SİSTEM KURAMI ÇERÇEVESİNDE ÇALIŞMA YAŞAMININ AİLE SİSTEMİ ÜZERİNE ETKİLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ: İŞÇİ AİLELER ÜZERİNE NİTEL BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2023, Cilt: 23 Sayı: 59, 263 - 297, 23.06.2023

Rabia Erten

https://doi.org/10.21560/spcd.vi.1126405

Öz

Araştırma kapsamında sistem kuramı çerçevesinde çalışma yaşamının aile sistemi ve aile ilişkileri üzerinde etkilerinin neler olduğunun anlaşılması amaçlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu Karaman ilinde ikamet eden ve buradaki fabrikalarda işçi olarak çalışan en az bir çocuğu olan 26 evli çift olmak üzere toplamda 52 kişi oluşturmaktadır. Araştırmada nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Derinlemesine mülakat ve kısmi katılımlı gözlem araştırmanın veri toplama teknikleridir. Yarı yapılandırılmış görüşme formları kullanılarak görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Katılımcıların onayı alınarak görüşmelerde ses kaydı yapılmıştır. Kayıtlar dinlenerek yazıya geçirilmiş, elde edilen metinler kodlanarak tematik olarak analiz edilmiştir. Katılımcıların fabrikadaki çalışma yaşamlarına, eşleri ve çocuklarıyla ilişkilerine, çalışma yaşamının aile ilişkileri üzerinde etkilerinin neler olduğuna dair bulgular elde edilmiştir. Katılımcıların çalışma yaşamlarının aile sistemi, eşler arası ilişkiler, ebeveyn-çocuk ilişkileri üzerinde önemli bir belirleyici olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

çalışma yaşamı, aile sistemi, fabrika, işçi

EVALUATION OF THE EFFECTS OF WORKING LIFE ON THE FAMILY SYSTEM WITHIN THE FRAMEWORK OF SYSTEM THEORY: A QUALITATIVE RESEARCH ON WORKER FAMILIES

Öz

Within the scope of the research, the aim of this research is to understand the effects of working life on the family system and family relations within the framework of systems theory. It consists of a total of 52 people, 26 married couples with at least one child residing in the province of Karaman and working as workers in the factories there. Qualitative research method was used in the research. In-depth interview and partial observation are data collection techniques of research. Interviews were conducted using semi-structured interview forms. With the consent of the participants, the interviews were audio recorded. The recordings were listened to and transcribed. The texts were coded and analyzed thematically. Findings on the working life of the participants in the factory, their relationships with their spouses and children, and the effects of working life on family relations were obtained. It has been determined that the working life of the participants is an important determinant on the family system, spousal relations, and parent-child relations.

