COVID- 19 PANDEMİ DÖNEMİNDE AKILCI KİŞİSEL KORUYUCU EKİPMAN (KKE ) KULLANIMI VE YÖNETİMİ: BİR ÜNİVERSİTESİ HASTANESİ ÖRNEĞİ

Yıl 2023, Cilt: 20 Sayı: 2, 1 - 30, 27.09.2023

Şeniz Öngören Hüseyin Botanlıoğlu Nurgül Erdal Kamile Kodaloğlu

Öz

Öz
Pandemiler planlı bir şekilde oluşmaz ani bir şekilde ortaya çıkar, büyük bir kitleyi etkiler ve çoğu zama hazırlıksız yakalar. Çin’de 2019 Aralık ayında ani bir şekilde ortaya çıkan ve halen etkisini sürdüren COVID-19 pandemisi kısa zamanda tüm dünyaya yayılmıştır. Küresel bir sorun olan pandemilerin önlenmesi, sağlığın korunması ve sürdürülmesi meçin vazgeçilmez araç olan kişisel koruyucu ekipmanın akılcı ilkelere göre uygun bir şekilde kullanılması ve yönetilmesi çok önemlidir. Bu araştırma ile İstanbul Üniversitesi – Cerrahpaşa, Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Hastanesi’nde görev yapan sağlık personeli ve idari çalışanların hem kendilerini ve hem de hastaların korunmasında gerekli olan kişisel koruyucu ekipmanın akılcı kullanımının ve yönetiminin sağlanması ve gelecekte pandemi durumunda ihtiyaç olan kişisel koruyucu ekipman planlanmasında rol model olması amacıyla gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmada COVID-19 pandemi deposunun eylem planının akılcı yöntemlere göre yönetilmesi açıklanmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Akılcı Kullanım, COVID-19 Pandemisi, Kişisel Koruyucu Ekipman, KKE planlanması, KKE Yönetimi, Sağlık Çalışanı

