ANTRENÖR KAYNAKLI DESTEKLEYİCİ ve KISITLAYICI GÜDÜSEL İKLİM ÖLÇEĞİ’NİN TÜRK ADOLESAN SPORCULARI İÇİN GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI

Yıl 2018, Cilt: 16 Sayı: 3, 61 - 80, 30.09.2018

Aydan Gözmen Elmas , Nurgül Keskin Akın F. Hülya Aşçı

Öz

Bu çalışmanın amacı, Appleton ve ark. (2016) tarafından geliştirilen “Antrenör Kaynaklı Destekleyici ve Kısıtlayıcı Güdüsel İklim Ölçeği”nin adolesan sporcularda geçerliliğini ve güvenirliğini test etmektir. Çalışmaya takım sporlarıyla uğraşan 101 kız (Xyaş=14.36 ±1.97) ve 133 erkek (Xyaş=14.29 ±2.09) toplam 234 (Xyaş=14.32 ±2.04) sporcu katılmıştır. Sporculara “Kişisel Bilgi Formu”, “Antrenör Kaynaklı Destekleyici ve Kısıtlayıcı Güdüsel İklim Ölçeği” ve bu ölçeğin yakınsak ve ıraksak geçerliğini sınamak amacıyla “Antrenör Kaynaklı Özerklik Desteği Ölçeği” ve “Spor İçin Liderlik Ölçeği” uygulanmıştır. Antrenör Kaynaklı Destekleyici ve Kısıtlayıcı Güdüsel İklim Ölçeği, 17 destekleyici ve 17 kısıtlayıcı iklim olmak üzere toplam 34 maddeden oluşan 5’li likert tipi ölçektir. Destekleyici iklim; görev iklimi, özerklik desteği ve sosyal destek, kısıtlayıcı iklim ise ego iklimi ve kontrol alt boyutlarından oluşmaktadır. Ölçeğin yapı geçerliği için Birinci ve İkinci Düzey Doğrulayıcı Faktör Analizi, yakınsak ve ıraksak geçerlik için Pearson Korelasyon Analizi ve güvenirliğini sınamak için ise Cronbach Alfa iç tutarlık katsayısı kullanılmıştır. İkinci Düzey Doğrulayıcı Faktör Analizi sonuçlarına göre ölçekte yer alan maddelerin faktör yükleri .30 ile .85 aralığında değişmektedir. Elde edilen analiz sonuçlarına göre, madde 29 ilgili alt boyuta yük vermemiştir. Madde 29 modelden çıkarıldığında, modelin iyi uyum indeks değerlerine sahip olduğu görülmüştür (x2/df=2.62, RMSEA=0.08, NFI=0.92, NNFI=0.95, CFI=0.95, SRMR=0.08). Bunun yanı sıra, antrenör kaynaklı destekleyici ve kısıtlayıcı güdüsel iklim ölçeği alt boyutları ile antrenör kaynaklı özerklik desteği ve spor için liderlik ölçeği alt boyutları arasında anlamlı ilişki bulunarak ölçeğin yakınsak ve ıraksak geçerliğinin sağlandığı tespit edilmiştir. Ölçeğin alt boyutları ait Cronbach Alfa iç tutarlık katsayıları .74 (sosyal destek) ve .89 (görev yönelim) arasında değişmektedir. Elde edilen bulgular, “Antrenör Kaynaklı Destekleyici ve Kısıtlayıcı Güdüsel İklim Ölçeği”’nin spor ortamında antrenör kaynaklı güdüsel iklimin değerlendirilmesi için geçerlik ve güvenirlik koşullarını sağladığı ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Hür İrade Kuramı, Başarı Hedefi Kuramı, Güdüsel İklim, Adolesan Sporcular, Antrenör

Kaynakça

• 1. Adie JW, Duda JL, Ntoumanis N. (2008): Autonomy support, basic need satisfaction and the optimal functioning of adult male and female sport participants: A test of basic needs theory. Motivation and Emotion, 32(3), 189-199.
• 2. Ağbuğa B, Xiang P. (2008): Achievement goals and their relations to self-reported persistence/effort in secondary physical education: A trichotomous acvhievement goal framework. Journal of Teaching in Physical Education, 27, 179-191.
