SPORDA TEMEL İHTİYAÇLAR TATMİN ÖLÇEĞİ GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI: (ÜÇ-BOYUTLU YAPI)

Yıl 2020, Cilt: 18 Sayı: 3, 86 - 97, 30.09.2020

Abdullah Gümüşay Metin Argan

https://doi.org/10.33689/spormetre.638340

Öz

Bu araştırmanın amacı, “Sporda Temel İhtiyaçlar Tatmin Ölçeği”ni (STİTÖ) sporcular için Türk kültürüne uyarlamaktır. Araştırmanın örneklem grubunu 88 erkek ve 80 kadın sporcu oluşturmuştur. Ölçek araştırmaya gönüllü olarak katılmayı kabul eden sporculara uygulanmıştır. Dağıtılan 220 ölçme aracından doğru doldurulmuş olarak kabul edilen, 168 ölçme aracı değerlendirilmeye alınmıştır. Ölçekteki ifadelerin değerlendirilmesinde 5 kategorili Likert türü ölçekten yararlanılmıştır. Ölçeğin yapı geçerliği Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA) ile tespit edilmiştir. Ölçeğin iç tutarlılığını değerlendirmek için alt boyutların ve toplam ölçeğin Cronbach’s Alfa katsayıları incelenmiştir. DFA sonuçları, ölçeğin üç alt boyutlu (Yeterlilik, Özerklik ve İlişki kurma) ve 14 ifadeli yapıya sahip olduğunu göstermiştir (Ki-Kare/sd=1.84, RMSEA=0.071, RMR= 0.028, SRMR= 0.057, NFI=0.92, NNFI=0.95, CFI=0.96, GFI=0.90, AGFI=0.85). Ölçeğin toplam iç tutarlılık katsayısı ise .851 olarak tespit edilmiştir. Sonuç olarak yapılan analizler, Türk kültüründe STİTÖ’nün sporcuların temel ihtiyaçlarının tatmin düzeylerini ölçme ve değerlendirmede geçerli ve güvenilir bir ölçek olduğunu kanıtlamaktadır. 

