The Study of High School Student's Family Functioning and Locus of Control

Yıl 2008, Sayı: 15, 67 - 82, 01.12.2008

Uzm. Psikolog Danışman Melike Doğan Doç. Dr. Esra Ceyhan

Öz

In this study, it was aimed to determine whether
high school students’ family functioning and locus of
control is differentiated by gender, education level of
parent, parental incompatibility and the relationship
between locus of control and family functioning. The
study performed with 815 students. The data about
high school students’ perception of family functioning
was collected by “Family Assessment Scale” (Bulut,
1990) and data about locus of control was gathered
by “Nowicki-Strickland Locus of Control Scale”
(Yeşilyaprak, 1988). It was also used “Personal
Information Form” for collecting personal and parental
data. In data anaysis, it was used t-test, one-way
ANOVA, Kruskal Wallis Test, Tukey HSD Test, Mann
Whitney U Test, Stepwise Regression Model. It was
found that family functioning was differentiated by
gender, education level of fathers and parental
incompatibility but it was found that family functioning
was not differentiated by education level of mother. It
was determined that students’ locus of control was
differentiated by gender, parental incompatibility.
However, education level of parents did not make any
difference on students’ locus of control. It was
determined that general functions, affective
involvement, communication and roles from family
functioning features predicted statistically meaningful
students’ locus of control.

Anahtar Kelimeler

Family Functions, Locus of Control, High School Student

Genel Lise Öğrencilerinin Aile İşlevlerinin ve Denetim Odaklarının İncelenmesi

Öz

Bu araştırmada, genel lise öğrencilerinin aile işlevlerinin
ve denetim odaklarının cinsiyet, anne baba
eğitim düzeyi, anne baba arasındaki anlaşmazlık
düzeyi değişkenleri açısından farklılaşıp farklılaşmadığı
ve denetim odağı ile aile işlevleri arasındaki ilişkiler
incelenmiştir. Araştırma, 815 genel lise öğrencisi
ile gerçekleştirilmiştir. Genel lise öğrencilerinin aile
işlevleri algılarına ilişkin veriler “Aile Değerlendirme
Ölçeği” (Bulut, 1990) ile, denetim odağı algılarına ilişkin
veriler ise “Nowicki-Strickland Denetim Odağı
Ölçeği” (Yeşilyaprak, 1988) ile toplanmıştır. Genel lise
öğrencilerinin kişisel ve ailesel niteliklerine ilişkin verilerin
toplanması için araştırmacı tarafından hazırlanan
“Kişisel Bilgi Formu” kullanılmıştır. Verilerin analizinde
t testi, tek yönlü varyans analizi, Kruskal Wallis Testi,
Tukey HSD testi, Mann Whitney U testi, çoklu regresyon
analizinin aşamalı seçim yöntemi kullanılmıştır.
Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre; genel lise
öğrencilerinin cinsiyet, babaların eğitim düzeyi ve
anne baba arasındaki anlaşmazlık düzeyine göre aile
işlevlerinin farklılaştığı, anne eğitim düzeyine göre
farklılaşmadığı görülmüştür. Genel lise öğrencilerinin
cinsiyet, anne babalar arasındaki anlaşmazlık düzeyine
göre denetim odağının farklılaştığı, anne eğitim
düzeyi, baba eğitim düzeyine göre ise farklılaşmadığı
belirlenmiştir. Aile işlevlerinden genel fonksiyonlar,
gereken ilgiyi gösterme, iletişim ve roller işlevlerinin
denetim odağını yordadığı bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Aile işlevleri, denetim odağı, genel lise öğrencisi

Kaynakça

• Adams, James F. Ergenliği Anlamak. (Çev. Bekir Onur). Ankara: İmge Kitabevi, 1995
• Ağır, Meral Sert. “Normal Lise İle İmam Hatip Lisesi Öğrencilerinin Denetim Odakları Üzerine Bir İn- celeme”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1994.
• Aksoy, Ayşe Cerit. “Lise Son Sınıf Öğrencilerinin Özsay- gı ve Denetim Odağını Etkileyen Bazı Değişken- lerin İncelenmesi”. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 1992
• Alnajjar, Ahmet A. “Adolescents Perceptions Of Family Functioning In The United Arab Emirates”, Ado- lescence. 31, 122: 433-442, 1996.
• Argun, Yasemin. “Anne Babaların Çocuk Yetiştirme Tutumlarının Ortaokul Öğrencilerinin Denetim Odağı Üzerine Etkileri”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sos- yal Bilimler Enstitüsü, 1995.
• Ay, Seniha. “Birliktelikleri Devam Eden Ailelerin Yapı ve İşlevleri İle Boşanmış Ailelerin Yapı ve İşlevleri- nin Karşılaştırılması”. Yayınlanmamış Yüksek Li- sans Tezi. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2000.
• Rotter, J. B. “Generalized Expectancies For Internal vs. External Control Of Reinforcement”, Psyscholo- gical Monographs. 80, 1-28, 1966.
• Şar, Ali Haydar. “Lise Son Sınıf Öğrencilerinin Kişilik Tercihlerinin ve Denetim Odaklarının Bazı De- ğişkenlere Göre İncelenmesi”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1997.
• Tan, Deniz. “Lise Öğrencilerinin Yalnızlık Düzeyleri İle Denetim Odaklarının Aile Destek Düzeyleri ve Özlük Nitelikleri Açısından Karşılaştırmalı Ola- rak İncelenmesi”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2000.
• Tapçan, Kadir Tümay. “Ebeveyn Tutumları İle İlköğre- tim 6-7 ve 8. Sınıf Öğrencilerinin Denetim Oda- ğı İlişkisi”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Balıkesir: Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2002.
• Türküm, A. Sibel, Ayşe Kızıltaş, Bahriye Yemenci ve Nihal Bıyık. “Anadolu Üniversitesi Öğrencilerinin Öğrenilmiş Güçlülük Düzeyleri İle Aile İşlevleri Algıları Arasındaki İlişkilerin Bazı Demografik Değişkenler Açısından İncelenmesi”. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi, 2003.
• Yağcı, Fatma. “Genel Liselerde Okuyan Öğrencilerin Denetim Odağı ve Güdülenme Düzeyleri İle Öğrenci Seçme Sınavı (ÖSS) Başarıları Arasın- daki İlişkinin İncelenmesi (Gaziantep Örneği)”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,
• Yeşilyaprak, Binnur. “Lise Öğrencilerinin İçsel ya da Dışsal Denetim Oluşlarını Etkileyen Etmenler”. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1988.
• __________. “Nowicki-Strickland Denetim Odağı Ölçeği Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”, VI. Ulusal Psi- koloji Kongresi. Ankara, 1991.
• Yörükoğlu, Atalay. Gençlik Çağı: Ruh Sağlığı ve Ruh- sal Sorunlar. 7. Baskı. İstanbul: Özgür Yayın Dağıtım, 1990.
• pe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1999.