THE ISSUE OF LAW APPLICABLE TO FOSTER FAMILY DISPUTES INCLUDING FOREIGN ELEMENT

Yıl 2025, Cilt: 2025 Sayı: Aile Özel Sayısı Cilt -2, 397 - 414, 30.06.2025

Esra Yıldız Üstün

https://doi.org/10.21560/spcd.v2025i88554.1598046

Öz

On 6 February 2023, as a result of the earthquake disaster in our country, it was announced by the official authorities that 53 thousand 537 people lost their lives. After this painful loss of our country, it has become hot topic that many children who have lost their family members should be urgently taken under protection. While measures were taken by the state to take the children of earthquake victims under protection, the foster family model came to the agenda. Foster family refers to people who temporarily undertake the care of the child without the establishment of a family relationship or the right of custody. When we look at the provinces hit by the earthquake, it is seen that there are places where Syrian citizens under temporary protection live densely.
For this reason, Turkish citizen foster families also embraced these foreign children. However, the determination of the law to be applied to possible disputes that may arise in this relationship to be established with foreign children poses a problem. Although the Hague Convention of 1996, which aims to protect the person and property of the child, solves some of these problems, the problem of the law being applied to the issues outside the agreement continues. This study will try to determine the legal nature of the foster family relationship and the applicable law to the disputes arising from this relationship established with foreign children.

Anahtar Kelimeler

Foster family , 1996 Hague Convention , applicable law , characterization and scope of temporary protection.

YABANCI UNSURLU KORUYUCU AİLE UYUŞMAZLIKLARINA UYGULANACAK HUKUK SORUNU

Öz

6 Şubat 2023 tarihinde ülkemizde yaşanan deprem felaketi sonucunda resmi makamlarca 53 bin 537 kişinin hayatını kaybettiği açıklanmıştır. Ülkece bu acı kaybımız sonrası aile fertlerini kaybeden birçok çocuğun acilen koruma altına alınması gerekliliği önem arz etmiştir. Devlet tarafından depremzede çocukların koruma altına alınması için tedbirler alınırken koruyucu aile modeli gündeme gelmiştir. Koruyucu aile, soy bağı kurulmadan veya velayet hakkı olmadan geçici süreliğine çocuğun bakımını üstlenen kişileri ifade etmektedir. Depremin vurduğu illerimize bakıldığında geçici koruma kapsamındaki Suriye vatandaşlarının yoğun yaşadığı yerler olduğu görülmektedir. Bu nedenle yabancı statüsündeki bu depremzede çocuklara da Türk vatandaşı koruyucu aileler kucak açmıştır. Ancak, yabancı çocuklarla kurulacak olan bu ilişkide çıkması muhtemel uyuşmazlıklara uygulanacak hukukun tespiti ise akıllarda problem oluşturmaktadır. Çocuğun şahsını ve malvarlığını koruma amacı güden 1996 tarihli Lahey Sözleşmesi her ne kadar bu problemin bir kısmını çözse de anlaşma dışı kalan konulara uygulanacak hukuk sorunu devam etmektedir. Bu çalışmada koruyucu aile ilişkisinin hukuki niteliği tespit edilmeye çalışılıp, yabancı çocuklarla kurulan bu ilişkiden kaynaklı uyuşmazlıklara uygulanacak hukukun tespiti yapılmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Koruyucu aile , 1996 Lahey Sözleşmesi , uygulanacak hukuk , vasıflandırma ve geçici koruma kapsamı.

