YARININ EBEVEYNLERİ: EVLAT EDİNME SIRASINDA BEKLEYEN AİLELERİN DENEYİMLERİ

Yıl 2025, Cilt: 2025 Sayı: Aile Özel Sayısı Cilt-1, 187 - 222, 30.06.2025

Serpil Erdugan Acartürk , Yasemin Özkan

https://doi.org/10.21560/spcd.vi.1647107

Öz

Evlat edinme modeli, biyolojik ailesiyle yaşama şansı olmayan çocuklar için öncelikli görülen aile temelli bakım modelidir. Bu araştırmada, evlat edinme hizmetine başvurusu onaylanmış ve sırada bekleyen ailelerin deneyimlerini keşfetmek amaçlanmaktadır. Nitel araştırma deseni tercih edilmiştir ve amaçlı örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Araştırmaya, Ankara ilinde evlat edinme sırasında bekleyen 6 çift (toplam 12 kişi) katılmıştır. Katılımcılarla derinlemesine görüşmeler yapılmıştır. Araştırma verileri, Nisan-Temmuz 2024 tarihleri arasında yarı yapılandırılmış görüşme formu ile toplanmıştır. Görüşmelerde bireylerin evlat edinmeye karar verme süreçlerinden başlanarak tüm aşamalarda deneyimledikleri psikolojik, duygusal ve sosyal etkilere odaklanılmıştır. Araştırma bulgularında bekleme süresinin uzunluğu, uygun çocuk sayısının azlığı ve taleplerin fazlalığıyla ilişkilendirilmiştir. Baş etme stratejileri arasında en yaygın olanları; aile desteği, benzer deneyimleri paylaşan ailelerle iletişim ve sosyal medya aracılığıyla dayanışmadır. Uzun bekleme süresi ebeveyn adaylarının içsel yolculuklarında stres yaratırken, bazı katılımcılar bu dönemi aile bağlarını güçlendirme fırsatı olarak görmüştür. Ayrıca, evlat edinmenin doğal bir aile kurma yöntemi olarak kabul edilmesi ve kamu bilgilendirme çalışmalarının desteklenmesi gerektiği ifade edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal hizmet , aile ve çocuk refahı , evlat edinme hizmeti , evlat edinme sırası , evlat edinme hazırlığı.

Etik Beyan

Bu süreçte etik ilkeler titizlikle gözetilmiş, veri toplamak için Hacettepe Üniversitesi Sosyal ve Beşerî Bilimler Araştırma Etik Kurulun’un 25.01.2024 tarih ve E-66777842-300-00003337467 sayılı yazısı ile onay alınmıştır. Makale yazıldıktan sonra Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın bilimsel araştırmalar ile ilgili taahhütnamesine istinaden Çocuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü’ne izin başvurusu yapılmıştır. Bakanlık Makamının 18.02.2025 tarihli E-84459573-605-14983158 sayılı Makam Oluru ile makalenin yayınlanabilmesi uygun görülmüştür.

Teşekkür

2025 yılının “Aile Yılı” ilan edilmesiyle birlikte, aile yapısını farklı yönleriyle ele alan çalışmaların daha görünür hâle gelmesinden büyük bir memnuniyet duymaktayım. Makalenin yayımlanma sürecinde gösterdiğiniz ilgi ve destek için içten teşekkürlerimi sunarım. Çalışmamızın, alandaki meslektaşlarımıza ve politika yapıcılara katkı sağlamasını umuyor, daha çok aileye ulaşması dileğiyle saygılarımı sunuyorum. Serpil ERDUGAN ACARTÜRK

