Türk Kamu Yönetiminde Stratejik Planlama ve Uygulamalara İlişkin Genel Bir Değerlendirme

Yıl 2015, Cilt: 1 Sayı: 1, 56 - 78, 15.10.2015

Neşe Songür

https://doi.org/10.25069/spmj.289939

Cited By: 9

Öz

Dünyada kamu yönetimi anlayışındaki değişimler ve bu bağlamda gerçekleştirilen kamu yönetimi reformlarında Yeni Kamu İşletmeciliği yaklaşımının toplam kalite yönetimi, stratejik yönetim, performans yönetimi, kıyaslama, süreç yönetimi gibi araçları yoğun biçimde kullanılmaktadır. Bunlar içerisinde kamuda en yaygın olarak kullanılan yöntem stratejik planlamadır. Kamu sektöründe stratejik planlama yaklaşımı pek çok gelişmiş ülke tarafından öteden beri kullanılmaktadır. Ülkeler stratejik planlamayı kamu yönetimi yapılarına bağlı olarak, hem ulusal ve federal düzeyde hem de merkezi ve yerel yönetim düzeyinde uygulamaktadırlar.

Ülkemizde 2000’li yılların başından itibaren gerçekleştirilen kamu yönetimi reformları kapsamında; kamu idarelerinde planlı hizmet sunumu, politika geliştirme, belirlenen politikaları somut iş programlarına dayandırma, uygulamayı etkili bir biçimde izleme ve değerlendirme ile kamu kaynaklarını etkili, ekonomik ve verimli biçimde kullanma, hesap verebilirlik ve mali saydamlık sağlamaya yönelik temel bir araç olarak “stratejik planlama” modeli benimsenmiştir. 2003 yılında kabul edilen 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu (KMYKK) ile stratejik planlama kamu kuruluşları için zorunlu hale getirilmiştir.

5018 sayılı Kanunda stratejik plan “kamu idarelerinin orta ve uzun vadeli amaçlarını, temel ilke ve politikalarını, hedef ve önceliklerini, performans ölçütlerini, bunlara ulaşmak için izlenecek yöntemler ile kaynak dağılımlarını içeren plan” olarak tanımlanmaktadır. Kanunda öngörülen stratejik planlama modeli; planlama, uygulama ve izleme-değerlendirme süreçlerini oluşturan stratejik plan, performans programı ve faaliyet raporu bileşenlerinden meydana gelmektedir. Türk kamu yönetiminde 2003 yılından itibaren uygulanmakta olan stratejik planlama uygulamalarının tarihsel sürecine bakılacak olursa; kamu idareleri için stratejik planlama kılavuzunun hazırlandığı ve güncellendiği, pilot uygulamaların yapıldığı, sürecin yasal bir çerçeveye oturtulduğu ve tüm kamu idarelerine aşamalı geçişle yaygınlaştırıldığı görülmektedir. Bu bağlamda, stratejik plan hazırlama yükümlülüğü bulunan merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri, sosyal güvenlik kurumları, belediyeler, il özel idareleri ve KİT’ler birden fazla kez stratejik plan hazırlamışlardır.

Bu süreçteki uygulamalar incelendiğinde; önemli gelişmelerin sağlandığı, deneyimlerden çeşitli kazanımlar elde edildiği rahatlıkla söylenebilir. Örneğin; başlangıçta stratejik planlamanın kamu yönetimi kültürüne uygun olmaması önyargısıyla gösterilen direnç büyük oranda ortadan kalkmıştır. Kamu idarelerinin çoğu stratejik planlama sürecini öğretici ve geliştirici bir süreç olarak değerlendirmektedirler. Misyon, vizyon, amaç, hedef, strateji, sonuç odaklılık, çıktı, verimlilik gibi kavramlar stratejik planlama süreciyle birlikte idareler arasında ortak bir dil oluşmasını sağlamıştır. İdareler durum analizi kapsamında çeşitli veri toplama yöntemleri kullanmaya başlamışlardır.

Yukarıda özetlenen gelişmelere karşın süreçte hem makro hem de mikro boyutta çeşitli sorunlarla karşılaşıldığı da görülmektedir. Her düzeyde sahiplenmenin sağlanamaması, hesap verebilirlik sisteminin işlememesi, stratejik planlama sürecinin kurulması ve işletilmesinden sorumlu kurumlar arasındaki koordinasyon sorunları, hazırlanan kılavuzlar ve rehberler arasında dil birliği ve süreklilik bulunmaması, farklı işlevlere ve faaliyet alanlarına sahip kamu idarelerinin tamamının tek bir kılavuza uyma zorunluluğu, üst yöneticilerin sürece yeterli destek vermemesi, izleme ve değerlendirme sistemlerinin oluşturulmasında önemli gelişme sağlanamaması, stratejik plan-performans programı-bütçe ilişkisini kurmada yaşanan sorunlar en önemli sorun başlıkları olarak sayılabilir.

