BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR ÖĞRETMENLERİNİN ÖZNEL İYİ OLUŞ VE DUYGUSAL ZEKÂ DÜZEYLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2023, Cilt: 21 Sayı: 2, 1 - 18, 30.06.2023

Yusuf Sezgin Yasemin Çakmak Yıldızhan

https://doi.org/10.33689/spormetre.1149173

Öz

Bu araştırmada; beden eğitimi ve spor öğretmenlerinin öznel iyi oluş ve duygusal zekâ düzeyleri; bunların demografik değişkenlere (yaş, cinsiyet, medeni durum…) göre farklılaşıp farklılaşmadığı ve duygusal zekânın öznel iyi oluşu yordama durumunun incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada ilişkisel tarama yöntemi kullanılmış ve 2019/2020 eğitim-öğretim yılında Doğu Anadolu Bölgesi’nde bulunan beş ilde (Malatya, Erzincan, Erzurum, Iğdır ve Ağrı) Milli Eğitim Müdürlüğü’nde çalışan 348’i erkek ve 123’ü kadın olarak toplam 471 beden eğitimi ve spor öğretmeni ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmada Yaşam Doyumu Ölçeği ve Pozitif-Negatif Duygu Ölçeği ile ‘Duygusal Zeka Ölçeği-Kısa Formu kullanılmıştır. Verilerin analizi için betimsel istatistikler, bağımsız gruplar t-testi, korelasyon analizi ve regresyon analizi kullanılmıştır. Analizler sonucunda; katılımcıların öznel iyi oluş puanlarının orta ve duygusal zekâ düzeylerinin ise yüksek olduğu belirlenmiştir. Medeni durum ve çocuk sahibi olma değişkenleri ile öznel iyi oluş düzeyi arasında anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Cinsiyet, yaş, medeni durum ile çocuk sahibi olma değişkenleriyle duygusal zekâ alt boyutlarından öz kontrol ve iyi oluş arasında anlamlı bir ilişki olduğu görülmüştür. Ayrıca öznel iyi oluş düzeyleri ile duygusal zekâ alt boyutları arasında orta ve düşük seviyede pozitif bir ilişki olduğu, duygusal zekâ alt boyutlarından öz kontrol, duygusallık ve iyi oluşun öznel iyi oluşun anlamlı bir yordayıcısı olduğu ve toplam varyansın %55’ini açıkladığı belirlenmiştir. Sonuç olarak beden eğitimi ve spor öğretmenlerinin duygusal zeka düzeyleri artıkça öznel iyi oluş düzeyleri de artmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Duygusal Zekâ, Öznel İyi Oluş, Beden Eğitimi ve Spor Öğretmeni

EXAMINING THE SUBJECTIVE WELL-BEING AND EMOTIONAL INTELLIGENCE LEVELS OF PHYSICAL EDUCATION AND SPORTS TEACHERS AND THE RELATIONSHIP BETWEEN THEM

Öz

The purpose of this research; to determine the subjective well-being and emotional intelligence levels of physical education and sports teachers, to determine whether demographic variables are effective on these levels and examine the connection between these two concepts. The sample of research of 471 body sizes, 348 men and 123 women, working in the Directorate of National Education in five provinces in the Eastern Anatolia Region (Malatya, Erzincan, Erzurum, Iğdır and Ağrı) in the 2019/2020 academic year education and sports teacher. The data of the study were collected through the use of three data collection tools, namely The scale of Life Satisfaction and the scale of Positive-Negative Emotions and Trait Emotional Intelligence Scale-Short Form (TEIS-SF). Descriptive statistics, independent groups t-test, correlation analysis and regression analysis were used for data analysis. According to the results of the research were the subjective well-being scores of the participants were moderate and their emotional intelligence levels high. And it was determined that marital status and having a child had a statistically significant effect on subjective well-being. Gender, age, marital status and having a child had a statistically significant effect on self-control and well-being, which are sub-dimensions of emotional intelligence. In addition, physical education and sports teachers' subjective well-being and emotional intelligence levels are sufficient, there is a moderate and low positive relationship between the subjective well-being levels of teachers and emotional intelligence sub-dimensions, and self-control, emotionality and well-being from emotional intelligence sub-dimensions. well-being predicted 55% of subjective well-being. As a result, as the emotional intelligence of physical education and sports teachers increases, the level of subjective well-being increases.

