EXAMINING THE RELATIONSHIP BETWEEN MIDDLE SCHOOL PARENTS' LEVELS OF DIGITAL PARENTING AND STUDENTS' FAMILY ADJUSTMENT

Yıl 2025, Cilt: 2025 Sayı: Aile Özel Sayısı Cilt -2, 537 - 557, 30.06.2025

Burcu Türkan Aydın , Mustafa Ataş

https://doi.org/10.21560/spcd.v2025i88554.1647722

Öz

With the integration of technology into our daily lives, children have also had to grow up in a world equipped with digital devices. This development in the digital world has begun to affect both parents and parenting attitudes. With the conditions offered by the digital age, the roles of parents have also undergone change. To prevent children from being negatively affected by digital environments, parents must take responsibility. In this study, a correlational survey model was used to examine the relationship between the digital parenting attitudes of middle school students' parents and the students' family harmony. The study group consisted of students in the 7th and 8th grades of middle school in Nevşehir and Kars provinces in the 2024-2025 academic year and their parents. The ‘Family Harmony Scale Short Form’ was administered to the students, and the ‘Digital Parenting Awareness Scale’ was administered to the parents. The data obtained were analysed using the SPSS 25 software package. Correlation analysis was used to determine the relationship between variables, and regression analysis was used to determine the relationship between parents' digital parenting levels and students' family harmony levels. The results of the study showed that parents' negative digital parenting models and digital neglect negatively predicted students' family adjustment scores, while parents' effective use of digital parenting and protection from risks positively predicted students' family adjustment scores. Based on the study's findings, it is recommended that parents seek support regarding the use of digital devices and reduce their use of digital devices when with their children.

Anahtar Kelimeler

Digital parenting , family harmony , middle school students.

ORTAOKUL ÖĞRENCİ VELİLERİNİN DİJİTAL EBEVEYNLİK DÜZEYLERİ İLE ÖĞRENCİLERİN AİLE UYUMU ARASINDAKİ İLİŞKİLERİN İNCELENMESİ

Öz

Teknolojinin günlük yaşamımıza dâhil olmasıyla birlikte, çocuklar da dijital cihazlarla donatılmış bir dünyada büyümek zorunda kalmıştır. Dijital dünyadaki bu gelişim hem ebeveynleri hem de ebeveynlik tutumlarını etkilemeye başlamıştır. Dijital çağın sunduğu koşullarla birlikte ebeveynlerin rolleri de değişime uğramıştır. Çocukların dijital ortamlardan olumsuz olarak etkilenmemeleri, ebeveynlerin sorumluluk üstlenmesini gerekli kılmaktadır. Bu çalışmada ortaokul öğrencilerinin ebeveynlerinin dijital ebeveynlik tutumları ile öğrencilerin aile uyumu arasındaki ilişkileri incelemek için ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 2024-2025 eğitim-öğretim yılında Nevşehir ve Kars illerinde ortaokul 7. ve 8. sınıfta öğrenim görmekte olan öğrenciler ve bu öğrencilerin velileri oluşturmaktadır. Araştırmada öğrencilere “Aile Uyumu Ölçeği Kısa Formu” ve velilere ise “Dijital Ebeveynlik Farkındalık Ölçeği” uygulanmıştır. Elde edilen veriler SPSS 25 paket programı kullanılarak analiz edilmiştir. Değişkenler arasındaki ilişkiyi belirlemek için korelasyon analizi, velilerin dijital ebeveynlik düzeyleri ile öğrencilerin aile uyumu yordama düzeyini saptamak için regresyon analizi yapılmıştır. Araştırmanın sonucunda ebeveynlerin dijital ebeveynlik olumsuz model olma ve dijital ihmal durumlarının öğrencilerin aile uyum puanlarını negatif yönde yordadığı ve ebeveynlerin dijital ebeveynlik verimli kullanım ve risklerden koruma puanlarının öğrencilerin aile uyum puanlarını pozitif yönde yordadığı görülmüştür. Araştırmanın sonuçlarına göre ebeveynlere; dijital cihazların kullanımı noktasında destek almaları ve çocukları ile birlikteyken dijital cihazlarla daha az kullanmaları önerilebilir.