Anahtar Kelimeler

Akılcı kullanım, kke yönetimi, kke kullanımı

Destekleyen Kurum

YOK

Teşekkür

Emeği geçenlere çok teşekkür ederim

Kaynakça

• • Adeleye, O. O., Adeyemi, A. S., Oyem, J. C., Akindokun, S. S., Ayanlade, I. J. (2020). Rational use of personal protective equipment (PPE) among health workers in COVID-19 frontline. European Journal of Pharmaceutical and Medical Research, 7(12), 445-451. Erişim adresi: file:///C:/Users/nurgu/Downloads/262908971_959_56_66.pdf
• • Akbal, H. (2020). COVID-19 Pandemisinin sağlık tedarik zincirine kamçı etkisi. Kesit Akademi Dergisi, 6 (25), 181-192. Erişim adresi: http:dx.doi.org/10.29228/kesit.46950
• • Anthony, M. (2006). Representations of integrated intelligence within classical and contemporary depictions of intelligence and their educational implications. Unpublished doctoral dissertation]. The University of the Sunshine Coast. Erişim adresi: https://citeseerx.ist.psu.edu/document?repid
• • Araghi, F., Tabary, M., Gheisari, M., Abdollahimajd, F., Dadkhahfar, S. (2020). Hand hygiene among health care workers during Covid-19 pandemic: Challenges and recom mendations. Dermatitis, 31(4), 233-237 Erişim adresi:https://www. liebertpub.com/doi/abs/10.1097/DER.0000000000000639
• • Aslan, R. (2020).Tarihten günümüze epidemiler pandemiler ve Covid-19. Göller Bölgesi Aylık Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı, 8(25). Erişim adresi: http://dergiayrinti.com/index.php/ayr/article/view/1353
• • Bai, Y., Yao, L., Wei, T., Tian, F., Jin, D. Y., Chen, L., & Wang, M. (2020). Presumed asymptomatic carrier transmission of Covid-19. JAMA, 323(14), 323 (14), 1406-1407. doi:10.1001/jama.2020.2565
• • Baldwin, R., Di Mauro, B. W. (2020). Economics in the time of Covid-19: A new eBook. VOX CEPR Policy Portal, 2-3. Erişim adresi: https://fondazionecerm.it/wp-content/uploads/2020/03/CEPR-Economics-in-the-time-of-COVID-19_-A-new-eBook.pdf
• • Barutçu, A., Tengilimoğlu, D., Naldöken, Ü. (2017). Vatandaşların akılcı ilaç kullanımı, bilgi ve tutum değerlendirmesi: Ankara ili metropol ilçeler örneği. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(3), 1062-1078. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/459777
• • Bayraktaroğlu, T., ve Fidan, E. (2020). Kriz ve pandemide hemşirelik hizmetleri önerileri. Med J West Black Sea, 4(2),44-50. DOI: 10.29058/mjwbs.2020.2.2
• • Beşer, A., ve Topçu, S. (2013). Sağlık alanında kişisel koruyucu ekipman kullanımı DEUHYO ED, 6 (1), 241-247, Erişim adresi: http://acikerisim.deu.edu. tr:8080/xmlui/bitstream/handle/20.500.12397/4660/24-78-1-PB.pdf?sequence
• • Biçer, İ., ve Ömürgönülşen, M. (2019). Sağlık kurumları yöneticilerinin tedarik zinciri yönetimi algılarının belirlenmesi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 22(3),599-618. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/hacettepesid/issue/48867/622688
• • Bundgaard, H., Bundgaard, J. S., Raaschou-Pedersen, D. E. T., Mariager, A.F., Schytte, N., von Buchwald, C., Benfield, T. (2020). Face masks for the prevention of COVID-19-rationale and design of the randomised controlled trial DANMASK-19. Dan Med J, 67(9), 1-10
• • Chu, D. K., Akl, E. A., Duda, S., Solo, K., Yaacoub, S., Schünemann, H. J., ... Hajizadeh, A. (2020). Physical distancing, face masks, and eye protection to prevent person-to-person transmission of SARS-CoV-2 and COVID-19: A systematic review and meta-analysis. The Lancet, 395(10242), 1973-198 Erişim adresi:https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0140673620311429
• • Çalışkan, H. (2017). Sağlık hizmetlerinde kişisel koruyucu ekipman kullanma davranışını etkileyen faktörler. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 20(3), 313-328. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/552081