• 3. Alemayehu A, Mengistu S, Beker G. (2016): Coaches’ leadership style and motivational climate of players in South East Ethiopian National League football clubs. Journal of Tourism, Hospitality and Sports, 16, 1-6.
• 4. Alfermann D, Lee MJ, Würth S. (2005): Perceived leadership behavior and motivational climate as antecedents of adolescent athletes’ skill development. The Online Journal of Sport Psychology, 7(2), 14-36.
• 5. Alpar R. (2006): Spor Bilimlerinde Uygulamalı İstatistik. 3. Baskı. İstanbul: Nobel Yayıncılık.
• 6. Altıntaş A, Aşçı FH, Çağlar E. (2016): Ebeveyn Güdüsel İklim Envanteri-2’nin Türkçe Versiyonunun Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Ankara Üniv Spor Bil Fak, 14(2); 163-174.
• 7. Álvarez MS, Balaguer I, Castillo ve ark. (2009): Coach autonomy support and quality of sport engagement in young soccer players. The Spanish jJurnal of Psychology, 12(1), 138-148.
• 8. Ames C. (1992): Classrooms: Goals, structures, and student motivation. Journal of Educational Psychology, 84(3), 261.
• 9. Amorose AJ, Horn TS. (2000): Intrinsic motivation: Relationship with collegiate athletes’ gender, scholarship status, and perceptions of their coaches’ behavior. Journal of Sport and Exercise Psychology, 22(1), 63-84.
• 10. Amorose AJ, Horn TS. (2001): Pre- to post-season changes in the intrinsic motivation of first year college athletes: Relationships with coaching behavior and scholarship status. Journal of Applied Sport Psychology, 13, 355-373.
• 11. Appleton PR, Ntoumanis N, Quested E ve ark. (2016): Initial validation of the coach-created Empowering and Disempowering Motivational Climate Questionnaire (EDMCQ-C). Psychology of Sport and Exercise, 22, 53-65.
• 12. Banack, HR, Sabiston CM, Bloom GA. (2011): Coach autonomy support, basic need satisfaction, and intrinsic motivation of paralympic athletes. Research quarterly for exercise and sport, 82(4), 722-730.
• 13. Baric R, Bucik V. (2009): Motivational differences in athletes trained by coaches of different motivational and leadership profiles. Kinesiology, 41(2), 181-194.
• 14. Bartholomew KJ, Ntoumanis N, Thøgersen-Ntoumani, C. (2010): The controlling interpersonal style in a coaching context: Development and initial validation of a psychometric scale. Journal of Sport and Exercise Psychology, 32(2), 193-216.
• 15. Bentler PM. (1990): Comparative fit indexes in structural models. Psychological bulletin, 107(2), 238.
• 16. Brislin RW.(1986): The wording and translation of research instruments. WJ Lonner, JW Berry (Eds.).Field Methods in Educational Research, Newbury Park, CA: Sage, p.137-164
• 17. Büyüköztürk Ş. (2002): Faktör analizi: Temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanımı. Kuram ve uygulamada eğitim yönetimi, 32(32), 470-483.
• 18. Chelladurai P, Saleh SD. (1980). Dimensions of leader behavior in sports: Development of a leadership scale. Journal of sport psychology, 2(1), 34-45.
• 19. Cox A, Williams L. (2008): The roles of perceived teacher support, motivational climate, and psychological need satisfaction in students’ physical education motivation. Journal of sport and exercise psychology, 30(2), 222-239.
• 20. Çağlar E, Kazak Çetinkalp Z. (2013): The peer motivational climate in youth sport questionnaire: assessment of psychometric properties of turkish version, Proc. ISSP 13th World Congress of Sport Psychology, 21-26 July, Beijing, China.
• 21. Daşdan Ada EN, Aşçı FH, Kazak Çetinkalp FZ ve Altıparmak ME. (2012): Beden Eğitimi Sınıflarında Öğrenme ve Performans Yönelimi Ölçeği’nin ilköğretim ikinci kademe öğrencileri için geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Türkiye Klinikleri, 4(2), 64-70.
• 22. Deci EL, Ryan RM. (2000): The" what" and" why" of goal pursuits: Human needs and the self-determination of behavior. Psychological inquiry, 11(4), 227-268.
• 23. Duda, JL. (2013): The conceptual and empirical foundations of Empowering Coaching™: setting the stage for the PAPA project. International Journal of Sport and Exercise Psychology, 11, 311-318.