TOMORROW'S PARENTS: THE EXPERIENCES OF FAMILIES WAITING DURING THE ADOPTION PROCESS

Öz

The adoption model is a family-based care model prioritized for children who have no chance of living with their biological families. This study aims to explore the experiences of families whose adoption applications have been approved and are currently waiting in the adoption queue. A qualitative research design was adopted, and purposive sampling was employed. The study included 6 couples (a total of 12 individuals) who were waiting in the adoption process in Ankara. In-depth interviews were conducted with the participants. The data were collected between April and July 2024 using a semi-structured interview form. The interviews focused on participants’ psychological, emotional, and social experiences throughout the various stages of the adoption process, starting from their decision to adopt. The findings of the study indicate that the prolonged waiting period is associated with the limited number of eligible children and the high volume of adoption requests. Among the most common coping strategies reported by participants were receiving support from family, connecting with other families who had similar experiences, and engaging in solidarity through social media platforms. While the waiting period creates stress for prospective parents, some participants viewed it as an opportunity to strengthen family bonds. Additionally, it was emphasized that adoption should be recognized as a natural method of family formation, and public awareness campaigns should be supported.

Anahtar Kelimeler

Social work , family and child welfare , adoption service , adoption queue , adoption preparation.

Kaynakça

• Adetoro, O. and Ebomoyi, E. W. (1991). The prevalence of infertility in a rural Nigerian community. African Journal of Medicine and Medical Sciences, 20(1), 227–233.
• Akıntürk, T. ve Ateş, D. (2021). Aile hukuku (23. bası). İstanbul: Beta Yayınları.
• Anthony, R., Meakings, S., Doughty, J., Ottaway, H., Holland, S. and Shelton, K. (2016). Factors affecting adoption in Wales: Predictors of variation in time between entry to care and adoptive placement. Children and Youth Services Review, 67, 184–190.
• Baden, A. L., Gibbons, J. L., Wilson, S. L. and Mc Ginnis, H. (2013). International adoption: Counseling and the adoption triad. Adoption Quarterly, 16(3–4), 218 237. https://doi.org/10.1080/10926755.2013.794440
• Başpınar, V. (2007). Yeni Türk Medeni Kanununa göre evlat edinme. İstanbul: Beta Yayınları. Bonds-Raacke, J. M. (2009). College students' attitudes toward adoption: A brief note. College Student Journal, 43, 132–135.
• Brodzinsky, D. M. (1990). Adjusting to adoption: Clinical issues in adoption. Child and Adolescent Psychiatric Clinics of North America, 17(3), 559–578.
• Burge, P., Burke, N., Meiklejohn, E. and Groll, D. (2015). Making choices: Adoption seekers' preferences and available children with special needs. Journal of Public Child Welfare, 10(1), 1–22. https://doi.org/10.1080/15548732.2015.1065781
• Cowan, C. P. and Cowan, P. A. (2000). When partners become parents: The big life change for couples. New York, NY: Basic Books.
• Crabb, S. and Augoustinos, M. (2008). Genes and family in the media. Health Sociology Review, 17, 303–312. https://doi.org/10.5172/hesr.451.17.3.303
• Creswell, J. W. (2014). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed method approaches (4th ed.). Los Angeles: SAGE Publications.
• Çetin, P. I. (2022). Evlat edinen ailelerin evlat edinme süreçlerinin incelenmesi (Yüksek lisans tezi, Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Dance, C. and Farmer, E. (2014). Changing lives and changing minds: The experiences of adoptive parents from application to approval. Adoption and Fostering, 38(2), 101–114.
• Denby, R. W., Alford, K. A. and Ayala, J. (2011). The journey to adopt a child who has special needs: Parents' perspectives. Children and Youth Services Review, 33(9), 1543–1554. https://doi.org/10.1016/j.childyouth.2011.03.019
