Existentialism, Absurdism and Expressionism in Sigizmund Krzhizhanovsky's Work: Autobiography of a Corpse

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 3, 668 - 697, 30.12.2022

Kevser Tetik

https://doi.org/10.29110/soylemdergi.1181451

Öz

Sigizmund Dominikovich Krzhizhanovsky (1887-1950), one of the contradictory writers of 20th century Russian literature, was closely interested in philosophy throughout his life, therefore he gave wide coverage to philosophical subjects, especially existentialism, in his works. Krzhizhanovsky's surrealist novelette, Autobiography of a Corpse (Автобиография трупа, 1989), is one of the main works of existentialism, in which the existentialism is heavily seen. The historical and social structure of 1920's Russia is given in detail in the work, and such issues as the deep loneliness, mental problems, internal contradictions, existential pains and alienation of the 20th century’s little man in the grip of changing regimes, wars and revolutions are discussed. In this work, we introduce Krzhizhanovsky, who is known for being unrecognized in Russia, but has been compared to Franz Kafka and Jorge Luis Borges for his unusual style, and called Russian Kafka and Russian Borges, and also to analyse his long story called Autobiography of a Corpse within an interdisciplinary approach in the context of existentialism, absurdism and expressionism, at the meantime. During the study, it is seen that Autobiography of a Corpse sheds light on almost all the elements of existentialism, such as loneliness, anxiety, alienation, and ethical rules. It has also been determined that the suicide of the protagonist, which determines the plot of the work, and his experiences are related to philosophy of absurdism. In addition, various colours and geometric shapes that convey the feelings of the protagonist are evaluated as an expression of his struggle for existence.

Anahtar Kelimeler

Sigizmund Krzhizhanovsky, Autobiography of a Corpse, existentialism, absurdism, expressionism.

Sigizmund Krjijanovski’nin Bir Cesedin Otobiyografisi Adlı Eserinde Varoluşçuluk, Absürdizm ve Dışavurumculuk

Öz

XX. yüzyıl Rus edebiyatının aykırı yazarlarından biri olan Sigizmund Dominikoviç Krjijanovski (1887-1950), yaşamı boyunca felsefe ile yakından ilgilenir, bu nedenle eserlerinde felsefî konulara, özellikle de varoluşçuluğa, geniş yer verir. Bir Cesedin Otobiyografisi (Автобиография трупа, 1989) adlı sürrealist uzun öyküsü, varoluşçu felsefenin yoğun bir şekilde işlendiği başlıca eserlerinden biridir. Onda, 1920’li yılların Rusya’sının tarihî ve sosyal yapısına ayrıntılı yer verilerek sebep sonuç ilişkisi içerisinde, değişen rejimlerin, yaşanan savaşların ve devrimlerin pençesindeki dönemin küçük insanının yaşadığı derin yalnızlık, ruhsal problemler, içsel çelişkiler, varoluş sancıları ve yabancılaşma konuları işlenmiştir. Bu çalışmayla, Rusya’da tanınmamışlığıyla bilinen, ancak sıra dışı tarzıyla Franz Kafka ve Jorge Luis Borges ile karşılaştırılan, Rus Kafka ve Rus Borges olarak adlandırılan Krjijanovski’yi tanıtmak, aynı zamanda Bir Cesedin Otobiyografisi adlı uzun öyküsünü disiplinlerarası bir yaklaşımla varoluşçuluk, absürdizm ve dışavurumculuk bağlamlarında analiz etmek amaçlanmıştır. İnceleme sırasında, söz konusu eserin yalnızlık, bunaltı, yabancılaşma, etik kurallar gibi varoluşçuluğun neredeyse bütün unsurlarını içerisinde barındırdığı görülmüştür. Aynı zamanda olay örgüsünü belirleyen başkahramanın intiharının ve yaşadıklarının absürdizm felsefesiyle ilişkili olduğu saptanmıştır. Bunun yanı sıra, başkahramanın duygularını aktaran çeşitli renkler ve geometrik şekiller, onun varoluş çabasının bir dışavurumu olarak değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sigizmund Krjijanovski, Bir Cesedin Otobiyografisi, varoluşçuluk, absürdizm, dışavurumculuk.