• 24. Erturan İlker AG, Arslan Y ve Demirhan G. (2009): Üçlü motivasyonel iklim ölçeğinin ortaöğretim öğrencileri için geçerlik ve güvenirlik çalışması. Spor Bilimleri Dergisi, 20(1), 6-15.
• 25. Gillet N, Vallerand RJ, Amoura S ve ark. (2010): Influence of coaches' autonomy support on athletes' motivation and sport performance: A test of the hierarchical model of intrinsic and extrinsic motivation. Psychology of Sport and Exercise, 11(2), 155-161.
• 26. Gillet N, Vallerand RJ, Paty E ve ark. (2010): French validation and adaptation of the Perceived Autonomy Support Scale for Exercise Settings to the sport context. International Journal of Sport and Exercise Psychology, 8(2), 117-128.
• 27. Gliner JA, Morgan GA, Leech NL. (2017): Research Methods in Applied Settings An Integrated Approach to Design and Analysis. Third edition, pp. 211. Routledge: New York.
• 28. Güngörmüş HA, Gürbüz B, Yenel F. (2008): Spor İçin Liderlik Ölçeği’nin Sporcuların Antrenörün Davranışlarını Algılaması Versiyonunun Psikometrik Özelliklerinin Değerlendirilmesi. Atatürk Journal of Physical Education and Sport Sciences, 10 (2), 16-21.
• 29. Hagger MS, Chatzisarantis NLD, Hein V ve ark. (2007): The perceived autonomy support scale for exercise settings (PASSES): Development, validity, and cross-cultural invariance in young people. Psychology of Sport and Exercise, 8(5), 632-653.
• 30. Hollembeak J, Amorose AJ. (2005): Perceived coaching behaviors and college athletes' intrinsic motivation: A test of self-determination theory. Journal of applied sport psychology, 17(1), 20-36.
• 31. Hu LT, Bentler PM. (1999): Cutoff criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural equation modeling: a multidisciplinary journal, 6(1), 1-55.
• 32. Jõesaar H, Hein V, Hagger MS. (2012): Youth athletes’ perception of autonomy support from the coach, peer motivational climate and intrinsic motivation in sport setting: One-year effects. Psychology of Sport and Exercise, 13(3), 257-262.
• 33. Karadağ D, Gözmen A, Keskin N ve ark. (2016): The Reliability and Validity of the Perceived Autonomy Support Scale (Coaches Form) for Adolescent Athletes, 14. Uluslararası Spor Bilimleri Kongresi, 01-04 Kasım 2016, Antalya.
• 34. Keegan RJ, Harwood CG, Spray CM ve ark. (2014): A qualitative investigation of the motivational climate in elite sport. Psychology of sport and exercise, 15(1), 97-107.
• 35. Le Bars H, Gernigon C, Ninot G. (2009): Personal and contextual determinants of elite young athletes' persistence or dropping out over time. Scandinavian Journal of Medicine & Science in Sports, 19(2), 274-285.
• 36. Lobiondo-Wood G, Haber J. (2014): Nursing Research Methods and Critical Appraisal for Evidence-Based Practice. 8th Edition, pp.292-296, Elsevier Mosby, China.
• 37. Mageau GA, Vallerand, RJ (2003): The coach–athlete relationship: A motivational model. Journal of Sports Science, 21(11), 883-904.
• 38. Moreno Murcia JA, San Roman ML, Galindo CM, Alonso N, Gonzalez-Cutre D. (2008): Peers’ influence on exercise enjoyment: Aself-determination theory approach. Journal of Sports Science and Medicine, 7, 23-31.
• 39. Müftüler M. (2016): Egzersizde Algılanan Özerklik Desteği Ölçeği: Türkçe geçerlik ve güvenirlik çalışması. International Journal of Human Sciences, 13(1), 2158-2169.
• 40. Myers ND, Vargas-Tonsing TM, Feltz DL. (2005): Coaching efficacy in intercollegiate coaches: Sources, coaching behavior, and team variables. Psychology of Sport and Exercise, 6(1), 129-143.
• 41. Newton M, Duda JL. (1999): The interaction of motivational climate, dispositional goal orientations, and perceived ability in predicting indices of motivation. International Journal of Sport Psychology, 30(1), 63-82.