• Denga, D. I. (1982). Marital adjustment and value orientation of selected Nigerian couples. The Counsellor, 6(2), 1–6.
• Dhami, M. K., Mandel, D. R. and Sothmann, K. (2007). An evaluation of post-adoption services. Children and Youth Services Review, 29(2), 162–179. https://doi.org/10.1016/j.childyouth.2006.06.003
• Dougherty, S. B. (2009). Exploring public perceptions of adoptive families: The more things change (Yüksek lisans tezi, Antioch University New England). ProQuest Dissertations and Theses.
• Dönmez, M. (2003). Evlat edinmenin Türk ve İslam hukukundaki yeri. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 11(1-2), 21–36.
• Duran, R. (2021). Türkiye aile yapısında evlat edinme üzerine bir değerlendirme. Türkiye Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 5(1), 19–31.
• Er, A. (2020). Küçüklerin evlat edinilmesi (1. baskı). Filiz Kitabevi.
• Fraenkel, J. R., Wallen, N. E. and Hyun, N. (2012). How to design and evaluate research in education (8. ed.). New York: McGraw-Hill Book Company.
• Feeney, B. C. and Monin, J. K. (2008). An attachment-theoretical perspective on divorce. In J. Cassidy ve P. R. Shaver (Ed.), Handbook of attachment: Theory, research, and clinical applications (ss. 934–957). New York, NY: Guilford Press.
• Gökce, H. (2017). Bir sosyal politika olarak evlât edindirmenin toplumsal direnç kaynakları. Uluslararası Beşeri ve Sosyal Bilimler İnceleme Dergisi, 1(1), 19–38.
• Hartinger-Saunders, R. M., Trouteaud, A. and Matos Johnson, J. (2015). Post-adoption service need and use as predictors of adoption dissolution: Findings from the 2012 National Adoptive Families Study. Adoption Quarterly, 18(4), 255–272. https://doi.org/10.1080/10926755.2014.895469
• Haugaard, J. J. (1998). Is adoption a risk factor for the development of adjustment problems? Clinical Psychology Review, 18(1), 47–69. https://doi.org/10.1016/s0272-7358(97)00055-x
• Hollingsworth, L. D. (2000). Who seeks to adopt a child? Findings from the national survey of family growth. Adoption Quarterly, 3(3), 1–23.
• Jennings, S., Mellish, L., Tasker, F., Lamb, M. and Golombok, S. (2014). Why adoption? Gay, lesbian and heterosexual adoptive parents' reproductive experiences and reasons for adoption. Adoption Quarterly, 17(3), 205–216.
• Karataş, Z. (2020). Evlat edinme sürecinde biyolojik annenin hak arama mücadelesi: Vaka sunumu. Toplum ve Sosyal Hizmet, 31(3), 1394–1414. https://doi.org/10.33417/tsh.673940
• Karney, B. R. and Bradbury, T. N. (1995). The longitudinal course of marital quality and stability: A review of theory, methods, and research. Psychological Bulletin, 118(1), 3–34.
• Kılıç, K. M. (2019). Evlat edinilen çocuklarda bağlanma. Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi, 9(1), 223–240.
• Kizir, M. (2009). Türk hukukunda evlat edinme. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 17(1), 151–184.
• Köksal, A. (2001). Türk hukuk tarihinde evlat edinme. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 5(1), 55–70. Küçüklerin Evlat Edinilmesinde Aracılık Faaliyetlerinin Yürütülmesine İlişkin Tüzük. (2009, 25 Şubat). Resmî Gazete, 27170. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=200914729veMevzuatTur=2veMevzuatTertip=5
• Lazarus, R. and Folkman, S. (1984). Stress, appraisal, and coping. New York: Springer. Lee, B. R., Kobulsky, J. M., Brodzinsky, D. and Barth, R. P. (2018). Parent perspectives on adoption preparation: Findings from the modern adoptive families project. Children and Youth Services Review, 85(1), 63–71. https://doi.org/10.1016/j.childyouth.2017.12.007
• Lee, C. and Slade, P. (1996). Miscarriage as a traumatic event: A review of the literature and new implications for intervention. Journal of Psychosomatic Research, 40(3), 235–244. https://doi.org/10.1016/0022-3999(95)00579-x
• Link, B. G. and Phelan, J. C. (2001). Conceptualizing stigma. Annual Review of Sociology, 27(1), 363–386.