Anahtar Kelimeler

Subjective well-being, emotional intelligence, physical education and sports teacher

Kaynakça

• Acar, F. (2002). Duygusal zekâ ve liderlik. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12, 53– 68.
• Adiloğulları, G., E. (2013). Beden eğitimi öğretmenlerinin duygusal zeka ile mesleki tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Kahramanmaraş.
• Adiloğulları, İ., & Görgülü, R. (2015). Sporda duygusal zekâ envanterinin uygulama çalışması. Uluslararası Spor, Egzersiz ve Antrenman Bilimi Dergisi, 2, 83-94
• Atak, H. (2011). Yetişkinliğe geçiş yıllarında sigara içme davranışının psiko-sosyal belirleyicileri ve sigara içmenin yaşam doyumu yaşam doyumu ve öznel iyi oluş ilişkisi. Klinik Psikiyatri, 14, 29-43.
• Balcı, B., D. (2021). Beden eğitimi öğretmenlerinin duygusal zeka ve mesleki tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Akdeniz Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı, Antalya.
• Balen, F. V., & Henry, M. W. B. (2009). The social and cultural consequences of being childless in poor-resource area. Facts Views Vis Obgyn, 1(2), 106-121.
• Birol, C., Atamtürk, H., Silman, F., & Şensoy, Ş. (2009). Analiyses of emotional intelligence level of teachers. Procedia Social and Behavioral Science, 1(2009), 2606-2614.
• Bradburn, N. M. (1969). The structure of psychological well-being. Chicago: Aldine.
• Burger, J. (2016). Kişili, İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Canbay, H. (2010). Lise öğrencilerinin öznel iyi oluş düzeyleri ile sosyal beceri düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı, İzmir.
• Certel, Z., Çatıkkaş, F., & Yalçınkaya, F. (2011). Beden eğitimi öğretmen adaylarının duygusal zekâ ile eleştirel düşünme eğilimlerinin incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilim Dergisi, 13(1), 74–81.
• Çağlayan Tunç, A. (2015). Sporun üniversite öğrencilerinin sosyal kaygı ve öznel iyi oluş düzeylerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor Ana Bilim Dalı, Konya.
• Çelebi, N., & Uğurlu, B. (2014). Resmi liselerde çalışan öğretmenlerin kişilik özelliklerinin demografik değişkenlere göre incelenmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(18), 537- 569.
• Çelik, Ş. (2008). Lise öğrencilerinin öznel iyi oluşlarının duygusal zekâ açısından incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı, Konya.
• Cihangir Çankaya, Z. (2005). Öz belirleme modeli: Özerklik desteği, ihtiyaç doyumu ve iyi olma. Doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Deniz, M. E., Özer, E., & Işık, E. (2013). Duygusal zekâ özelliği ölçeği– kısa formu: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Eğitim ve Bilim, 38(169), 407-419.
• Deniz, M. E., & Yılmaz, E. (2004). Üniversite öğrencilerinin duygusal zekâ yetenekleri ve yaşam doyumları arasındaki ilişki. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı. Malatya: İnönü Üniversitesi.
• Deniz, M. E., Erus, S. M., & Büyükcebeci, A. (2017). Bilinçli farkındalık ile psikolojik iyi oluş ilişkisinde duygusal zekanın aracılık rolü. Turkish Psychological Counseling and Guidance Journal, 7(47), 17-31.
• De Vaus, D. A. (1990). Surveys in social research. London: Unwin Hyman.
• Diener, E., Suh, E. M., Lucas, R. E., & Smith, H. L. (1999). Subjective well-being: three decades of progress. Psychological Bulletin, 125(2), 276-302.
• Diener, E. (2009). Subjective well-being, the science of well-being. Social İndicators Research Series, USA, Springer, 37(1), 11-58.
• Diener, E. (1984). Subjective well-being. Psychological Bulletin, 95(3), 542– 575.
• Diener, E. (2001). Subjective well-being: the science of happiness and a proposal for a national index. American Psychologist, 55, 34-43.