Anahtar Kelimeler

working life, family system, factory, worker

Kaynakça

• Akyol Güner, T.(2010). Çalışma Yaşamında Vardiya Çalışması ve Uyku İle İlgili Özelliklerin Değerlendirilmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).Zonguldak Karaelmas Üniversitesi SBE, Zonguldak.
• Aliabadi, G., vd. (2020). Effect of shift work on marital satisfaction of employees of Jiroft University of Medical Sciences in 2018, Archivos Venezolanos de Farmacología y Terapéutica. 39 (7), 853-862.
• Barnett, R.C., Gareis, K.C., Brennan, R.T. (2008). Wives' Shift Work Schedules and Husbands' and Wives' Well-Being in Dual-Earner Couples With Children A Within-Couple Analysis. Journal of Family Issues, 29 (3), 396-422.
• Çevik, O., Yiğit, A.M.(2009). İşçilerin Sosyal ve Çalışma Hayatlarına Dair Bir Araştırma: Amasya Organize Sanayi Bölgesi Örneği. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 25, 221-235.
• Demerouti, E., Geurts, S., Bakker A., Euwema,M. (2004). The İmpact Of Shiftwork On Work--Home Conflict, Job Attitudes And Health. Ergonomics, 47(9), 987-1002.
• Demirbilek, T.(2004). Vardiyalı Çalışmanın Kadının Aile ve Sosyal Yaşamına Etkisi, Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 4(7), 77-98.
• Fidan, F. (2005). Çalışan Kadının Sorunu: Çatışan Roller Sorumluluklar Beklentiler. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 32, 185-201
• Gladding, S. T. (2019). Family Therapy: History, Theory and Practice (6. Baskı). USA: Pearson.
• Goldenberg, I., Stanton, M., Goldenberg, H. (2017). Family Therapy: On Overview (10.baskı). USA: Cengage Learning.
• Güllü, İ (2014). Gofretin İşçileri, İşçi Kadının Dini ve Sosyal Hayatı: Karaman OSB Örneği. Ankara: Sonçağ Yayınları
• Haines III, Victor Y., Marchand, A., Rousseau V., Demers,A. (2008). The Mediating Role Of Work-To-Family Conflict İn The Relationship Between Shiftwork And Depression. Work & Stress, 22(4), 341-356.
• Kazancı Yabanova, E. (2016). Gece Vardiyasının İşçileri Üzerinde Yarattığı Fizyolojik, Psikolojik, Sosyolojik Ve İş Kazası Etkilerine İlişkin Bir Alan Araştırması (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi SBE, Çanakkale.
• İş Kanunu, https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.4857.pdf, Erişim Tarihi: 4 Haziran 2022.
• Kümbetoğlu, B. (2015). Sosyoloji ve Antropolojide Niteliksel Yöntem. İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• Langer, C.L., Lietz, C.A. (2015). Appliying Theory To Generalist Social Work Practice. USA: Wiley.
• Mavili, A. (2004), Aile Terapisinde Sosyal Hizmet Yaklaşımı. Aile ve Toplum, 2 (7), 1-10.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel Araştırma: Desen ve Uygulama İçin Bir Rehber (S. Turan, Çev). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Miller, L. ( 2006). Counselling Skills for Social Work. London: SAGE Publications.
• Müftüoğlu, S., Parlakyiğit, A. (2020). Vardiyalı Çalışan İşçilerin Fiziksel Aktivite, Duygudurumu ve Beslenme Alışkanlıkları Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi. Türkiye Klinikleri Sağlık Bilimleri Dergisi, 5(1), 10-21.
• Nazlı, S. (2016). Aile Danışmanlığı. (12.Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Nichols, M.P. (2017). Family Therapy Concepts and Methods ( 12. Baskı). USA: Pearson.
• Robbins, Susan P., Chatterjee, P., Canda, E. (2012). Contemporaray Human Behaviour Theory: A Critical Perspective For Social Work (3. Baskı). USA: Pearson.
• Straussfogel, D., Von Schilling, C. (2009). Systems Theory, Kitchin,R., Thrift, N.(Ed.), International Encyclopedia of Human Geography ( ss. 151-158).
• Strong, B., Devault C., Cohen, T.F. (2011). The Marriage and Family Experience, Intimate Relationships in a Changing Society. USA: Thamson
• Suppes, M.A., Wells, C.C. (2013). The Social Work Experience: An Introduction to Social Work and Social Welfare (6.Baskı). USA: Pearson.
• Şimşek, H., Yıldırım, A. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Seçkin Yayıncılık.
• Tatar, T. (2018). Vardiyalı çalışmanın Kadın Çalışanların İş-Yaşam Dengesi Üzerine Etkisi: Sakarya İlinde Güvenlik Sektöründe Bir Araştırma (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi SBE, Sakarya.
• Teater, B. (2014). An Introduction to Applying Social Work Theories and Methods (2. Baskı), USA: Open University Press.
• Toker Uğurlu, T. (2014). Kadın Tekstil İşçilerinde Vardiyalı Çalışmanın Uyku ve Ruhsal Durum Üzerine Etkileri (Tıpta Uzmanlık Tezi). Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, Pamukkale.
• Varol Saraçoğlu, G., Tokuç, B.,Doğan, S., Çelikkalp, Ü., Saraçoğlu, A. (2015). Seçilen İki Fabrikada Vardiyalı Çalışanlarda Gündüz Uykuluğuna Bağlı Anksiyete ve Depresyon Riski. Turk J Public Health, 13(3), 206-216.
• von Bertalanffy, L. (1968). General Systems Theory: Foundation, Development, And Application. New York: Braziller.
• Wöhrmann, A.M., Müller, G., Ewert, K.(2020). Shift Work and Work-Family Conflict: A Systematic Review. SOZIALPOLITIK.CH, 3, 1-26.
• Zastrow, C., Kirst-Ashman K. (2007). Understanding Human Behavior and The Social Enviroment (7.Baskı), USA: Thomsan Brooks/Cole