Anahtar Kelimeler

Stratejik Planlama, Stratejik Yönetim

An Overview About Strategic Planning And Practices in Turkish Public Administration

Öz

New public management approach’s tools like total quality management, strategic management, performance management, benhmarking, process management are used extensively in transformation of public administration mentality in the world and public administration reforms that performed in this context. Among these the most commonly used method in the public sector, is strategic planning. In the public sector, strategic planning approach has been used by many developed countries all along. Countries are implementing strategic planning, national and federal level as well as central and local government level, depending on their structure of public administration.

In our country, "strategic planning" model have adopted within the scope of public administration reforms, that carried out since the beginning of the 2000s, as an essential tool for ensuring planned service delivery in public administration, policy development, set policies based on tangible business programs, implementation monitoring and evaluation effectively and using public fundings effectively, economic and efficiently, accountability and fiscal transparency. Strategic planning has been made compulsory for public institutions by 5018 numbered Public Financial Management and Control Law (PFMC) adopted in the year 2003.

In the Law no. 5018, strategic plan is defined as “plan including that medium- and long-term goals of the public administration, principles and policies, aims and priorities, performance criteria, methods to be followed to achieve these and resource allocation”. Strategic planning model provided by law; is consists of the strategic plan that make up the planning, implementation and monitoring and evaluation processes, performance program and annual report components.

If it will be looked at the historical process of strategic planning practices that is being implemented since 2003 in Turkish public administration; it is seen that the preparation and the updating of strategic planning guidance for public authorities, performed pilot schemes, setting out a legal framework for the process and extensification to all public enterprises in progressive transition. In this context, public agencies within the scope of the central government which are under the obligation of preapearing strategic plan, social security institutions, municipalities, provincial special administrations and SOEs have arranged more than once strategic plan.

When the practises in this process are examined, one can easily say that important developments have provided and various achievements of the experience has obtained. For example, the resistance in the begining that arise from the prejudice caused by the idea of strategic planning is not appropriate for the public administration's is substantially eliminated. Most of the public agencies considers that the strategic planning is an informative and constructive process. Concepts such as mission, vision, objectives, goals, strategies, results-oriented, output, product are provided a common language between the agencies with the strategic planning process. Agencies have begun to use various data collection methods under state analysis.

Despite improvements in the process outlined above it is seen in both the macro and micro dimensions are faced with various problems as well. Failure to achievement of appropriation at all levels, dysfunction of the accountability system, coordination problems between agencies that responsible for the establishment and the operation of the strategic planning process, Lack of language unity and continuity between manuals and guides, obligation to follow single guide of all of public agencies, with different functions and fields of activity, not to provide adequate support to the process of senior staff, failure to form significant progress in the development of monitoring and evaluation system, the problems in establishing the relation between strategic plans-performance program-budget, can be considered as the most important issue titles. Thus the general purpose of the study is to provide an overview about the development of the strategic planning process in Turkish public administration, experience gained in the process and the current situation with reference to the problems. In this context, on one hand an answer is sought for the question "where we are in the strategic planning work in Turkish public administration?" and on the other hand inferences for the future are considered.

Anahtar Kelimeler

Strategic Management, Strategic Planning

Kaynakça

• Akdeniz, İ. (2010). Kamu Mali Yönetimi Reformunda Strateji Geliştirme Birimleri. Maliye Dergisi, 159, 463-475.
• Belediye Kanunu (5393 sayılı), RG:13.07.2005, 25874.
• Büyükşehir Belediyesi Kanunu (5216 sayılı), RG: 23.07.2004, 25531.
• İl Özel İdaresi Kanunu (5302 sayılı), RG: 04.03.2005, 25745.
• İç Denetçilerin Çalışma Usul ve Esasaları Hakkında Yönetmelik, RG:12.07.2006, 26226.
• Kalkınma Bakanlığı (2013a). Kamuda Stratejik Yönetim Çalışma Grubu Raporu.Ankara
• Kalkınma Bakanlığı (2013b). Onuncu Kalkınma Planı 2014-2018. Ankara.
• Kamu İdarelerinde Stratejik Planlamaya İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik, RG:26.05.2006, No: 26179.
• Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu (5018 sayılı), RG: 24.12.2003, 25326.
• Sayıştay Kanunu (6085 sayılı), RG:19.12.2010, 27790.
• Songür, N. (2011), Kamu Yönetiminde Stratejik Planlama İl Özel İdareleri Deneyimi, TODAİE Yayın No: 359, Ankara.
• Songür, N. (2015), “Kamu Yönetiminde Değişim ve Stratejik Planlama”, Filiz Kartal (Ed.), Türkiye’de Kamu Yönetimi ve Kamu Politikalarıiçinde (s.191-216) , 2. Basım. Ankara: TODAİE Yayın No: 386.