• Diener, E., Emmons, R. A., Larsen, R. J., & Griffin, S. (1985). The Satisfaction with life scale. Journal of Personality Assessment, 49, 71–75.
• Durak, M., Senol Durak, E., & Gencöz, T. (2010). Psychometric properties of the satisfaction with life scale among turkish university students, correctional officers and elderly adults. Social Indicators Research, 99(3), 413-429.
• Dünya Sağlık Örgütü (2002). World health report 2002: World Health Report: Reducing Risks to Health Noncommunicable Diseases. World Health Organization.
• Eryılmaz, A. (2010). Turkish adolescents’ subjective well-being with respect to age, gender and ses of parents. International Journal of Human and Social Sciences, 5(8), 523-526. 129.
• Eryılmaz, A., Öğülmüş, S. (2010). Ergenlikte öznel iyi oluş ve beş faktörlü kişilik modeli. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(3), 189-20.
• Fox, K. R. (1999). The influence of physical activity on mental well-Being. Public health nutrition, 2(3), 411-418.
• Fugl-Meyer, A. R., Melin, R., & Fugl-Meyer, K. S. (2002). Life satisfaction in 18 to 64 year old swedes: ın relation to gender, age, partner and immigrant status. Journal of Rehabilitation Medical, 34, 239-246.
• Fujita, F. (1991). An investigation of the relation between extroversion, neuroticism, positive affect, and negative affect. Master’s Thesis, University of Illinois, Urbana.
• Gallagher, E. N., & Vella-Brodrick, D. A. (2008). Social support and emotional intelligence as predictors of subjective well-being. Personality and Individual Differences, 44(7), 1551-1561.
• Gençöz, T. (2000). Pozitif ve negatif duygu ölçeği: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikoloji Dergisi, 15(46) 19–26.
• Goleman, D. (2004). Duygusal zekâ neden IQ’dan daha önemlidir?, İstanbul: Varlık Yayınları.
• Gönener, A., Öztürk, A., & Yılmaz, O. (2017). Kocaeli üniversitesi spor bilimleri fakültesi öğrencilerinin mental (psikolojik) iyi olma düzeylerinin mutluluk düzeylerine etkisi. Sportif Bakış: Spor ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(1), 44-55.
• Griebel, C. (2015). Emotional ıntelligence as a mediator in the relationship between mindfulness and subjective well-being. Doctoral Thesis, Eastern Illinois University, Illinois.
• Güvenç, A. (2021). Beden eğitimi ve spor öğretmenlerinin psikolojik iyi oluş düzeyleri ile olumlu düşünme beceri düzeyleri arasındaki ilişki. Yüksek lisans tezi, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Gross, J. J., & John, O. P. (2003). Individual differences in two emotion regulation processes: Implications for affect, relationships, and well-being. Journal of Personality and Social Psychology, 85, 348-362.
• Hansen, T., Britt, S., & Torbjorn, M. (2009). Childlessness and psychological well-being in midlife and old age: an examination of parental status effects across a range of outcomes. Social Indicators Research, 94(2), 343-362.
• Hess, A., & Stanton, T. (2016). The Health Benefits of Marriage, Focus On The Famıly (Sept. 2012), http://www.focusonthefamily.com/ about_us/focus findings/marriage/health-benefits-of-marriage.aspx (last visited Jan. 20, 2016).
• Hybron, D. (2000). Two philosophical problems in the study of happiness. Journal of Happiness Studies, 1, 207-225.
• İmiroğlu, A., Demir, R., & Murat, M. (2021). Psikolojik iyi oluşun yordayıcıları olarak bilişsel esneklik, bilinçli farkındalık ve umut. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 20(80), 2037-2057.
• Karaçam, A., & Pulur, A. (2019). Beden eğitimi öğretmenlerinin başarı algılarında yordayıcı olarak akademik iyimserlik, psikolojik iyi oluş ve fiziksel öz saygı. Kastamonu Eğitim Dergisi, 27(1), 209-218.
• Karasar, N. (1999). Bilimsel araştırma yöntemi, Ankara: Nobel Yayınevi:
