THE BIGGEST OBSTACLE TO SOCIAL ENGAGEMENT OF DISABLED PEOPLE USING WHEELCHAIRS; PROBLEMS IN THE BUILT ENVIRONMENT AND RECOMMENDATIONS FOR SOLUTIONS

Yıl 2020, Erişilebilirlik Özel Sayısı Cilt 2, 357 - 382, 31.12.2020

Ali Mülayim , Gökben Pala Azsöz

https://doi.org/10.21560/spcd.vi.821013

Cited By: 3

Öz

Architectural design for the disabled is the process of creating spaces by minimizing the mobility problems arising from disability in people's mobility. Actions to be taken differ according to the type of disability. In this article, solution suggestions are presented for disabled people using mostly wheelchairs. Especially in the pandemic conditions we have experienced recently, it has become clearer that socialization is one of the basic needs for people. Throughout the historical process, disabled people have been subjected to inhumane treatment in various ways, and have been excluded from social life with definitions such as incomplete, disabled, etc. This situation has reached up to the operations of sterilization and elimination of the disabled (Aktion T4) especially within the scope of the project of creating a solid society (Ableism) in Hitler Germany.
The basic expectation of disabled people in today's modern societies is to be able to live without discrimination. It is almost impossible for people with disabilities who spend their lives in their homes to live a happy life, which is the fundamental right of every individual. In this context, it is necessary to identify the problems and offer solutions in order to improve the living conditions instead of keeping people in their homes due to the limitations in their mobility. The biggest barrier between the disabled and social life is the access of disabled people to social life. In this article, first of all, the conceptual expression of disability is examined and the latest status of legal regulations has been evaluated. Problems experienced in elevators, ramps, sidewalks, under-overpasses, transportation by vehicles, parking lots and stops, which are the main problems faced by disabled people in terms of access to social life, and solutions for these problems are presented.

Anahtar Kelimeler

Disability, Wheelchair, Accessibility, Universal Design

TEKERLEKLİ SANDALYE KULLANAN ENGELLİLERİN SOSYAL HAYATA KATILIMINDA EN BÜYÜK ENGEL; YAPILI ÇEVREDE YAŞANAN PROBLEMLER VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

Öz

Engelliler için mimari tasarım, kişilerin hareket kabiliyetlerindeki kısıtlılıktan kaynaklanan sorunları en alt düzeye indirerek, alanları ve mekânları yaratma sürecidir. Engel durumuna göre yapılması gereken eylemler farklılık gösterir. Bu makalede daha çok tekerlekli sandalye kullanan engelliler için çözüm önerileri sunulmuştur. Özellikle son dönemde yaşadığımız pandemi koşullarında sosyalleşmenin insanlar için temel gereksinimlerden bir tanesi olduğu da daha net bir şekilde ortaya çıkmıştır. Tarihsel süreç içerisinde engelliler çeşitli şekillerde insanlık dışı muameleye maruz kalmış, eksik sakat vb. tanımlamalarla sosyal yaşamın dışına itilmiştir. Bu durum özellikle Hitler Almanya’sında sağlam toplum (Ableism) yaratma projesi kapsamında engellileri kısırlaştırma ve ortadan kaldırma operasyonlarına (Aktion T4) kadar varmıştır.
Günümüz modern toplumlarında engellilerin temel beklentisi ayrımcılığa uğramadan yaşayabilmektir. Yaşadıkları konut içinde ömrünü geçiren engellilerin, her bireyin temel hakkı olan, mutlu bir yaşam sürmeleri neredeyse imkansızdır. Bu bağlamda insanları hareket kabiliyetlerindeki kısıtlılıktan dolayı evlerine mahkûm ederek onları sosyal çevreden dışlamak yerine yaşam şartlarını iyileştirmek adına, yaşanan problemler tespit edilerek, çözümler sunmak gereklidir. Engelliler ve sosyal yaşam arasındaki en büyük bariyer engellilerin sosyal yaşama erişebilmesidir. Bu makalede öncelikle engelliliğin kavramsal ifadesi incelenerek yasal düzenlemelerin son durumu değerlendirilmiştir. Engellilerin yaşadığı problemlerin en başında gelen sosyal yaşama ulaşabilme konusunda asansörlerde, rampalarda, kaldırımlarda, alt-üst geçitlerde, taşıtlarla ulaşımda, otoparklarda ve duraklarda yaşanan problemler ve bu problemler için çözüm önerileri sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Engellilik, Tekerlekli Sandalye, Erişilebilirlik, Evrensel Tasarım

