Öz
Spor, hem hizmet
üretimi boyutuyla, hem de mal üretimi ve tüketim sektörleri boyutuyla,
İşletmecilik ve Spor İşletmeciliği bilimlerinin araştırma konusunu oluşturmaktadır. Günümüzde spor, kişisel ve toplumsal
sağlığı koruyucu ve geliştirici nitelikleriyle önemli bir hizmet sektörü olarak
kabul görmektedir. Ayrıca, günümüzün kitle iletişim araçları ve özellikle
medyanın etkisiyle karlı bir reklam ve tanıtım aracı haline gelen spor, bir
taraftan geniş kitlelerin yoğun ilgisini çeken bir gösteri ve eğlence faaliyeti
olarak tüketim sektörüne dönüşürken, diğer taraftan girişimciler için önemli
miktarlarda finans hareketlerinin yaşandığı çekici bir ekonomik faaliyet alanı
haline gelmektedir (Biçer, 1994). Küresel ekonominin daha yoğun olarak gündeme
gelmesiyle birlikte serbest piyasa ekonomisi daha fazla önem kazanmaktadır (DPT,
2000). Bu küresel değişmeye paralel olarak dünyada spor yatırımları ve
hizmetlerinin yürütülmesi ağırlıklı olarak yerel yönetimlere, özel ve tüzel
kuruluşlara ve gönüllülere bırakılmış durumdadır. Türkiye’de spor merkezlerinin
sayısı ve özellikle Ankara’da ve büyük şehirlerdeki özel spor merkezlerinin
sayısında son on yılda hızlı bir artış olduğu gözlenmektedir.
Bu çalışmanın
amacı, özel spor merkezlerinin spor ekonomisine katkısını incelemektir. Bu
araştırmanın evrenini Ankara’daki üyesi 500’ün üzerinde olan 17 özel spor
merkezleri oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemi ise, Ankara’da farklı
bölgelerdeki dört özel spor merkezine üye kişilerden basit seçkisiz örnekleme
(simple random sampling) yöntemi ile seçilmiştir. Araştırmanın örneklemine,
2014 yılında özel spor merkezine üye 224 (%39) kadın, 348 (%61) erkek olmak
üzere toplam 572 üye alınmıştır. Üyelerin sosyo-demografik niteliklerine
ilişkin veriler ve üyelerin spora yaptıkları yıllık harcamalar araştırmacı
tarafından geliştirilmiş Kişisel Bilgi Formu ile toplanmıştır. Veri toplamak
amacıyla 2014 yılında araştırma kapsamına alınan özel spor merkezlerine
gidilerek merkezlerin yöneticileri ile görüşülmüş, araştırmanın amacı ve önemi
konusunda bilgi verilmiş ve uygulama yapmak amacıyla izin alınmıştır. Uygulama
öncesinde ise araştırmanın amacı ve önemi konusunda araştırmaya katılmayı kabul
eden üyelere bilgi verilmiş ve kişisel bilgi formundaki soruları içtenlikle
yanıtlamaları amacıyla üyeler güdülendirilmiştir.
Verilerin analizi
için, öncelikle, üyelerin yılık üyelik aidatları, ulaşım giderleri, yeme-içme
giderleri, spor giysisi ve spor malzemesine yaptıkları harcamalar toplanarak
her üyenin spora yaptığı yıllık toplam harcamaları hesaplanmıştır. Araştırmada
ele alınan bağımsız değişkenlerin (cinsiyet, yaş, eğitim düzeyi, gelir düzeyi,
mesleki durum, medeni durum, ailedeki birey sayısı, spor yaptığı zaman, kaç
çeşit spor yaptığı, yaptığı spor türü) özel spor merkezlerine üye bireylerin
spora yaptıkları yıllık harcamaları (bağımlı değişken) manidar olarak etkileyip
etkilemediğini test etmek amacıyla verilere Çok Yönlü Varyans Analizi (ANOVA) uygulanmıştır.
Daha sonra P değeri manidar çıkan değişkenlere ilişkin grupların gözlenen
ortalamaları arasındaki farkların manidarlığı Scheffe Testi ile İncelenmiştir.