• March, K. (1995). Perception of adoption as social stigma: Motivation for search and reunion. Journal of Marriage and the Family, 57, 653–660.
• McKay, K. and Ross, L. E. (2010). The transition to adoptive parenthood: A pilot study of parents adopting in Ontario, Canada. Children and Youth Services Review, 32(4), 604–610. https://doi.org/10.1016/j.childyouth.2009.12.007
• Merritt, D. H. and Festinger, T. (2013). Post-adoption service need and access: Differences between international, kinship and non-kinship foster care. Children and Youth Services Review, 35(12), 1913–1922. https://doi.org/10.1016/j.childyouth.2013.09.013
• Miall, C. E. (1987). The stigma of involuntary childlessness. Social Problems, 33, 268–282.
• Mignot, J-F. (2017). Full adoption in England and Wales and France: A comparative history of law and practice (1926–2015). Adoption ve Fostering, 41, 152–158.
• Neuman, W. (2012). Toplumsal Araştırma Yöntemleri: Nitel ve Nicel Yaklaşımlar (S. Özge, Çev.). Ankara: Yayın Odası.
• Oldani, C. (2018). Satisfaction of Italian parents with inter-country adoption: The support of specialised operators. Children and Youth Services Review, 94, 49–55.
• Onayemi, O. (2019). From humanitarianism to family building: Genres of security implications of child adoption as a management strategy for infertility. International Journal of Sociology and Social Policy, 39(4), 264–275. https://doi.org/10.1108/IJSSP-09-2018-0148
• Onayemi, O. (2020). Anatomy of the long-waiting period of prospective adopters on the state corridor of child adoption: A necessity or a denial? Journal of Public Affairs, 21(1), 1–10.
• Palacios, J. and Brodzinsky, D. (2010). Adoption research: Trends, topics, and outcomes. International Journal of Behavioral Development, 34, 270–284. https://doi.org/10.1177/0165025410362837
• Puryaz, O. (2019). Evlat edinmek isteyen infertil çiftlerin infertiliteye bağlı stres düzeyleri ve cinsiyet rolleri ile ilişkisi. (Yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Rushton, A. and Monck, E. (2009). Adopters' experiences of preparation to parent children with serious difficulties. Adoption and Fostering, 33(2), 4–12.
• Saldana, J. (2023). Nitel araştırmacılar için kodlama el kitabı (A. Tüfekçi ve S. N. Şad, Çev. Editörleri). Pegem Akademi.
• Selman, P. (2009). From Bucharest to Beijing: Changes in countries sending children for international adoption 1990 to 2006. In Wrobel, G.M. ve Neil, E. (Ed.), International advances in adoption research for practice. New York: Wiley. 41–69.
• Selwyn, J., Wijedasa, D. and Meakings, S. (2015). Beyond the adoption order: Challenges, interventions, and adoption disruption. University of Bristol.
• Strateji Geliştirme Başkanlığı. (Aralık, 2024). 2023 faaliyet raporu. https://www.aile.tr/media/182191/faaliyet-raporu_20241025_butce-tablolari-eklenmis_ tasarimli-son.pdf (Erişim tarihi: 29 Ocak 2025).
• Sülü Akgül, C. ve Güngör, F. (2019). “Çocuk Koruma Sistemindeki Sıcak Yuva: Türkiye’de Koruyucu Aile Modeli”, International Social Sciences Studies Journal, 5(47), 5740-5748.
• Tezel Z., Demirel, B. ve Kaya, Z. Ş. (2018). Ailelerin koruyucu aile olmaya karar vermelerinde etkili olan etmenler ile koruyucu aile olmanın anlam ve önemi. Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Dergisi, 19(43), 15–36.
• Vatansever Öztürk, M. (2023). Türk hukukunda evlat edinme müessesesinin tarihi gelişimi. Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 18(2), 55–67.
• Welmers-Van De Poll, M. J., Roest, J. J., van der Stouwe, T., van Den Akker, A. L., Stams, G., J. J. M., Escudero, V., Swart, J. J. W. (2018). Alliance and treatment out- come in family-involved treatment for youth problems: A three-level meta-analysis. Clinical Child and Family Psychology Review, 21(2), 146–170.
• Yılmaz, K. (2013). Bireylerin evlat edinme ve evlat edinme hizmetine karşı bilgi ve tutumları. (Yüksek lisans tezi, Yalova Üniversitesi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Yörükoğlu, A. (2007). Değişen toplumda aile ve çocuk. İstanbul: Özgür Yayınları.