Kaynakça

• Mülayim, A. (2009). Bedensel Özürlüler İçin Mimari Mekân Tasarımı (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Trakya Üniversitesi FBE, Edirne.
• Özdemir, N.A. (2014). Engelliler İçin Tasarım (Yayınlanmamış Bitirme Tezi). Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Peyzaj Bölümü, Ankara.
• Koca, C. (2010) Engelsiz Şehir Planlaması Bilgilendirme Raporu, s.4. Dünya Engelliler Vakfı, İstanbul.
• Ünal, B. (2018). The Development of Disability Pride Through Challenging Internalized Idealıst And Ableıst Norms In Turkısh Socıety: A Grounded Theory Study (Yayınlanmamış Doktora Tezi). ODTU Psikoloji Bölümü, Ankara.
• 2019 Yılı Erişilebilirlik İzleme ve Denetleme Planı, Genelge 2019/1 (Erişim Tarihi:31.10.2020) https://ailevecalisma.gov.tr/uploads/sgb/uploads/pages/genelgeler/genelge-2019-1.pdf
• 2002 Türkiye Özürlüler Araştırması Raporu (Erişim Tarihi:03.11.2020) https://kutuphane.tuik.gov.tr/pdf/0014899.pdf
• Engelli asansörünü kullanan engelsiz bireylerden dolayı engellilere bir türlü sıra gelmemesi ve bozuk asansörler (Erişim Tarihi: 02.11.2020) http://simtoalev.com Engelli özel araç kullanıcısı (Erişim Tarihi: 02.11.2020) https://aracimo.com/index.php/2019/09/06/engelli-raporu-ile-arac-nasil-alinir/
• Engelli yolcu özel araç (Erişim Tarihi: 02.11.2020) https://www.haberler.com/erzincan-belediyesi-engellilerin-eve-kapanma-4167091-haberi/ (Erişim Tarihi: 31.10.2020) 5378 Engelliler Hakkında Kanun https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5378.pdf
• Engelliler İçin Ayrılmış Otopark (Erişim Tarihi: 31.10.2020) http://www.pusulaerisim.com.tr/hizmetlerimiz/engelli-otoparki/ Engellilerin Geçitlerde Yaşadığı Problemler (Erişim Tarihi:02.11.2020) https://www.iha.com.tr/haber-sislide-engelli-ust-gecit-516869/
• Engellilerin Kamusal Alanlara ve Plajlara Erişimi Konusunda Belediyelerin Yasal Yükümlülükleri (Erişim Tarihi: 31.10.2020) http://www.mavibayrak.org.tr/userfiles/file/ENGELL%C4%B0LER%C4%B0N%20KAMUSAL%20ALANLARA%20VE%20PLAJLARA%20ER%C4%B0%C5%9E%C4%B0M%C4%B0%20KONUSUNDA%20BELED%C4%B0YELER%C4%B0N%20YASAL%20Y%C3%9CK%C3%9CML%C3%9CL%C3%9CKLER%C4%B0%20(1).pdf
• Engelli ve Yaşlı Bireylere İlişkin İstatistik Bülteni (Erişim Tarihi: 31.10.2020) https://www.ailevecalisma.gov.tr/media/6204/bulten-mayis.pdf
• Engellilerin toplu taşımada yaşadıkları problemlerden biri (Erişim Tarihi: 02.11.2020) https://www.mynet.com/engellilerin-yasadigi-sorunlar-190101035703
• Engellilerin toplu taşımada yaşadıkları problemlerden birinin basit çözümü (Erişim Tarihi: 02.11.2020) https://www.ankara.bel.tr/files/8315/0468/3920/ego_otobs9.JPG
• Erişilebilirlik Konusunda Ülkemizdeki Gelişmeler ve Yasal Düzenlemeler (Erişim Tarihi: 31.10.2020) https://engelsiz.yok.gov.tr/Documents/Toplantilar/Ishak_Ciftci.pdf
• Erişilebilir Şehir Yönetmeliği (Erişim Tarihi: 31.10.2020) https://docplayer.biz.tr/3123426-Erisilebilir-sehir-yonetmeligi.html
• Kaldırımlarda yaşanan problemlerin sebepleri (Erişim Tarihi: 02.11.2020) https://www.sondakika.com/haber/haber-engelli-vatandasin-kaldirim-tepkisi/
• Özürlüler Kanunu ve İlgili Mevzuat (Erişim Tarihi 31.10.2020) http://www.bingol.edu.tr/media/225857/6mevzuat_kitabi_2010.pdf
• Rampaların olmadığı durumda oy kullanan bir vatandaş (Erişim Tarihi: 02.11.2020) http://www.kanalben.com/turkiye/engelli-milli-sporcu-guclukle-oyunu-kullandi-h225409.html
• Resmi Gazete: Otopark Yönetmeliği (Erişim Tarihi: 31.10.2020) https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/02/20180222-7.htm
• Sağlık Kurumlarında Özürlü Bireyler İçin Ulaşılabilirlik Temel Bilgiler Rehberi (Erişim Tarihi: 31.10.2020) https://docplayer.biz.tr/184372-Saglik-kurumlarinda-ozurlu-bireyler-icin- ulasilabilirlik-temel-bilgiler-rehberi.html
• TÜİK, Özürlülerin Sorun ve Beklentileri Araştırması (Erişim Tarihi: 31.10.2020) https://ailevecalisma.gov.tr/media/5602/ozurlulerin-sorun-ve-beklentileri-arastirmasi- 2010.pdf
• Ulaşılabilirlik Klavuzu (Erişim Tarihi: 31.10.2020) http://www.izmimod.org.tr/yasa/engelli.html
• Yükseköğretim Kurumları Engelliler Danışma ve Koordinasyon Yönetmeliği (Erişim Tarihi: 31.10.2020) https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=14214&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5