Anahtar Kelimeler

Dijital ebeveynlik , aile uyumu , ortaokul öğrencileri

Kaynakça

• Aktaş, C., Çaycı, B. (2013). Yeni enformasyon ve iletişim teknolojilerinin sosyal hayattaki rolü. Uluslararası Medya Çalışmaları Sempozyumu, 5, 2020.
• Bayrak, M., Kaya, F. (2022). The role of family functioning in the development of self-esteem and academic success in early adolescence. International Journal of Family Studies, 12(3), 55-69.
• Beyens, I., Beullens, K. (2016). Parent-Child Conflict About Children’s Tablet Use: The Role of Parental Mediation. New Media and Society, 19, 1-16.
• Bilgiç, H. G., Duman, D., Seferoğlu, S. S. (2011, Şubat 2-4). Dijital yerlilerin özellikleri ve çevrim içi ortamların tasarlanmasındaki etkileri [Tam Metin]. XIII. Akademik Bilişim Konferansı, Malatya, Akademik Bilişim, s. 1-7.
• Bostancı, S., Çakır, R. (2022). Erken çocukluk çağında çocuğu olan ebeveynlerin, çocuklarına medya kullandırmadaki aracılıkları ve dijital ebeveynlik farkındalıklarının incelenmesi. Turkish Journal of Primary Education, 7(2), 86-116.
• Cantekin, O. F., Özen, U. (2024). An examination of the relationship between family climate, emotional authenticity, and technology addiction among university students. International Journal of Technology in Education, 7(4), 846-869.
• Carvalho, J., Francisco, R., Relvas, A. (2015). Family functioning and information and communication technologies: How do they relate? A literature review. Computers in Human Behavior, 45, 99-108.
• Creswell, J. W. (2011). Educational research: Planning, conducting, and evaluating quantitative and qualitative research. New Jersey: Pearson Education International.
• Çivitci, N., Çivitci, A., Fiyakalı, N. C. (2009). Anne-babası boşanmış ve boşanmamış olan ergenlerde yalnızlık ve yaşam doyumu. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 9(2), 493-525.
• Çubukçu, A., Bayzan, Ş. (2013). Türkiye’de dijital vatandaşlık algısı ve bu algıyı internetin bilinçli, güvenli ve etkin kullanımı ile artırma yöntemleri. Middle Eastern and African Journal of Educational Research, 5, 148-174.
• Dalope, K. (2018). Digital media use in families. Child and Adolescent Psychiatric Clinics of North America, 27(2), 145-158.
• Doğan, D. A., Döğer, S. S. (2023). Annelerin dijital ebeveynlik tutumları ile aile-çocuk internet bağımlılığı arasındaki ilişkinin incelenmesi. International Journal of Social Sciences and Education Research, 9(1), 1-14.
• Dulkadir-Yaman, N. (2019). Çocukların bakış açısıyla internet kullanımlarına ilişkin ebeveyn arabuluculuğunun incelenmesi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Anadolu Üniversitesi EBE, Eskişehir.
• Festl, R., Gniewosz, G. (2019). Role of mothers and fathers internet parenting for family climate. Journal of Social and Personal Relationships, 36(6), 1764-1784.
• Fraenkel, J. R., Wallen, N. E. (2003). How to design and evaluate research in education (5th ed.). New York: McGraw-Hill Publishing Co.
• Goldenberg, I., Goldenberg, H. (2017). Family therapy: An overview (9th ed.). Cengage Learning.
• Gönül, B., Baş, H. I., Acar, B. Ş. (2018). Aile İklimi Ölçeği’nin Türkçeye uyarlanması ve psikometrik açıdan incelenmesi. Turkish Psychological Counseling and Guidance Journal, 8(50), 165-200.
• Güler, N., Bayzan, Ş., Güneş, A. (2016). İnternette Çocuklara Yönelik Riskler ve Ailelerin Bilinçlendirme Faaliyetlerindeki Rolü. Uluslararası Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Sempozyumu, 1-11.
