THE ROLE OF WORKING WOMEN IN THE CHANGE OF FAMILY STRUCTURE: THE CASE OF DOĞUBAYAZIT

Yıl 2025, Cilt: 2025 Sayı: Aile Özel Sayısı Cilt-1, 223 - 247, 30.06.2025

Melek Yelboğa

https://doi.org/10.21560/spcd.vi.1647826

Öz

This study aims to reveal the role of working women in the change in tribal family structure. The study was conducted in Doğubayazıt district of Ağrı province. In this study, which was carried out through qualitative research method and semi-structured interview form, two generations of participants aged 45 and over and 25-45 years old were identified in order to reveal the change of working women in the family structure in more detail. According to the data obtained from the participants, first of all, data were obtained that women of all age groups work in the region and that women cannot work everywhere. Accordingly, in order for a woman to work, she must have completed her university education and work in a state institution. At this point, it is possible to state that professions in state institutions have a reputation in the region. On the other hand, it can be stated that this working woman profile has a significant impact on the views on the roles of men and women in the family. Accordingly, while the roles attributed to men and women are quite categorical for people outside this profile, the roles are no longer categorical for those who meet this profile. In other words, in a family with a working woman, the roles of men and women should be equal. However, since there are relatively fewer women in the region who meet this profile, it is possible to state that there is more of a general outlook where roles are categorical.

Anahtar Kelimeler

Tribe , family , categorical roles , working women profile , change.

AŞİRET AİLE YAPISININ DEĞİŞİMİNDE ÇALIŞAN KADININ ROLÜ: DOĞUBAYAZIT ÖRNEĞİ

Öz

Bu çalışma aşiret aile yapısındaki değişimde, çalışan kadının rolünü ortaya koymayı amaçlamaktadır. Çalışma Ağrı ilinin Doğubayazıt ilçesinde gerçekleştirilmiştir. Nitel araştırma yöntemi ve yarı yapılandırılmış görüşme formu aracılığıyla gerçekleştirilen bu çalışmada, çalışan kadının aile yapısındaki değişimini daha detaylı ortaya koymak amacıyla 45 yaş ve yukarısı ve 25–45 yaş arasındaki katılımcılardan oluşan iki kuşak belirlenmiştir. Katılımcılardan elde edilen verilere göre ilk olarak yörede her yaş grubundan kadının çalışamayacağına ve kadının her yerde çalışamayacağına dair veriler elde edilmiştir. Buna göre kadının çalışabilmesi için üniversite öğrenimini tamamlamış olması ve bir devlet kurumunda çalışıyor olması gerekmektedir. Bu noktada devlet kurumundaki mesleklerin yöre bazında bir itibarının olduğunu belirtmek mümkündür. Öte yandan erkek ve kadının ailedeki rollerine ilişkin görüşlerde söz konusu bu çalışan kadın profilinin oldukça önemli bir etkisinin olduğu belirtilebilir. Buna göre bu profil dışında kalan kişiler için erkek ve kadına atfedilen roller, oldukça kategorik iken, bu profili sağlayan kişiler için roller kategorik olmaktan çıkmıştır. Başka bir deyişle çalışan kadının olduğu bir ailede, erkek ve kadının rolleri eşit olmalıdır. Ancak yörede, söz konusu profili sağlayan kadınların sayısı nispeten daha az olduğu için rollerin kategorik biçimde yapıldığı genel bir görünümün daha fazla olduğunu belirtmek mümkündür.

Anahtar Kelimeler

Aşiret , aile , kategorik roller , çalışan kadın profili , değişim.