Kaynakça

• Akıntürk, T., Ateş, D. (2020). Türk Medenî Hukuku Aile Hukuku, İkinci Cilt, 22. Baskı, İstanbul: Beta, 436.
• Aybay, R., Dardağan, E. (2001). Yasaların Uluslararası Düzeyde Çatışması (Kanunlar İhtilâfı), İstanbul: Aybay Yayınları.
• Aygün, M. (2014). Yabancılık Unsurunun Mahiyeti ve Yargılamadaki Rolü. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 16, 1025-1066.
• Batıgün, E. S. (2019). Milletlerarası Özel Hukukta Çocuğun Aile İçinde Korunması (Yüksek Lisans Tezi, Marmara Universitesi (Türkiye).
• Cameron, C., Reimer, D., and Smith, M. (2016). Towards a theory of upbringing in foster care in Europe. European Journal of Social Work, 19(2), 152-170.
• Çelikel A, Erdem B. B. (2017). Milletlerarası Özel Hukuk. İstanbul: Beta.
• Dicey, A. V., Morris, J. H., and Collins, L. (16. Eds.). (2022). Conflict of Laws, Sweet and Maxwell.
• Doğan V., Yılmaz Ç. ve Ayhan İzmirli L. (2025). Milletlerarası Özel Hukuk. İstanbul: Savaş Yayınevi.
• Doğan, R. (2013). Bir Koruma Tedbiri Olarak Koruyucu Aile Kurumu ve Koruyucu Aile Yönetmeliği. Ankara Barosu Dergisi, 3, 2. 149-170.
• Eliaçık Z., Sarıaltın T., Yaman F. (2020) Seta Rapor: Alman Gençlik Dairesi Tarafından Koruma Altına Alınan Türk Kökenli Çocuklar.
• EGBGB madde 21, IPRG madde 85, www.lawbrary.ch E.T. 11.04.2025.
• Erbay, E, Çalış, N. (2021). Türkiye’de koruyucu aile hizmetlerine yönelik uzman görüşleri. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20, 40. 439-462.
• https://rm.coe.int/rec-87-6e-koruyucu-aileler-hakk-nda/1680a4110d> E.T. 30.09.2023.
• https://www.aa.com.tr/tr/gundem/aile-ve-sosyal-hizmetler-bakani-yanik-6-subattan-hemen-sonra-koruyucu-aile-ve-evlat-edinme-basvurularinda-artis-oldu E.T. 14.09.2023.
• https://www.aile.gov.tr/haberler/turkiyede-koruyucu-aile-sisteminin-guclendirilmesi-projesi-tanitildi/ E.T. 13.10.2023.
• https://www.aile.gov.tr/haberler/turkiyede-koruyucu-aile-sisteminin-guclendirilmesi-projesi-tanitildi/ E.T. 13.10.2023.
• https://www.aile.gov.tr/sss/cocuk-hizmetleri-genel-mudurlugu/koruyucu-aile-hizmeti/ E.T. 25.08.2023.
• https://www.aile.gov.tr/sss/cocuk-hizmetleri-genel-mudurlugu/koruyucu-aile-hizmeti/ E.T. 25.08.2023.
• https://www.bbc.com/turkce/articles/c8054znx9y9o E.T. 11.08.2023.
• Öztekin Gelgel, G. (2005). Devletler özel hukukunda velayet, çocuk kaçırmaları, evlat edinmeye ilişkin problemler.
• Giray, F. K. (2020). 19 Ekim 1996 Tarihli Velâyet Sorumluluğu ve Çocukların Korunmasına Yönelık Tedbirler Yönünden Yetki, Uygulanacak Hukuk, Tanıma ve Tenfız ve İşbirliği Hakkında Lahey Sözleşmesi Sonrası Çocuğun Vesayetine Uygulanacak Hukuk. Public and Private International Law Bulletin, 40(1), 353-400.
• Hague Conference on Private International Law. (1996). Convention on Jurisdiction, Applicable Law, Recognition, Enforcement and Co-operation in Respect of Parental Responsibility and Measures for the Protection of Children.
• Kılınç A. N. (2020). Türk Hukukunda Koruyucu Aile Sözleşmesi ve Koruyucu Aile ile Çocuk Arasındaki Hukuki İlişkinin Değerlendirilmesi. SÜHFD. 28. 3, 1217-1261.
• Kopf and Liberda v. Austria B. 1598/06, T. 17 April 2012.
• Lagarde P. (1998). Explanatory Report on the 1996 HC. HCCH Publications. Para. 1-6. 538-542.
• Moretti and Benedetti v Italy B. 16318/07, T. 27 April 2010.
• Nomer, E. (2013). Devletler Hususi Hukuku, 20. Bası, İstanbul, Beta Yayınevi.
• Oba, M. E. (2018). Türk Hukukunda Geçici Koruma Rejimi, (Koç Üniversitesi, YL Tezi).
• Ömeroğlu, E. (2022). Milletlerarası Özel Hukukta Koruyucu Aile Kurumuna Uygulanacak Hukukun Belirlenmesi. Public and Private International Law Bulletin. 42. 1. 1-25.
• Özgenç, Z. (2018). Velayete Uygulanacak Hukukun Tespitinde Kamu Düzeni Müdahalesine İlişkin Değerlendirmeler. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 22. 1. 10. RG. 22.05.2016-29719. 2016/9638 sayılı “Bazı Anlaşmaların Yürürlük Tarihlerinin Tespit Edilmesi Hakkında Bakanlar Kurulu Kararı” uyarınca, 1996 tarihli Sözleşme, 01.02.2017 tarihinden itibaren Türkiye’de yürürlüğe girmiştir. RG. 03.01.2017-29937.
• Sayın, K. ve Paslı, F. (2021). Almanya, İngiltere ve Türkiye'nin koruyucu aile sistemlerinin karşılaştırılması. Sosyal Politika ve Sosyal Hizmet Çalışmaları Dergisi, 2(2), 194-215.
• Serdar, İ. (2000). Koruyucu Aile. Prof. Dr. Seyfullah Edis’e Armağan, İzmir. 474-475. Strand Lobben ve Diğerleri/Norveç Kararı B. No. 37283/13, T. 10/09/2019.
• Şanlı C, Esen E, Figanmeşe İ. A. (2023). Milletlerarası Özel Hukuk. İstanbul: Vedat Kitapçılık.
• Tarman, Z. D. ve Önay, I. (2011). Milletlerarası Evlât Edinme Hukukunda Kamu Düzeni Engeli. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 60(2), 331-366.
• Tiryakioğlu B. (1999). Velayet sorumluluğu ve Çocukların Korunmasına İlişkin Önlemler Hakkında Yetki, Uygulanacak Hukuk, Tanıma, Tenfiz, ve İşbirliğine Dair Sözleşme (Lahey 19 Ekim 1996), Prof. Dr. Nihat Uluocak’a Armağan.
• Ulusu Karataş, A. E. (2017). Velayet Sorumluluğu ve Çocukların Korunmasına İlişkin 1996 Lahey Sözleşmesi. MHB, 37, 911–1003.
• Usta Sayıta, S. (1996). Türk Hukukunda Çocuğun Koruyucu Aile (Kişi) Yanına Yerleştirilmesi. İstanbul: Filiz Kitabevi. Velayet Sorumluluğu ve Çocukların Korunması Hakkında Tedbirler Yönünden Yetki, Uygulanacak Hukuk, Tanıma, Tenfiz ve İşbirliğine Dair Sözleşmeye Katılmamızın Uygun Bulunduğuna Dair Kanun, Kanun Numarası: 6707, Kabul Tarihi: 24.04.2016, RG 05.05.2016/29703, Sözleşmenin Yayınlandığı RG 22.05.2016/29719.