• • Çarıkçı, F., ve Salmanlı, Ö. (2022). Pandemi döneminde kişisel koruyucu ekipman kullanımının sağlık çalışanları üzerindeki fiziksel ve psikolojik etkilerine genel bakış. Journal of Medical Sciences, 3(1), 16-21. Erişim adresi: https://www. researchgate.net/profile/Fatma-Carikci/publication/358038536_Pandemi_ Doneminde_Kisisel_Koruyucu_Ekipman
• • Çetintepe, S. P., & İlhan, M. N. (2020). COVID-19 salgınında sağlık çalışanlarında risk azaltılması. Journal of Biotechnology and Strategic Health Research, 4, 50- 54. https://doi.org/10.34084/bshr.712539
• • Dargaville, T., Spann, K., Celina, M. (2020). Opinion to address the personal protective equipment shortage in the global community during the COVID-19 outbreak. Polymer Degradation and Stability, 176 (2020), 109162. https://www. sciencedirect.com/science/article/pii/S014139102030094X
• • Demirbağ, B.(2020). 3. Tip 5 ve Tip 6 Tulum standartları, covıd-19’dan korunmak için kişisel koruyucu ekipman kullanımı, ISBN: 978-605-80777-4-4 Sağlık Bilimleri Üniversitesi Tıbbi KBRN Anabilim Dalı Ankara. Erişim adresi: http://www.sbu.edu.tr/FileFolder/ Dosyalar/eb408a43/2020_6/ COVID -19 kisisel koruyucu ekipman kullanimi- 06b0bd54.pdf
• • Ekingen, E., ve Demir, B. (2021). Covıd-19 salgın döneminde bir kamu 642 hastanesinde kişisel koruyucu ekipman kullanımındaki değişimin incelenmesi. İnönü Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Dergisi, 9(2), 642-654. Doi: 10.33715/inonusaglik.850185
• • Gopinath, G. (2020). Limiting the economic fallout of the coronavirus with large targeted policies. Mitigating The COVID Economic Crisis: Act Fast And Do Whatever İt Takes, 41-48. Erişim adresi: https://www.gremihs.com/sitges/wpcontent/uploads/2020/03/COVIDEconomicCrisis.pdf
• • Gökmen, N.(2020). Deneyim: pandemide akılcı yoğun bakım kullanımı, Türk Tabibler Birliği/ COVID -19 Pandemisi Altıncı Ay değerlendirme Raporu, s, 295-305
• • Gürsel, B. (2014). Kapitalist üretim ilişkilerinin sürdürülmesinde psikolojinin rolü: anaakım çalışma ve psikoloji ideolojilerinde bireycilik ve akılcılık. Praksis, 35, 36. Erişim adresi: https://d1wqtxts1xzle7.cloudfront.net/38543450/Calisma_ ve_Psikoloji_Ideolojilerinde_Bireycilik_ve_Akilcilik-libre.pdf
• • Harrod, M., Weston, L. E., Gregory, L., Petersen, L., Mayer, J., Drews, F. A., & Krein, S. L. (2020). A qualitative study of factors affecting personal protective equipment use among health care personnel. American Journal of Infection Control, 48(4), 410-415. Erişim adresi: https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0196655319308120
• • İrde, M.(2023). Türkçe felsefe sözlüklerinde rasyonalizm nedir?. Anadolu Akademi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1), 117-124. Erişim adresi: https://dergipark. org.tr/en/download/article-file/3017991
• • Kaya, M. (2022). Tıpta uzmanlık eğitimi alan aile hekimliği asistanları ile aile hekimlerinin akılcı laboratuvar kullanımı hakkında bilgi düzeyleri ve tutumları.(Yayınlanmamış tıpta uzmanlık tezi). Bursa Uludağ Üniversitesi, Tıp Fakültesi
• • Kenar, L. (editör)., Pakdemirli, A (Yard. Editör).(2020). Coronavirüs salgını: genel bilgiler ve mevcut durum, COVID -19’dan korunmak için kişisel koruyucu ekipman kullanımı, ISBN: 978-605-80777-4-4 Sağlık Bilimleri Üniversitesi Tıbbi KBRN Anabilim Dalı Ankara. Erişim adresi: http://www.sbu.edu.tr/FileFolder/Dosyalar/eb408a43/2020_6/covid19kisiselkoruyucuekipmankullani mi- 06b0bd54.pdf