Kaynakça

• Aktaş, G. (2017). Kadın Açısından Kente İlişkin Mekân Pratikleri. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (27), 136–149. DOİ: 10.5505/pausbed.2017.43154.
• Alan, S. (2023). Kent ve Siyaset Ekseninde Aşiretin Dönüşümü: Bingöl Tavz Aşireti Örneği (Doktora Tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi, SBE, Van.
• Aşkın, D. ve Güllüpınar, F. (2018). Göçmen Kürt Gençlerinde Kültürel Değişim Parametreleri: İnegöl Huzur Mahallesinde Saha Çalışmasından İzlenimler. İdealkent, 5(14), 277–308.
• Aydın, S. ve Bahadır, M. (2019). Değişen Aile Kurumu İçerisinde Kadın ve Kadının Gelinlik Rolü Üzerine Bir Değerlendirme: Ağrı İli Örneği. Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, (62), 201–230.
• Bates, D.G. (2009). 21. Yüzyılda Kültürel Antropoloji: İnsanın Doğadaki Yeri (S. Aydın, Çev. Ed.). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Bates, D. G. ve Rassam, A.(2018). Ortadoğu Halkları ve Kültürleri. (M.B. Gümüşbaş, Çev.) Ankara: Dipnot Yayınları.
• Butler, J. (2014). Cinsiyet Belası Feminizm ve Kimliğin Altüst Edilmesi. İstanbul: Metis Yayınları.
• Creswell, J. W. (2013). Nitel Araştırma Yöntemleri Beş Yaklaşıma Göre Nitel Araştırma ve Araştırma Deseni. (M. Bütün, S. B. Demir, Çev.) Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Çekiç, F. (2021). Toplumsal Cinsiyet Temelli Kimlik İnşası: Erkeklik Kimliğinin Oluşumu, Tutum ve Davranışlar Üzerindeki Etkisi (Yüksek lisans tezi). Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, SBE, Nevşehir.
• Çelik, C. (2010). Değişim Sürecinde Türk Aile Yapısı ve Din. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, (08), 25–35.
• Çetintaş, A. (2002). Aşiretlerin Sosyal Yapısı Üzerine Sosyolojik Bir İnceleme (İzollu Aşireti Malatya Örneği) (Yüksek Lisans Tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi, SBE, Isparta.
• Delenay, C. (2014). Tohum ve Toprak (S. Somuncuoğlu, A. Bora, Çev.), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Ekinci, Y. (2022). Kürt Sekülerleşmesi-Kürt Solu ve Kuşakların Dönüşümü. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Erdoğan, E. ve Uyan-Semerci, P. (2021). Toplumsal Araştırma Yöntemleri İçin Bir Rehber: Gereklilikler, Sınırlılıklar ve İncelikler. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Kandiyoti, D. (2013). Cariyeler, Bacılar, Yurttaşlar/Kimlikler ve Toplumsal Dönüşümler. İstanbul: Metis Yayıncılık.
• Karadeniz, S. (2012). Aşiret Sisteminde Dönüşüm-Aşiretin Kentte Aldığı Yeni Şekiller- Batman örneği (Doktora Tezi). İnönü Üniversitesi, SBE, Bursa.
• Kaya, M. (2013). Modernleşme Sürecinde Aşiretlerin Dönüşümü: Şanlıurfa Aile ve Aşiret Dernekleri (Doktora Tezi). Selçuk Üniversitesi, SBE, Konya.
• Merriam, S. B. (2018). Nitel Araştırma Desen ve Uygulama İçin Bir Rehber. (S. Turan, Çev.) Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Nacak, İ. (2019). Kuşak Sosyolojisi ve Metodolojik Temeller. Sosyoloji Divanı, 13, 9–27.
• Özer, A. (1998). Modernleşme ve Güneydoğu. Ankara: İmge Kitabevi. Saeed, R. A. (2018). Kürt Atasözlerinde Kadın İmajı (Kuzey Irak örneği). Sosyal ve Kültürel Araştırmalar Dergisi (SKAD), 4(8), 101–128.
• Sancar, S. (2009). İmkânsız İktidar-Ailede, Piyasada ve Sokakta Erkekler. İstanbul: Metis Yayınları.
• Taşdelen, M. (1997). Göçerlerin Şehirleşmesi (Beritanlı Aşireti Örneği). İstanbul: Turan Yayıncılık.
• Tekin, F. (2005). Hakkâri Örneğinde Aşiret, Cemaat ve Akrabalık Örüntülerinin Modernleşme ve Kırsal Çözülme Sürecindeki Siyasal ve Toplumsal Sonuçları (Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi, SBE, Konya.
• Toprak, Z. (2019). Türkiye’de Yeni hayat İnkılâp ve Travma 1908–1928. İstanbul: Doğan Kitap.
• Turan, E. A. (2020). Diyarbakırlı Kadınlarda Namus, Kadınlık ve Din. İstanbul Üniversitesi Kadın Araştırmaları Dergisi, (20), 51–85.
• Wedel, H. (2013). İstanbul’a göç eden Kürt kadınlar: Cemaat ve Marjinalleştirilmiş Bir Sosyal Grubun Yerel Siyasete Katılımının İmkânları. Mojab, S. (Ed.), Devletsiz Ulusun Kadınları-Kürt Kadını Üzerine Araştırmalar. İstanbul: Avesta Yayınları.
• Yelboğa, M. (2025). Türkiye’deki Aşiret Ailesinin Doğu Anadolu’daki Yerel Görünümleri: Doğubeyazıt Örneği (Doktora tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi, SBE, Konya.
• Yıldırım, A., Şimşek, H. (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık. TÜİK (2021). İllerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Endeksi Sıralaması (SEGE-2021), Erişim Tarihi: 11.04.2025, https://www.tuik.gov.tr
• TÜİK (2023). İstatistiklerle Türkiye’de Kadın, Erişim Tarihi:11.04.2025, https://www.tuik.gov.tr
• TÜİK (2024). Ulusal Eğitim İstatistikleri, 2023, Erişim Tarihi: 23.02.2025, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Ulusal-Egitim-Istatistikleri-2023-53444.