, İdeoloji ve Osmanlı-Türkiye Tarihi. Toplum ve Bilim (98): 234-254.
• Pavel, Thomas (2018). “Normlar ve Yararlı Alışkanlıklar Olarak Edebî Türler”. Tür Kuramı (Temel Metinler). Ed. Jale Özata Dirlikyapan. İstanbul: Doğu Batı Yayınları, 13-25.
• Raghunath, Riyukta (2020). Possible Worlds Theory and Counterfactual Historical Fiction. London: Palgrave Macmillan.
• Renouvier, Charles. (1876). Uchronie: L’Utopie Dans L’Histoire. Paris: Bureau de la Critique Philosophique.
• Serdar, Hamdi Ali (2022). “Babavatan: Bir Alternatif Tarih İncelemesi”. Ed. Cenk Tan vd. Bilimkurguyu Anlamak: Alt Türlere Eleştirel Yaklaşımlar. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, 139-161.
• Şengül, Abdullah (2008). Cumhuriyet Döneminde Tarihi Tiyatro. Ankara: Alp Yayınevi.
• Uğur, Veli (2019a). Edebiyatımızda Yeni Bir Türün Ayak Sesleri: Tarihî Fantezi. Teke (Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi) 8(2): 850-877.
• Uğur, Veli (2019b). Türk Bilimkurgu Edebiyatı ve Arketipler. Ankara: Günce Yayınları.
• Yalçın Çelik, S. Dilek (2005). Yeni Tarihselcilik Kuramı ve Türk Edebiyatında Postmodern Tarih Romanları. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Yeşilyurt, Şamil (2009). Nedim Gürsel’in Romanlarının Yeni Tarihselci Bağlamda Okunması. Turkish Studies, 2(1-2): 1989-2009.
• Yivli, Oktay (2019). Öykü Nasıl Okunur (Modern Öykü ve Yöntem). Ankara: Günce Yayınları.