• • Kılıç, Z. (2020). Covıd-19 epidemiyolojik üçgeni: kişiden kişiye bulaş yolları ve alınması gereken tedbirler, COVID -19’dan korunmak için kişisel koruyucu ekipman kullanımı, ISBN: 978-605-80777-4-4 Sağlık Bilimleri Üniversitesi Tıbbi KBRN Anabilim Dalı Ankara. Erişim adresi: http://www.sbu.edu.tr/FileFolder/Dosyalar/eb408a43/2020_6/covid19kisisel koruyucuekipmankullanimi-06b0bd54.pdf
• • Kocaay, F., & Biçer, B. K. (2022). Sağlık çalışanlarında iş sağlığı ve güvenliği yeterlilik algısının değerlendirilmesi. Sağlık Bilimlerinde Değer, 12(2), 274-279. Erişim adresi: https://doi.org/10.33631/sabd.1054756
• • Koç, Z. ( 2021). Covid-19 Salgınında hastane uygulamaları-özel hastane örneği. Afet ve Risk Dergisi, 4(2), 351-370. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1921940
• • Kopmaz, B. & Arslanoğlu, A. (2018). Mobil sağlık ve akıllı sağlık uygulamaları. Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 5(4), 251-255. Erişim adresi: https://dergipark. org.tr/en/download/article-file/633686
• • Lai, C. C., Shih,T-P., Ko, W. -C. (2020). Severe acute respiratory syndrome Coronavirus 2 (SARS-Cov-2) and Coronavirus disease-2019 (COVID-19): The epidemic and the challenges / International Journal of Antimicrobial Agents 55 (3), 105924. Erişim adresi: http://www.elsevier.com/locate/ijantimicag
• • Lockhart, S. L., Naidu, J. J., Badh, C. S., Duggan, L. V. (2020). Simulation as a tool for assessing and evolving your current personal protective equipment: lessons learned during the coronavirus disease (COVID-19) pandemic. Canadian Journal of Anesthesia/ Journal Canadien D’anesthésie, 67, 895–896. Erişim adresi: https://link.springer.com/article/10.1007/s12630-020-01638-z
• • Lotfinejad, N., Peters, A., Pittet, D., (2020). Hand hygiene and the novel coronavirus pandemic: The role of healthcare workers. Journal of Hospital Infection, 105( 4),776-777. Erişim adresi: https://doi.org/10.1016/j.jhin.2020.03.017
• • Meydanlıoğlu, A. (2013). Sağlık çalışanlarının sağlığı ve güvenliği. Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi, 2(3): 192-199. ISSN: 2146-9601 e-ISSN: 2147-2238
• • Nebol, E. (2016). Tedarik zinciri ve lojistik yönetimi. 1. baskı, Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık
• • Nerli, R. B., Ghagane, S. C. (2020). Safety of health-care workers during COVID-19 times. Indian Journal of Health Sciences and Biomedical Research (KLEU), 13(2), 61-63. Erişim adresi: https://www.ijournalhs.org/text.asp?2020/13/2/61/287410
• • Özatay, F., ve Sak. G (2020). COVID-19’un ekonomik sonuçlarını yönetebilmek için ne yapılabilir Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı, : 1-8. Erişim adresi: https://www.tepav.org.tr/upload/files/1585023057-6.COVID _19un_ Ekonomik_Sonuclarini_Yonetebilmek_Icin_Ne_Yapilabilir.pdf
• • Pala, S. Ç., ve Metintaş S. (2020). COVID-19 Pandemisinde sağlık çalışanları. ESTÜDAM Halk Sağlığı Dergisi. 2020;5 (COVID-19 Özel Sayısı),5, 156-68. Erişim adresi: https://doi.org/10.35232/estudamhsd.789806
• • Pato, B. S. G. ve Herczeg, M. (2020). The Effect of the COVID-19 on the automotive supply chains, Studia Universitatis Babeș-Bolyai Oeconomica, 65(2):1-11. Erişim adresi: https://sciendo.com/it/article/10.2478/subboec-2020-0006 • Patrinley, J. R., Berkowitz, S. T., Zakria, D., Totten, D. J., Kurtulus, M., & Drolet, B. C. (2020). Lessons from operations management to combat the COVID-19 pandemic. Journal of Medical Systems, 44(7), 1-2
• • Pirinçci, E., ve Bozan, T. (2016). Bir üniversite hastanesinde çalışan hemşirelerin akılcı ilaç kullanım durumları, Fırat Tıp Dergisi, 21(3), 129-136, Erişim adresi: http://www.firattipdergisi.com/text.php3?id=1000