Sonuç olarak, özel spor merkezlerine üye “üniversite
veya yüksek okul” mezunları “lise ve dengi” okul mezunlarına; “yüksek” gelir
düzeyine sahip üyeler, “düşük” gelir düzeyine sahip üyelere kıyasla yıllık
olarak spor ekonomisine daha fazla katkı yapmaktadırlar. Ayrıca, “yüzme” sporu
yapanlar, “her gün spor” veya “haftada 4-5 gün spor” yapan üyeler spor
ekonomisine daha fazla katkı yapmaktadırlar. Özel spor merkezlerine üye
bireylerin yaptıkları “spor türü sayısı” arttıkça buna paralel olarak spor
ekonomisine yaptıkları yıllık ortalama katkı artmaktadır. Özel spor
merkezlerine üye bireylerin spor ekonomisine yaptıkları yıllık ortalama katkı
3057 TL kadardır. Buna karşın, özel spor merkezlerine üye bireylerin spor
ekonomisine yaptıkları yıllık katkı, cinsiyete, yaş gruplarına, mesleklerine,
medeni durumlarına, spor yapma zamanına göre manidar olarak değişmemektedir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Balcı, V. (1999). Spor Etkinliklerinin Planlanması ve Yönetimi, s.5-7, Bağırgan Yayınevi. Ankara.
- Biçer, S. (1994). Spor Yönetimi, Organizasyonu, Ekonomik Bir Birim Olarak Spor İşletmeleri ve Uygulamadan Bir Örnek. Yayınlanmamış Doktora Tezi, M.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
- Büyüköztürk, Ş. (2005). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. 5. Baskı, Pegem-A Yayıncılık. Ankara.
- Cambridge Econometrics. (2003). A Guide to Sport Economy. Bristol: Cambridge Publishing. England.
- Can, Y., Soyer, F. (2000). Spor Hizmetlerinde Verimliliği Etkileyen Faktörlerin Değerlendirilmesi. 1.Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Kongresi, Cilt:2,s.182-200.Ankara.
- Çaha, Ö. (1999). Spora Yaşlanarak Bir Nefes Almak. Düşünen Siyaset, Sayı 1, s.115-125. Ankara.
- Davarcıoğlu Özaktaş, F., (2011). Türkiye’de Kadının Spora Katılımı ve Belirleyicileri. Uluslar Arası Spor Araştırmaları Dergisi, 3 (1).Ankara. http://www. Uluslar Arası Spor Araştırmaları Dergisi, Erişim Tarihi: 25.05.2013).
- Devecioğlu, S. (2005). Türkiye’de Spor Sektörü Stratejilerinin Geliştirilmesi. Verimlilik Dergisi, 2, 117-134. Ankara.
- Dinler, Z. (2002).Mikro ekonomi, 14. Baskı, Ekin kitap ve Yay yayınevi. Bursa.
- Devlet Planlama Teşkilatı (DPT). (2000).Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı, Küreselleşme Özel İhtisas Komisyonu Raporu, DPT Yayınları. Ankara.
- Ekren, N., Çağlar, A. B. (2003). Spor Ekonomisi: Teorik Bir Çerçeve. Active Dergisi, Eylül-Ekim 2003. Ankara.
- Karahüseyinoğlu, M. F., Ramazanoğlu, F., Nacar, E., Savucu, Y., M. ramazanoğlu, O., Altungül. O. (2005). Türkiye’nin Spor Konumunun Bazı Avrupa Ülkeleri ile Karşılaştırılması. Doğu Anadolu Bölgesi Araştırmaları.
- katırcı, H., Çağlarırmak Uslu, N., Kaytancı, B., Özata, E., Ergeç, E. (2013). Spor Ekonomisi. (Edit: Nilgün ÇAĞLARIRMAK USLU). Anadolu Üniversitesi Açık öğretim Fakültesi Yayınları, Eskişehir.
- Mahony, L. H. (2001). Economics of Sport. Fitness Information Technology , USA.
- Naoyukı, H., Komatsu, A., Mano,Y., Nakamura, Y., Kimura, K., Harada, M., Nakamura, F., Miyauchi, T. (2003). An Estimate Of The Economic Size Of The Sports Media Industry in Japan. 11th European Sport Management Congress, Sweeden.
- Sunay, H., Saracaloğlu, A.S. (2003). Türk Sporcusunun Spordan Beklentileri ile Spora Yönelten Unsurlar. Spormetre, 1 (1 ), 43-48. Ankara.
- Terekli, M. S., Katırcı, H. (1998). Spor Endüstrisi ve Sporda Pazarlama. Hacettepe Üniversitesi, V. Spor Bilimleri Kongresi, Ankara.
- Yetim, A. A.(2000). Sporun Sosyal Görünümü. Gazi Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri, 5(1), 63-72. Ankara.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Spor Hekimliği |
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 31 Mart 2019 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2019 Cilt: 17 Sayı: 1 |