Kaynakça

• Acar, Barış (2007). “Bir Biçem Analizi: Dışavurum ile Dışavurum’un Ayrımlaştırılması.” Artist Modern, Sayı: 83, s. 48-51.
• Aytaç, Gürsel (2016). Genel Edebiyat Bilimi. Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Benjamin, Walter (1993). Pasajlar. Ahmet Cemal (Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Bogatıryeva, Janna Vladimirovna vd. (2019). “K voprosu o simvoliçeskom znaçeniye çisel “sem” i “devyat” v proizvedeniyah literaturı, v iskusstve i nauke.” Mir nauki, kul’turı, obrazovaniya, Cilt: 2, Sayı: 75, s. 529-531.
• Bol’şoy entsiklopediçeskiy slovar, (2000). “Menippova satira.” Erişim tarihi: 10.08.2022, https://dic.academic.ru/dic.nsf/enc3p/195138.
• Bovşek Anna Gavrilovna (2013). Glazami druga (Materialı k biografii Sigizmunda Dominikoviça Krjijanovskogo). Kiev. Sigizmund Krjijanovskiy. Sobraniye soçineniy v şeşti tomah. Tom şestoy. içinde (s.197-281). Sankt-Peterburg: Simpozium.
• Bulgakov, Mihail (2002). Zapiski pokoynika. Teatral’nıy roman. Sankt-Peterburg: Akademiçeskiy proekt.
• Camus, Albert (2022). Sisifos Söyleni Tahsin Yücel (Çev.) (49. basım). İstanbul: Can Yayınları.
• Çetişli, İsmail (2011). Batı Edebiyatında Felsefî Akımlar (12. basım). Ankara: Akçağ Yayınları.
• Delektorskaya, İoanna Borisovna (1998). Kul’turologiya XX vek. Entsiklopediya. Edit. S. Ya. Levit. Sankt-Peterburg: Universitetskaya kniga, Erişim tarihi: 01.07.2022, http://az.lib.ru/k/krzhizhanowskij_s_d/text_1998_krzhizhanovskiy.shtml.
• Fuflıgin, Aleksandr (1999). “Ne vovremya” Sigizmunda Krjijanovskogo, Erişim Tarihi: 01.07.2022, http://az.lib.ru/k/krzhizhanowskij_s_d/text_0390.shtml.
• Gorodetskiy, Ariel (29.01.2014). Vospominaniya o buduşçem: 25 yarkih tsitat iz proizvedeniy Sigizmunda Krjijanovskogo, Erişim tarihi: 01.07.2022, https://vm.ru/entertainment/174681-vospominaniya-o-budushem-25-yarkih-citat-iz-proizvedenij-sigizmunda-krzhizhanovskogo.
• Goroşnikov, Vitaliy Vladimiroviç (2005). Ekzistentsial’naya problematika prozı Sigizmunda Krjijanovskogo. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Yaroslavl. Yaroslavl K. D. Uşinskiy Devlet Pedagoji Üniversitesi, URL: https://www.dissercat.com/content/ekzistentsialnaya-problematika-prozy-sigizmunda-krzhizhanovskogo/read
• Gündoğan, Ali Osman (2022). Albert Camus ve Başkaldırma Felsefesi (4. basım). Ankara: Say Yayınları.
• Kalfa, Zafer (2016). “20. Yüzyıl Resim Sanatı ve New York”. Sanat ve Tasarım Dergisi, Cilt: 6, Sayı: 1, s. 16-33.
• Karaalioğlu, Seyit Kemal (1980). Edebiyat Akımları (3. basım). İstanbul: İnkılâp ve Aka Kitabevi.
• Karyağdı, Nebahat (2016). Renklerin Duygusal Etkileri; Fovizm ve Ekspresyonizm. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Kemerburgaz Üniversitesi.