Anahtar Kelimeler

Spor Temel İhtiyaçlar, Tatmin, geçerlik, güvenirlik

Kaynakça

• Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S., Yıldırım, E. (2010). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri SPSS uygulamaları. Sakarya: Sakarya Yayıncılık.
• Andrade, J. R., Nickening, J. R., Fiorese, L. (2018). Propriedades Psicométricas da Versão Brasileira da Escala de Satisfação das Necessidades Básicas no Esporte (BNSSS). Psicol. Teor. e Pesq, 34, 34-56.
• Bagozzi, R. P., Heatherton, T. F. (1994). A general approach to representing multifaceted personality constructs: Application to state self‐esteem. Structural Equation Modeling: A Multidisciplinary Journal, 1(1), 35-67.
• Bayraktar, G. (2011). Güreş eğitim merkezlerindeki güreşçilerin temel psikolojik ihtiyaçlarının ve depresyon düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 9(1), 15-23.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G., Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve LISREL uygulamaları. Pegem Akademi.
• Deci, E. L., Ryan, R.M. (1985a). Intrinsic motivation and self-determination in human behavior. New York and London: Plenum. Deci, E. L., Ryan, R. M. (1985b). The general causality orientations scale: Self-determination in personality. Journal of Research in Personality, 19(2), 109-134.
• Deci, E. L., Ryan, R. M. (2000). The" what" and" why" of goal pursuits: Human needs and the self-determination of behavior. Psychological Inquiry, 11(4), 227-268.
• De Francisco, C., Parra, F. J., Arce, C., Vílchez, M. D. (2018). Preliminary empirical validation of the “Basic Needs Satisfaction in Sport Scale” with a sample of Spanish athletes. Frontiers in Psychology, 9, 1057.
• Ekici, S., Öntürk, Y., Karafil, A. Y. (2016). Analysis on basic psychological needs of the students studying in higher education institutions offering sports education Spor eğitimi veren yükseköğretim kurumlarında öğrenim gören öğrencilerin temel psikolojik ihtiyaçlarının incelenmesi. Journal of Human Sciences, 13(3), 3885-3894.
• Fornell, C., Larcker, D. F. (1981). Evaluating structural equation models with unobservable variables and measurement error. Journal of Marketing Research, 39-50.
• Gagne, M. (2003). Autonomy support and need satisfaction in the motivation and well-being of gymnasts. Journal of Applied Sport Psychology, 15(4), 372-390.
• Hair, J. F., Anderson, R. E., Tatham, R. L., Black, W. C. (1998). Multivariate data analysis. (5.th Ed). Prentice Hall, New Jersey.
• Hair, J. F., Jr., Black, W. C., Babin, B. J., Anderson, R. E. (2010). Multivariate data analysis. Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall.
• Hatcher, L. A. (1994). Step-by-step approach to using the SAS system for factor analysis and structural equation modeling. Cary, NC. SAS Institute.
• Hodge, K., Lonsdale, C., Ng, J. Y. (2008). Burnout in elite rugby: Relationships with basic psychological needs fulfilment. Journal of Sports Sciences, 26(8), 835-844.
• Hodge, K., Lonsdale, C., Jackson, S. A. (2009). Athlete engagement in elite sport: An exploratory investigation of antecedents and consequences. Sport Psychologist, 23(2), 186.
• Hollembeak, J., Amorose, A. J. (2005). Perceived coaching behaviors and college athletes' intrinsic motivation: A test of self-determination theory. Journal of Applied Sport Psychology, 17(1), 20-36.
• Hong, S., Malik, M. L., Lee, M. K. (2003). Testing configural, metric, scalar, and latent mean invariance across genders in sociotropy and autonomy using a non-Western sample. Educational and Psychological Measurement, 63(4), 636-654.
• Hu, L., Bentler, P. M. (1995). Evaluating model fit. Structural equation modelling: concept, ıssues and applications. (Ed: R. Hoyle), London: Sage Pub.
• Ingledew, D. K., Markland, D., Sheppard, K. E. (2004). Personality and self-determination of exercise behaviour. Personality and Individual Differences, 36(8), 1921-1932.
• Kowal, J., Fortier, M. S. (2000). Testing relationships from the hierarchical model of intrinsic and extrinsic motivation using flow as a motivational consequence. Research Quarterly for Exercise and Sport, 71(2), 171-181.
• Köklü, N. (1995). Tutumların Ölçülmesi ve Likert Tipi Ölçeklerde Kullanılan Seçenekler. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 28(2), 81-93.
• Kuru, E., Baştuğ, G. (2006). Bayan ve erkek futbolcularin psikolojik ihtiyaçlarının cinsiyet degiskenine göre incelenmesi. Ankara University Vocational School of Physical Education and Sports, Journal of Physical Education and Sports Sciences, 4(3), 117-126.
• Lomax, R. G., Schumacker, R. E. (2004). A beginner's guide to structural equation modeling. Psychology Press. Lonsdale, C., Hodge, K., Rose, E. (2009). Athlete burnout in elite sport: A self-determination perspective. Journal of Sports Sciences, 27(8), 785-795.
• Martínez-Alvarado, J. R., Guillén García, F., Feltz, D. (2016). Athletes’ motivational needs regarding burnout and engagement. Revista de Psicología Del Deporte, 25(1), 0065-71.
• Monteiro, D., Marinho, D. A., Moutão, J., Couto, N., Antunes, R., Cid, L. (2016). Adaptation and validation of the Portuguese version of Basic Psychological Needs Exercise Scale (BPNESp) to the sport domain and invariance across football and swimming. Motricidade, 12(4), 51-61.
• Muthén, L. K., Muthén, B. O. (2002). How to use a Monte Carlo study to decide on sample size and determine power. Structural Equation Modeling, 9(4), 599-620.
• Nakip, M. (2003). Pazarlama araştırmaları tek¬nikler ve SPSS destekli uygulamalar. s. 183, An¬kara: Seçkin Kitabevi.
• Ng Johan, Y., Lonsdale, C., Hodge, K. (2011). The basic needs satisfaction in sport scale (BNSSS): instrument development and initial validity evidence. Psychology of Sport and Exercise, 12(3), 257-264.
• Nunnally, J., Bernstein, I. (1994). Psycometric theory. pp.. 33-34, McGraw-Hill.
• Öztürk, P., Koca, C. (2012). Sporda temel ihtiyaçlar doyum ölçeğinin Türkçe formunun psikometrik özelliklerinin incelenmesi. II. Uluslararası Beden Eğitimi ve Sporda Sosyal Alanlar bildiriler kitabı içinde, Haziran 2012, Poster Sunum, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Reinboth, M., Duda, J. L. (2006). Perceived motivational climate, need satisfaction and indices of well-being in team sports: A longitudinal perspective. Psychology of Sport and Exercise, 7(3), 269-286.
• Reis, H. T., Sheldon, K. M., Gable, S. L., Roscoe, J., Ryan, R. M. (2000). Daily well-being: The role of autonomy, competence, and relatedness. Personality and Social Psychology Bulletin, 26(4), 419-435.
• Ryan, R. M., Deci, E. L. (2002). Overview of self-determination theory: An organismic dialectical perspective. Handbook of self-determination research, 3-33.
• Schermelleh-Engel, K., Moosbrugger, H., Müller, H. (2003). Evaluating the fit of structural equation models: Tests of significance and descriptive goodness-of-fit measures. Methods of Psychological Research Online, 8(2), 23-74.
• Şimşek, Ö. F. (2007). Yapısal eşitlik modellemesine giriş: Temel ilkeler ve LISREL uygulamaları. Ankara: Ekinoks Yayınları, 315-337.
• Tavşancıl, E. (2002). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Nobel Yayıncılık, Ankara.
• Tokay Argan, M., Argan, M., Kurulgan, M. (2008). Kitaplara ilişkin biçimsel özelliklerin okuyucu tutumları üzerine etkisi. Bilgi Dünyası, 9(1), 179-206.
• Williams, G. C., Frankel, R. M., Campbell, T. L., Deci, E. L. (2000). Research on relationship-centered care and healthcare outcomes from the Rochester Biopsychosocial Program: a self-determination theory integration. Families, Systems, & Health, 18(1), 79-91. -1040.