• Güner, U. (2019). Ortaöğretim kurumları öğrencilerinin cep telefonu bağımlılığının yordayıcısı olarak bilinçli farkındalık [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ondokuz Mayıs Üniversitesi EBE, Samsun.
• Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., Anderson, R. E., Tatham, R. L. (2013). Multivariate Data Analysis (8th ed.). Edinburgh Gate, Harlow: Pearson Education Limited.
• Hazer, O. (2020). Yeni medya ve iletişim teknolojileri: Ailede sosyal etkileşim. A. G. Baran, O. Hazer and M. S. Öztürk (Ed.), Gençlik ve Dijital Çağ İçinde (s. 92-102). Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
• Hu, B. Y., Johnson, G. K., Wu, H. (2018). Screen time relationship of Chinese parents and their children. Children and Youth Services Review, 94, 659-669.
• Kalatzaki, A. E., Birtchnell, J. (2014). The impact of early parenting bonding on young adults’ Internet addiction, through the mediation effects of negative relating to others and sadness. Addictive Behaviors, 39(3), 733-736.
• Kavikondala, S., Stewart, S. M., Ni, M. Y., Chan, B. H., Lee, P. H., Lam, W. W. (2016). Structure and validity of family harmony scale: An instrument for measuring harmony. Psychological Assessment, 28(3), 307-318.
• Keleşoğlu, F., Adam, F. (2020). Covid-19 sürecinde dijital ebeveynlik ile anne-baba stresi arasında yordayıcı ilişkiler. Online Journal of Technology Addiction and Cyberbullying, 7(2), 70-102.
• Kou, S. (2022). The relationship between parenting style and self-esteem in adolescents. Journal of Education, Humanities and Social Sciences, 5, 307-312.
• Kula, M. D., Ekşi, H., Demirci, İ. (2018). Aile Uyum Ölçeğinin Türkçe formunun psikometrik özellikleri. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(1), 97-106.
• Livingstone, S., Helsper, E. J. (2008). Parental mediation of children's internet use. Journal of Broadcasting and Electronic Media, 52(4), 581-599.
• Livingstone, S., O´lafsson, K., Helsper, E. J., Lupia´n˜ez-Villanueva, F., Veltri, G. A., Folkvord, F. (2017). Maximizing Opportunities and Minimizing Risks for Children Online: The Role of Digital Skills in Emerging Strategies of Parental Mediation. Journal of Communication, 67, 82-105.
• Manap, A., Durmuş, E. (2020). Dijital ebeveynlik farkındalık ölçeğinin geliştirilmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(2), 978-993.
• Marsh, J., Hannon, P., Lewis, M., Ritchie, L. (2015). Young Children’s Initiation Into Family Literacy Practices in the Digital Age. Journal of Early Childhood Research, 15(1), 47-60.
• McMillan, J. H., Schumacher, S. (2010). Research in education: Evidence-based inquiry. New Jersey: Pearson Education, Inc.
• Mojaz, Z. H., Paydar, M. R. Z., Ebrahimi, M. E. (2015). The relationship between the internet addiction and the use of Facebook with marital satisfaction and emotional divorce among married university students. Indian Journal of Fundamental and Applied Life Science, 5(3), 709-717.
• Mutmainnah, A. N., Islam, N. (2019). Penggunaan gadget terhadap perilaku dan intensitas komunikasi keluarga (Studi Kasus Kecamatan Soreang Kota Parepare). Komunıda: Media Komunikasi dan Dakwah, 9(2), 143-160.
• Olson, D. H. (2000). Circumplex model of marital and family systems. Journal of Family Therapy, 22(2), 144-167.
