ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNDE SPORTMENLİK DAVRANIŞLARININ YORDAYICISI OLARAK BAŞARI ALGISI

Yıl 2020, Cilt: 18 Sayı: 4, 154 - 165, 30.12.2020

Hasan Ekinci , Yakup Koç

https://doi.org/10.33689/spormetre.712080

Cited By: 3

Öz

Bu araştırmanın ana amacı; ortaokul öğrencilerinin başarı algılarının, öğrencilerin sportmenlik davranışlarını ne ölçüde yordadığını ortaya koymaktır. Araştırma grubunu Erzincan il merkezindeki ortaokullara devam eden ve rastgele seçilen toplam 845 öğrenci oluşturmuştur. Araştırmada “Beden Eğitimi Dersi Sportmenlik Davranışı Ölçeği (BEDSDÖ)” ile ‘’Başarı Algısı Envanteri- Çocuk Versiyonu (BAE-ÇV)’’ kullanılmıştır. Parametrik özellikler gösterdiği anlaşılan verilerin analizinde tanımlayıcı istatistiksel teknikler ile bağımsız örneklem t, tek yönlü ANOVA ve Tukey HSD testleri uygulanmıştır. Ayrıca başarı algılarının sportmenlik davranışlarını ne şekilde yordadığını ortaya koymak için basit doğrusal regresyon analizi uygulanmıştır. Elde edilen bulgulara göre; öğrencilerin sportmenlik davranışları ve başarı algıları cinsiyetlerine (kız öğrenciler lehine), sınıf düzeylerine (5. ve 6. sınıflar lehine), okul başarı düzeyine (okul başarısı yüksek olanların lehine), spor türlerine (bedensel temas olmayan spor branşları ile ilgilenenler lehine) ve okul türüne (devlet okulu lehine) göre anlamlı düzeyde farklılaştığı görülmüştür. Ortaokul öğrencilerinin görev yönelimleri öğrencilerin pozitif davranışlar sergileme faktörünün %5’ini ve toplam sportmenlik davranışlarının %2’sini anlamlı olarak pozitif yordadığı anlaşılmıştır. Ayrıca öğrencilerin ego yönelimlerinin de negatif davranışlardan kaçınma faktörünün %2’sini anlamlı olarak negatif yordadığı saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Başarı Algısı, Beden Eğitimi ve Spor Dersi, Ego Yönelim, Görev Yönelim, Sportmenlik Davranışı