• Kirlo, Huan (2010). Slovar’ simvolov. 1000 statey o vajneyşih ponyatiyah religii, literaturı, arhitekturı, istorii. Moskva: Tsentrpoligraf.
• Krjijanovski, Sigizmund (1991). Skazki dlya vunderkindov. Moskva: Sovetskiy pisatel’.
• Krjijanovski, Sigizmund (2015). Bir Cesedin Otobiyografisi. Göktuğ Börtlü (Çev.). İstanbul: Aylak Adam.
• Laboratoriya fantastiki. (t.y.). “Sigizmund Dominikoviç Krjijanovski. Fantastiçeskoye v tvorçestve avtora.” Erişim tarihi: 02.07.2022, https://fantlab.ru/autor4856. Lavlinskiy, Sergey Petroviç (2018). Pozitsii narratora i çitatelya v povesti Sigizmunda Krjijanovskogo “Avtobiografiya trupa”. Vestnik RGGU, Cilt:2-2, Sayı: 35, s. 221-230.
• Leiderman, Naum (2012). “The intellectual worlds of Sigizmund Krzhizhanovsky”. The Slavic and East European Journal, Cilt: 56, Sayı: 4, s. 507-535.
• Markov, G. B. (2003). Prostranstvo liçnosti v novelle S. Krjijanovskogo “Avtobiografiya trupa”. Edit. F. P. Fyodorov vd. Krjijanovskiy I. içinde. (s.193-206). Latviya: Saule.
• Ökten, Kaan Harun (2022). Varoluşun Halleri. Heidegger, Kant ve Kadim Meseleler. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Özkan, Ahmet (2017). Jean Paul Sartre’nin Özgürlük Yolları: Akıl Çağı adlı Romanında Bireyin Öz Arayışı. Uluslararası Toplumsal Bilimler Dergisi (TOBİDER), Cilt: 1, Sayı: 1, s. 1-8. Pelikoğlu-Eyigör, Fevziye ve Hatice Karaca (2019). “Fantazmagorik Bir Mekân: ‘Alice’ İmgesi ve Harikalar Diyarında Dönüşüm”. İdil, Sayı: 56, s. 663–680.
• Perel’muter, Vadim (1991). Primeçaniya k sborniku “Skazki dlya vunderkindov. Moskva: Sovetskiy pisatel’, Erişim tarihi: 01.07.2022, http://az.lib.ru/k/krzhizhanowskij_s_d/text_0294.shtml.
• Perel’muter, Vadim (2010). Kommentarii. Krjijanovskiy. Sobraniye soçineniy: v 6 tomah. Tom 5. içinde (s. 514-632). Moskva- Sankt-Peterburg: b.s.g. -press / symposium.
• Polyarinov, Aleksey (24.11.2016). “Sigizmund Krjijanovskiy.” Erişim tarihi: 01.07.2022, https://dystopia.me/sigizmund-krzhizhanovskij.
• Richard, Lionel (1999). Ekspresyonizm Sanat Ansiklopedisi. (3. basım) Beral Madra, Sinem Gürsoy, İlhan Usmanbaş (Çev.). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Ritter, Joachim (1954). Varoluş Felsefesi. Hüseyin Batuhan (Çev.). İstanbul: İ. Ü. Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Sartre, Jean-Paul (2009). Varlık ve Hiçlik. Fenomenolojik Ontoloji Denemesi. Ankara: İthaki Yayınları.
• Sartre, Jean-Paul (2020). Varoluşçuluk (30. basım). Asım Bezirci (Çev.). İstanbul: Say Yayınları.
• Slova (t.y.). “Serebryanıy vek”. Erişim tarihi: 07.09.2022, https://slova.org.ru/serebryanyj-vek/
• Störig, Hans Joachim (2013). Vedalardan Tractatus’a Dünya Felsefe Tarihi (2. basım). Nilüfer Epçeli Çev. İstanbul: Say Yayınları.
• Taşkesen, Selma (2018). “Ekspresyonizm Akımının Köprü ve Mavi Atlı Gruplarına Yansımalarının Beden Olgusu Üzerinden Sorgulanması.” Sanat Dergisi, Sayı: 3, s. 6-18.