• • Polat Ö., & Coşkun F. (2020). COVID-19 salgınında sağlık çalışanlarının kişisel koruyucu ekipman kullanımları ile depresyon, anksiyete, stres düzeyleri arasındaki ilişkinin belirlenmesi, Batı Karadeniz Tıp Dergisi 4(2),51-58. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1226262
• • Roshan, R., Feroz, A. S., Rafique, Z., Virani, N. (2020). Rigorous hand hygiene practices among health care workers reduce hospital-associated infections during the COVID-19 pandemic. Journal of Primary Care & Community Health, 11, 1-4. Erişim adresi: https://journals.sagepub.com/doi/pdf/10.1177/2150132720943331
• • Sağır, M., Parlakpınar, H. (2014). Akılcı ilaç kullanımı. Annals of Health Sciences Research, 3(2), 32-35. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/201706
• • Öztürk, A. (2020). Kişisel koruyucu ekipman (KKE), COVID-19’dan korunmak için kişisel koruyucu ekipman kullanımı, Kenar, L(editör)., Pakdemirli, A(Yard. Editör). ( ISBN: 978-605-80777-4-4 Sağlık Bilimleri Üniversitesi Tıbbi KBRN Anabilim Dalı Ankara. Erişim adresi: http://www.sbu.edu.tr/FileFolder/Dosyalar/eb408a43/2020_6/covid19kisiselkoruyucuekipmankullanimi-06b0bd54.pdf
• • Sun, C., Thelen, C., Sanz, İ. S., Wittmann, A. (2020). Evaluation of a new workplace protection factor–measuring method for filtering facepiece respirator. Safety and Health at Work. 11(1).61-70. Erişim adresi: https://www.sciencedirect. com/science/article/pii/S2093791119300393
• • Thomas, J. P., Srinivasan, A., Wickramarachchi, C. S., Dhesi, P. K., Hung, Y. M., Kamath, A. V. (2020). Evaluating the national PPE guidance for NHS healthcare workers during the COVID-19 pandemic. Clinical Medicine, 20(3), 242. Doi: 10.7861/clinmed.2020-0143
• • Tian, Z., Stedman, M., Whyte, M., Anderson, S. G., Thomson, G., Heald, A.(2020). Personal protective equipment (PPE) and infection among healthcare workers–What is the evidence?. International Journal of Clinical Practice, 74(11), e13617. Erişim adresi: https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/ijcp.13617
• • Uğraş Dikmen A., Kına H. M., Özkan, S., İlhan, M.N.(2020). COVID-19 Epidemiyolojisi: Pandemiden Ne Öğrendik?. J Biotechnol and Strategic Health Res.1(ÖzelSayı): 29-36 Erişim adresi: https://doi.org/10.34084/bshr.715153
• • Ünlüönen, K., ve Buse, Çeti. (2019). Salgın hastalıklar sebebiyle oluşan krizlerin turizm sektörü üzerindeki etkisinin değerlendirilmesi. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Turizm Fakültesi Dergisi, 22(2), 109-128. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/901888
• • Vidya, C. T., Prabheesh, K. P. (2020). Implications of COVID-19 pandemic on the global trade networks. Emerging Markets Finance and Trade, 56(10), 2408-2421. Erişim adresi: https://doi.org/10.1080/1540496X.2020.1785426 • Wang, D., Hu, B., Hu, C., Zhu, F., Liu, X., Zhang, J., ... Zhao, Y. (2020). Clinical characteristics of 138 hospitalized patients with 2019 novel coronavirus–infected pneumonia in Wuhan, China. JAMA, 323(11), 1061-1069. Erişim adresi: https://jamanetwork.com/journals/jama/article-abstract/2761044
• • Yıldız, F. (2014). 19. Yüzyılda Anadolu’da salgın hastalıklar (Veba, Kolera, Çiçek, Sıtma) ve salgın hastalıklarla mücadele yöntemleri. (Yüksek lisans tezi). Pamukkale Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Yakınçağ Tarihi Programı. Yüksek lisans Tezi http://hdl.handle.net/11499/2812
• • Zenciroğlu D. (2011) Hastanelerde Kişisel Koruyucu Giysiler, Ekipmanlar ve Kullanımları. ANKEM Dergisi 25(2): 314-319. Yüksek lisans Tezi https://www. ankemdernegi.org.tr/ANKEMJOURNALPDF/ANKEM_25_Ek2_176_183. Yüksek lisans Tezi (https://tr.wikipedia.org/wiki/Ak%C4%B1lc%C4%B1l%C4%B1k).Erişim Tarihi 28.03.2023 (https://www.titck.gov.tr/faaliyetalanlari/ilac/akilci-ilac-kullanimi).Erişim Tarihi 29.03.2023