GÖÇ OLGUSUNUN YAZIN VE SİNEMAYA YANSIMALARI

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 3, 698 - 710, 30.12.2022

Sevtap Günay Köprülü

https://doi.org/10.29110/soylemdergi.1180780

Öz

Dünya tarihinde birçok farklı sebeplerden dolayı göçler yaşanmıştır. Bu göçlerin sebepleri arasında coğrafik etkenler, ekonomik sorunlar, nüfus artışı, siyasal nedenler yer almaktadır. İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra yaşanan göçler de benzer sebeplerden dolayı olmuştur. Nitekim bazı gelişmiş Avrupa ülkelerinin işgücü sorunu yaşaması ve az gelişmiş ülkelerdeki işsizlik sorunları nedeniyle 1950’li yılların sonlarında, Türkiye’den yurt dışına işçi göçü gerçekleşmiştir. 1960’lı yılların başından itibaren devletler arasında anlaşmalarla desteklenen bu göç sürecinde, Türklerin en çok rağbet ettikleri ülke Almanya olmuştur. Türkler, çalışıp para kazanmak veya daha iyi işlerde çalışabilmek umuduyla Almanya’ya göç etmişlerdir. Bu göç, gidenlere olduğu kadar kalanlara da zor olmuştur. Biraz para biriktirip geri dönmek amacıyla gidenlerin yaşadıkları dil ve kültür farklılığına bağlı sorunlar, yaşam farklılıkları gibi sosyal sorunlar ile geride kalanlara özlem, vatan hasreti gibi yaşanan duygular dönemin eserlerinde ifade bulmuştur. Göç olgusu, sadece şiirlere, öykülere, romanlara değil aynı zamanda beyaz perdeye de konu olmuştur.
Bu çalışmada, Almanya’ya işçi göçünün ilk yıllarının iki farklı sanat dalına nasıl yansıdığı araştırılmıştır. Bu nedenle, göç temalı romanlar ile sinema filmlerinde öne çıkan temalar ve göçün nasıl yansıtıldığı ele alınmıştır. Aynı zamanda göçü yaşayan yazarların yansıttıklarıyla göçü yaşamayan sinemacıların yansıttıkları arasında farklılaşma olup olmadığına da bakılmak istenmiştir. 1960’larda başlayan işgücü göçü, 70’lerde ve 80’lerde aile birleşimiyle devam ettiği için bu yıllarda yayınlanan eserler incelenmiştir. İnceleme sonucunda romanlarda ve sinemalarda ele alınan ortak konular olduğu gibi farklılıkların da olduğu, göçü yaşayanların odağında göç edenler varken göçü yaşamayanların odağında geride kalanların da olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Göç, işçi göçü, göç sineması, göçmen yazını, roman

Reflections of Migration on Literature and Cinema

Öz

Human history has witnessed many migrations depending on various reasons. Geographical factors, economic problems, population growth, and political reasons are among the reasons for these migrations. Migrations after the Second World War were also due for similar reasons. Labour migration from Türkiye to abroad occurred in the late 1950s due to labour force problems in some developed European countries and unemployment problems in underdeveloped countries. Germany was the country most preferred by the Turks in this migration process, supported by agreements between states since the beginning of the 1960s. Turks migrated to Germany to work and earn money or work in better jobs. This migration has been complex for those who went abroad and those who stayed behind. The problems experienced by migrants going abroad to save some money and return due to language and cultural differences, social problems such as life differences, and feelings such as longing for those left behind and homesickness were expressed in the works of the period. Migration as a phenomenon has been the subject of not only poems, stories, and novels but also cinema.
This study investigated how the first years of worker migration to Germany reflected two different branches of art. For this reason, prominent themes in novels and movies with migration themes and how migration is reflected were discussed. Also, a difference between the reflections of writers who experienced migration and those of filmmakers who did not experience migration was investigated. Since the labour migration that started in the 1960s continued also with family reunifications in the 70s and 80s, the works published in these years were examined. The results revealed that there are differences as well as common themes in the novels and movies examined.

Anahtar Kelimeler

Migration, worker migration, migration cinema, migrant literature, novelle

Kaynakça

• BMI (Das Bundesministerium des Innern und für Heimat) (2020): Gemeinsam die Einwanderungsgesellschaft gestalten - Bericht der Fachkommission der Bundesregierung zu den Rahmenbedingungen der Integrationsfähigkeit, Berlin
• Çipe, Kemal (2021). Ulusaşırı Türk Sineması, Göç Dergisi, 8(3), 383–405. https://doi.org/10.33182/gd.v8i3.758
• Demir, Mustafa (2016). Perdeye Yansıyan Gurbet, Türk Dış Göçü ve Sinema: 1971-1994 Yılları Arası Dış Göç Temalı Filmlerin Analizi (Yayınlanmamış doktora tezi). Elazığ: Fırat Üniversitesi
• TDK (Türk Dil Kurumu): Güncel Türkçe sözlük. https://sozluk.gov.tr/
• Doğan, Abide (2003). Almanya’daki Türk İşçilerini Konu Alan Romanlar (Türkler Almanya’da, Sancı... Sancı..., A’nın Gizli Yaşamı) Üzerine Bir Değerlendirme. Türkbilig, (6), 56-68. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/turkbilig/issue/52781/696935
• Günay Köprülü, Sevtap (2020). Almanya'da Yaşayan Türklerin Yazınsal Eserlerinde Tema ve Dil Değişimi. Söylem Filoloji Dergisi, 5(1), 40-48. https://doi.org/10.29110/soylemdergi.704129
• Heinrich-Böll-Stiftung (2009). Migrationsliteratur –Eine neue deutsche Literatur? http://heimatkunde.boell.de/sites/default/files/dossier_migrationsliteratur.pdf
• Kaplan, F. Neşe (2005). Türk Sinemasında Almanya’ya Dış Göç Olgusu ve Kimlik Sorunu (Yayımlanmamış doktora tezi). İstanbul: Marmara Üniversitesi
• Karadoğan, Ali (1999). Şerif Gören Sineması (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi
• Kocadoru, Yüksel (2004): “Die dritte Generation von türkischen Autoren in Deutschland – neue Wege, neue Themen”. In M. Durzak, N. Kuruyazıcı, C. Ş. Ayata (Eds.), Die Andere Deutsche Literatur: Istanbuler Vorträge. (pp. 134-139). Würzburg: Königshausen & Neumann Verlag
• Kuruyazıcı, Nilüfer (1993). Türkische Migrantenliteratur unter dem Aspekt des 'Fremden' in der deustchsprachigen Literatur. Studien zur deutschen Sprache und Literatur, 0 (8) , 59-74. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/iuaded/issue/1041/11753
• Schöning, Claudia (1978). Almanya’da Yabancı İşçiler Üzerine Sinema Filmleri. Sosyoloji Konferansı, (16), 90-101
• Zengin, Erkan (2010). Türk - Alman Edebiyatına Tarihsel Bir Bakış ve Bu Edebiyata İlişkin Kavramlar. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (12), 329-349