• Todorov, Tsvetan (1999). Vvedenie v fantastiçeskuyu literaturu. Moskva: Dom intellektual’noy knigi.
• Trubetskova, Yelena Gennadiyevna (2018). “Glaz i optiçeskiye sredstva: deformatsiya zreniya v proze Vladimira Nabokova”. Vestnik Tomskogo gosudarstvennogo universiteta, Sayı: 429, s. 58-65.
• Turani, Adnan (2011). Çağdaş Sanat Felsefesi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Uysal, Özge (13.01.2016). Metaforları Peşinden Sürükleyen Varoluş Öyküleri, (Erişim tarihi: 07.09.2022), https://www.birgun.net/haber/metaforlari-pesinden-surukleyen-varolus-oykuleri-100619
• Yevtuşenko, Yevgeni (1999). Strofı veka. Antologiya russkoy poezii. Moskva: Polifakt.
• Yılmaz, Simay (2022). “Ekspresyonist Tiyatro: Ekspresyonizm Sanat Akımının Tiyatro Sanatına Etkisinin Oyun Yazımı ve Sahneleme Özellikleri Bağlamında İncelenmesi.” Konservatoryum-Conservatorium, Cilt: 9, Sayı: 1, s. 1-24.
• Yurday-Karabulut, Gülay (2019). Albert Camus ve Jean Paul Sartre Açısından. Saçma ve Yabancılaşma Kavramlarının Karşılaştırılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Muğla: Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi.
• Zavarnitsına, Natalya Mihaylovna (2021). ““Malenkiy çelovek” v hudojestvennom mire S. D. Krjijanovskogo: Dialog s N. Gogolem”. Vestnik VGU, Sayı: 4, s. 28-31.
• Zobov, Sergey (02.02.2021). “Zabıtıy geniy: Sigizmund Krjijanovskiy. Ego hvalil Bulgakov i kritikoval Gorkiy.” Erişim tarihi: 02.07.2022, https://journal.bookmate.com/zabytyj-genij-sigizmund-krzhizhanovskij-ego-hvalil-bulgakov-i-kritikoval-gorkij/
• Goroşnikov, Vitali Vladimiroviç (2005). Ekzistentsial’naya problematika prozı Sigizmunda Krjijanovskogo. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezinin Avtoreferatı. Yaroslavl K. D. Uşinski Devlet Pedagoji Üniversitesi.
• Karaca, Birsen (2015). “Pencere.” 14 Şubat Dünya’nın Öyküsü Dergisi, Yıl: 2, Sayı: 7, s. 8-10.
• Karaca, Birsen (2020). “Kaçan Parmaklar.” Hece Öykü Dergisi, Yıl: 16, Sayı: 96, s. 131-137.
• Kızılırmak, Günay Çetao (2015). “Kvadraturin.” Notos, Sayı: 54, s. 86-93
• Krjijanovski, Sigizmund (1994). “Stranı, kotorıh net.” Stat’i o literature i teatre. Zapisnıye tetradi. Moskva: Radiks.
• Lavlinski, Sergey Petroviç (2018). Pozitsii narratora i çitatelya v povesti Sigizmunda Krjijanovskogo “Avtobiografiya trupa”. Vestnik RGGU, Cilt: 2-2, Sayı: 35, s. 221-230.
• Pelikoğlu-Eyigör, Fevziye ve Hatice Karaca (2019). “Fantazmagorik Bir Mekân: ‘Alice’ İmgesi ve Harikalar Diyarında Dönüşüm”. İdil, Sayı: 56, s. 663–680.
• Trubetskova, Yelena Gennadiyevna (2013). Mir kak “Doçka zreniya”: Opıtı “Ostraneniya” Sigizmunda Krjijanovskogo. İzvestiya Saratovskogo universiteta. Cilt: 13, Sayı: 4, s. 61-66.