• Ova, M. (2023). Üniversite öğrencilerinde aile iklimi ile çocukluk çağı travmaları ve internet bağımlılığı arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Sabahattin Zaim Üniversitesi EBE, İstanbul.
• Özerbaş, M. A., Kuralbayeva, A. (2018). Türkiye ve Kazakistan’daki öğretmen adaylarının dijital okuryazarlık düzeylerinin değerlendirilmesi. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 16-25.
• Özyurt, C. (2018). Değişen aile, toplum, kültür yapılarında çocuk algıları, Canatan, K., Yıldırım, E., (Ed.), Aile Sosyolojisi: Açılım Kitap.
• Padilla-Walker, L. M., Coyne, S. M., Fraser, A. M., Dyer, W. J., Yogason, J. B. (2012). Parents and adolescents growing up in the digital age: latent growth curve analysis of proactive media monitoring. Journal of Adolescence, 35(5), 1153-1165.
• Redmiles, E. (2018, June). Net benefits: Digital inequities in social capital, privacy preservation, and digital parenting practices of US social media users. In proceedings of the international AAAI conference on web and social media (Vol. 12, No. 1).
• Rode, J. A. (2009, September). Digital parenting: Designing children’s safety. In People and computers XXIII celebrating people and technology. BCS Learning and Development.
• Shek, D. T. L., Leung, K. H., Li, L., Dou, D., Zhu, X. (2024). How does family functioning contribute to academic-related outcomes of Chinese adolescents: The mediating role of spirituality. Frontiers in Psychology, 15, 1357473.
• Sinta, R., Ajun J. S., Astuti, D. (2021). Peran pendidikan agama islam dalam keluarga dan masyarakat. Edumaspul: Jurnal Pendidikan.
• Toran, M., Ulusoy, Z., Aydın, B., Deveci, T., Akbulut, A. (2016). Çocukların dijital oyun kullanımına ilişkin annelerinin görüşlerinin değerlendirilmesi. Kastamonu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(5), 2263-2278.
• Türkel, N. (2021). Ebeveynlerin sosyal medya bağımlılık düzeyleri ile dijital ebeveynlik tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Üsküdar Üniversitesi, İstanbul.
• Ümmet, D., Ekşi, F. (2016). Türkiye’deki genç yetişkinlerde internet bağımlılığı: Yalnızlık ve sanal ortam yalnızlık bağlamında bir inceleme. Addicta: The Turkish Journal on Addictions, 3(1), 29-53.
• Ünlü, D. G. (2020). Dijital ebeveynlik ve mobil uygulamalar: Dijital ebeveynlerin mobil uygulama kullanım pratiklerinin incelenmesi. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 50, 56-73.
• Yaman, F., Çubukçu, A., Küçükali, M., Yurdakul, İ. K. (2021). An investigation of parents' use of digital media. Shanlax International Journal of Education. 10(1), 76-88.
• Yay, M. (2019). Dijital ebeveynlik. İstanbul: Yeşilay Yayınları.
• Yazıcı, Z. N., Özcan, E. N. (2021). Annelerdeki teknoloji bağımlılığı düzeyi ile dijital ebeveynlik düzeyi arasındaki ilişkinin incelenmesi. 19 Mayıs Üniversitesi İnsan Bilimleri Dergisi, 2(1), 15-28.
• Yıldırım, B. (2021). Okul öncesi çocukların medya araçları kullanımlarında annelerin medya aracılık rolleri ve bilinçli farkındalıklarının incelenmesi [Yüksek Lisans Tezi]. Fatih Sultan Mehmet Üniversitesi, İstanbul.
• Yurdakul, İ. K., Dönmez, O., Yaman, F., Odabaşı, H. F. (2013). Dijital ebeveynlik ve değişen roller. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 12(4), 883-896
• Zinderen, A., Aslan, D. (2024). Ebeveynlerin dijital ebeveynlik rollerini üstlenme süreçlerinin çocukların bilinçli medya tüketimine yansıması. Türkiye İletişim Araştırmaları Dergisi, 46, 75-96.