Kaynakça

• Baran, G. (1995). Çocuğun okul başarısını etkileyen faktörler, Yaşadıkça Eğitim, 38, 13-15.
• Bortoli, L., Bertollo, M., Messina, G., Chiariotti, R., Robazza, C. (2010). Augmented feedback of experienced and less experienced volleyball coaches: A preliminary investigation. Social Behavior and Personality: An International Journal, 38(4), 453-460.
• Bozkurt, Ş. (2014). Okul sporlarına katılan öğrencilerin katılım motivasyonu, başarı algısı ve öz yeterliklerinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
• Ceglie, F. (2019). Dispositional factors and sportsmanship in italian athletes. Sport Mont, 17(3), 109-112.
• Çelik, A. (2017). Devlet okullarında ve özel okullarda öğrenim gören spor yapan ve yapmayan ortaöğretim öğrencilerinin saldırganlık düzeylerinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Delfabro, P., Winefield, T., Trainor, S., Dollard, M., Anderson, S., Metrez, J., Hammarstrom, A. (2006). Peer and teacher bullying/victimization of South Australian secondary school students: prevalence and psychosocial profiles. British Journal of Education Psychology, 76, 71–90.
• Duda, J.L. (1989). Relationship between task and ego orientation and perceived purpose of sport among high school athletes. Journal of Sport and Exercise Psychology, 11, 318-335.
• Duda, J. L., White, S. A., (1992). Goal orientations and beliefs about the cause of sport success among elite skiers. The Sport Psychologist, 6, 334-343.
• Dowling, F., Kårhus, S. (2011). An analysis of the ideological work of the discourses of ‘fair play’and moral education in perpetuating inequitable gender practices in PETE. Physical Education and Sport Pedagogy, 16(2), 197-211.
• Esentürk, O. K., İlhan, E. L., Celik, O. B. (2015). Examination of high school students’ sportsmanlike conducts in physical education lessons according to some variability. Science, Movement and Health, 15(2), 627-634.
• Gümüş, H., Saraçlı, S., Karakullukçu, Ö. F., Doğanay, G., Kurtipek, S. (2016). Ortaöğretim öğrencilerinde fair play kavramı. International Journal of Science Culture and Sport (IntJSCS), 4(2), 430-438.
• Hacıcaferoğlu, S., Selçuk, M. H., Hacıcaferoğlu, B., Karataş, Ö. (2015). Ortaokullarda işlenen beden eğitimi ve spor derslerinin, sportmenlik davranışlarına katkısının bazı değişkenler açısından incelenmesi. International Journal of Science Culture and Sport (IntJSCS), Special, (4), 557-566.
• Karasar, N. (2003). Bilimsel araştırma yöntemi. (sekizinci basım). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kavussanu, M., Roberts, G. C. (2001). Moral functioning in sport: An achievement goal perspective. Journal of sport and Exercise Psychology, 23(1), 37-54.
• Kazak Çetinkalp, F. Z.(2009). "Başarı algısı envanterinin çocuk versiyonu-BAE-Ç"nun Türk sporcuları için geçerlik ve güvenirlik çalışması- (The validity and reliability study of “The Children's Version of The Perception of Success Questionnaire-POSQ-CH” for Turkish athletes)”, Ege Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu Performans Dergisi, 15, 39-42.
• Koç, Y. (2013). Beden eğitimi dersi sportmenlik davranışı ölçeği (BEDSDÖ): Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 96–114.
• Koç, Y. (2017a). A study on the relationship between high school students’ physical education course sportsmanship behaviors and their patience levels. In M. Gammone, M. A. Icbay, & H. Arslan (eds.), Recent Developments in Education (pp. 191-200). Bialystok: E-BWN. Available from http://iassr2.org/rs/005.pdf.
• Koç, Y. (2017b). Relationships between the physical education course sportsmanship behaviors with tendency to violence and empathetic ability. Journal of Education and Learning, 6(3), 169-180.
• Koç, Y. (2017c). Beden eğitimi dersinde sportmenlik davranışı kazandırmaya yönelik uygulama önerisi: Küçüklerin oyununda centilmenliğin yapılandırılması (KOCY). Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(2), 212-227.
• Koç, Y., Tamer, K. (2016). A Study on the Sportsmanship Behaviors of Female Students in Physical Education Course According to Different Variables. Journal of Physical Education & Sports Science/Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 10(2), 226-234.
• Koç, Y., Güllü, M. (2017). Research into sportspersonship behavior of high school students in physical education course in terms of some variables. SPORMETRE Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 15(1), 19-30.
• Koc, Y., Karabudak, A. A. T. (2017). The relationship between sportsmanship level of secondary school students and their success regarding the religious culture and knowledge of ethics course. Educational Research and Reviews, 12(16), 754-761. DOI: 10.5897/ERR2017.3316.
• Koç, Y., Seçer, E. (2018). Spor bilimleri alanında eğitim gören üniversite öğrencilerinin sportmenlik davranışları ile saygı düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. CBÜ Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 13(2), 247-259.
• Lemyre, P. N., Roberts, G. C., Ommundsen, Y. (2002). Achievement goal orientations, perceived ability, and sportspersonship in youth soccer. Journal of applied sport psychology, 14(2), 120-136.
• Li, F., Harmer, P., Acock, A. (1995). The task and ego orientation in sports questionnaire: Construct equivalence and mean differences across gender. Research Quarterly for Exercise and Sport, 68, 228-238.
• Pehlivan, Z. (2004). Fair play kavramının geliştirilmesinde okul sporunun yeri ve önemi. SPORMETRE Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 2(2), 49–53.
• Pişkin, M., Ayas, T. (2005). Lise Öğrencileri Arasında Yaşanan Akran Zorbalığı Olgusunun Okul Türü Bakımından Karşılaştırılması. VIII. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi’nde sunulmuş bildiri (21–23 Eylül) İstanbul: Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi.
• Proios, M. (2011). Relationship between Student Perceived Conduct in Physical Education Settings and "Unfair" Play. International Journal of Applied Sports Sciences, 23(2), 421-440.
• Roberts, G. C., Treasure, D. C., Balague, G. (1998). Achievement goals in sport: The development and validation of the Perception of Success Questionnaire. Journal of Sports Sciences, 16(4), 337-347.
• Sezen-Balçıkanlı, G., Yıldıran, İ. (2011). Profesyonel futbolcular sportmenlik yönelimleri ve empatik eğilim düzeyleri. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, IX(2), 49-56.
• Shields, D., La Voi, N., Bredemeier, B., Power, F. (2007). “Predictors of poor sportspersonship in youth sports: personal attitudes and social influences” Journal of Sport & Exercise Psychology 29(6), 747-762.
• Suls, J. E., Wills, T. A. E. (1991). Social comparison: Contemporary theory and research. Lawrence Erlbaum Associates, Inc.
• Tabaschnick, B. G., Fidell, L.S. (2013). Using multivariate statistics (6th Edit.). Boston: Pearson.
• Toros, T. (2011). Genç erkek basketbolcularda, turnuva öncesi ve turnuva sonrası sporcuların algıladıkları antrenörlük davranışı, hedef yönelimleri, takım sargınlığı, algılanan motivasyonel iklim ve kolektif yeterlik arasındaki farklılığın analizi. Pamukkale Journal of Sport Sciences, 2(1), 39.
• Tsai, E., Fung, L. (2005). Sportspersonship in youth basketball and volleyball players. Athletic Insight: The Online Journal of Sport Psychology, 7(2), 37-46.
• Tucker, L. W., Parks, J. B. (2001). Effects of gender and sport type on intercollegiate athletes' perceptions of the legitimacy of aggressive behaviors in sport. Sociology of Sport Journal, 18(4), 403-413.
• Türkmen, M., Varol, S. (2015). Beden eğitimi ve spor dersinin ortaokul öğrencileri üzerinde sportmenlik davranışı oluşturma etkisinin belirlenmesi:(Bartın İl Örneği). Uluslararası Güncel Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1(1), 42-64.
• Walling, M.D., Duda, J.L. (1995). Goals and their associations with beliefs about success in the perceptions of the purpose of physical education. J Teaching in Physical Education, 14, 140-156.
• Yapan, H. T. (2007): Spor Ahlakı. Gaziantep: Merkez Ofset.
• Yılmaz, V. (2002). Çocuk sporlarında katılım motivasyonu çocuklar spora neden katılırlar? Atletizm ve Bilim, 46(2), 26-39.
• Zhang, L., Postiglione, G.A. (2001). Thinking styles, self-Esteem, and sosyo-economic status. Personality and Individual Differences, 31(8), 1333-1346.