• 42. Newton M, Duda JL, Yin Z. (2000): Examination of the psychometric properties of the Perceived Motivational Climate in Sport Questionnaire-2 in a sample of female athletes. Journal of Sports Sciences, 18(4), 275-290.
• 43. Ntoumanis N, Biddle SJ. (1999): Affect and achievement goals in physical activity: A meta‐analysis. Scandinavian Journal of Medicine & Science in Sports, 9(6), 315-332.
• 44. Ntoumanis N, Vazou S. (2005): Peer motivational climate in youth sport: Measurement development and validation. Journal of Sport and Exercise Psychology, 27(4), 432-455.
• 45. Papaioannou A. (1994): Development of a questionnaire to measure achievement orientations in physical education. Research Quarterly for Exercise and Sport, 65(1), 11-20.
• 46. Price MS, Weiss MR. (2000): Relationships among coach burnout, coach behaviors, and athletes’ psychological responses. The Sport Psychologist, 14(4), 391-409.
• 47. Ryan RM, Deci EL. (2000b): Self-determination theory and the facilitation of intrinsic motivation, social development, and well-being. American Psychologist, 55, 68-78.
• 48. Reinboth M, Duda JL, Ntoumanis N. (2004): Dimensions of coaching behavior, need satisfaction, and the psychological and physical welfare of young athletes. Motivation and emotion, 28(3), 297-313.
• 49. Selfriz JJ, Duda JL, Chi L. (1992): The relationship of perceived motivational climate to intrinsic motivation and beliefs about success in basketball. Journal of sport and exercise psychology, 14(4), 375-391.
• 50. Schermelleh-Engel, K, Moosbrugger H, Müller H. (2003): Evaluating the fit of structural equation models: Tests of significance and descriptive goodness-of-fit measures. Methods of psychological research online, 8(2), 23-74.
• 51. Slutzky CB, Simpkins, SD. (2009): The link between children's sport participation and self-esteem: Exploring the mediating role of sport self-concept. Psychology of Sport and Exercise, 10(3), 381-389.
• 52. Smith N, Tessier D, Tzioumakis Y ve ark. (2015): Development and validation of the multidimensional motivational climate observation system. Journal of Sport and Exercise Psychology, 37(1), 4-22.
• 53. Smith SL, Fry MD, Ethington CA and Li Y. (2005): The effect of female athletes’ perceptions of their coaches’ behaviors on their perceptions of the motivational climate. Journal of Applied Sport Psychology, 17, 170-177.
• 54. Toros T. (2001): Elit ve elit olmayan erkek basketbolcularda hedef yönelimi, güdüsel (motivasyonel) iklim ve hedeflerin özgünlük, güçlük derecesi özelliklerinin yaşam doyumuna etkisi. Mersin Üniversitesi, yüksek lisans tezi.
• 55. Toros T. (2010): Turnuva öncesi ve turnuva sonrası basketbolcuların algıladıkları antrenörlük davranışı, görev-ego yönelimli hedefleri, takım sargınlığı, ustalık-performans iklimi ve kolektif yeterlik arasındaki ilişki. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7(2), 1119-1142.
• 56. Treasure DC. (1997): Perceptions of the motivational climate and elementary school children’s cognitive and affective response. Journal of sport and exercise psychology, 19(3), 278-290.
• 57. Walling MD, Duda JL, Chi L. (1993): The perceived motivational climate in sport questionnaire: Construct and predictive validity. Journal of Sport and Exercise Psychology, 15(2), 172-183.
• 58. Weinberg RS, Gould D. (2011): Foundations of sport and exercise psychology. Human Kinetics.
• 59. Weiss MR, Amorose AJ. (2002): Motivational orientations and sport behavior in Advances in Sport Psychology (Ed. Thelma S. Horn). Human Kinetics, USA.
• 60. White SA, Duda JL (1993): The relationship between goal orientation and parentinitiated motivational climate among children learning a physical skill. In Paper presented at the 8th world meeting for the International Society for Sports, Psychology, Lisbon, Portugal
• 61. Zourbanos N, Haznadar A, Papaioannou A ve ark. (2016). The relationships between athletes’ perceptions of coach-created motivational climate, self-talk, and self-efficacy in youth soccer. Journal of Applied Sport Psychology, 28(1), 97-112.