• Katja, R., Paivi, A. K., Marja-Terttu, T., Pekka, L. (2002). Relationships among adolescent subjective wellbeing, health behavior and school satisfaction. Journal of School Health, 72(6), 243-250.
• Kim, H. K., & McKenry, P. C. (2002). The relationship between marriage and psychological well-being: A longitudinal analysis. Journal of Family Issues, 23, 885–911.
• Koydemir, S., Şimşek, Ö., Schlitz, A., & Tipandjan, A. (2013). Differences in how trait emotional intelligence predicts life satisfaction: the role of affect balance versus social support in ındia and germany. Journal of Happiness Studies, 14(1), 51-66.
• Lazarus, R., S. (2000). How emotions influence performance in competitive sports. The Sport Psychologist, 14, 229 – 252.
• Lyubomirsky, S. (2001). Why are some people happier than others? The role of cognitive and motivational processes in well-being. American Psychologist, 56, 239-249.
• Mahon, N. E., Yarcheski, A., & Yarcheski, T. J. (2005). Happiness as related to gender and health in early adolescents. Clinical Nursing Research, 14(2), 175- 190.
• Mallı, A. Y., & Yıldızhan, Y. Ç. (2018). Determination of subjective well-being level in adolescents in association with port participation. World Journal of Education, 8(6), 1047-115.
• Mayer, J. D., Salovey P., & Caruso, D. R. (1993). Mayer-Salovey-caruso emotional ıntelligence test (MSCEIT): User's manual. Toronto: Multi-Health Systems.
• Mayer, J. D., & Salovey, P. (1997). What is emotional intelligence?. P. Salovey ve D. J. Sluyter (Ed.). Emotional development and emotional intelligence içinde (s. 3-31). New York: Basic Books.
• McAuley, E., Blissmer, B., Marquaz, D. X., Jerome, G. J., Kramer, A. F., & Katula, J. (2000). Social relations, physical activity and well-being in older adults. Preventive Medicine, 31, 608-617.
• Mouton, A., Hansenne, M., Delcour, R., & Cloes, M. (2013). Emotional intelligence and self-efficacy among physical education teachers. J. Teach. Phys. Educ., 32, 342–354.
• Özbay, Y., Palancı, M., Kandemir, M., & Çakır, O. (2012). Üniversite öğrencilerinin öznel iyi oluşlarının duygusal düzenleme, mizah, sosyal öz-yeterlik ve başa çıkma davranışları ile yordanması. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(2), 325-345.
• Özdemir, M. (2015). Eğitim fakültesi öğrencilerinin duygusal zekaları ile yaşam doyumlarının incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Özer, G. (2009). Öz-belirleme kuramı çerçevesinde ihtiyaç doyumu, içsel güdülenme ve bağlanma stillerinin üniversite öğrencilerinin öznel iyi oluşlarına etkileri. Yüksek Lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı, Ankara.
• Öztürk, A., & Deniz, M. E. (2008). Analysis of emotional ıntelligence job satisfaction and burnout levels of preschool teachers according to some variables. Elementary Education Online, 7(3), 578-599.
• Öztürk Karataş, E. (2021). Beden eğitimi ve spor öğretmenlerinin yaşam doyumlarının incelenmesi, Editör: Rabia Hürrem Özdudak. Beden Eğitimi ve Spor Araştırmaları.
• Üstüntağ, G. (2022). Beden eğitimi ve spor öğretmeni adaylarının sosyal beğenirlik düzeyleri ile kişilik özellikleri arasındaki ilişki. Yüksek lisans tezi, Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor Eğitimi Anabilim Dalı, Sakarya.
• Paul-Odouard, R. (2006). Emotional intelligence, social problem solving, and demographics as predictors of wellbeing in women with multiple roles. Doktora tezi, Adelphi University.
• Petrides, K.V., & Furnham, A. (2001). Trait emotional intelligence: psychometric investigation with reference to established trait taxonomies. European Journal of Personality, 15(6), 425-448.
• Ryff, C. D. (1989). Happiness is everything, or is it? Explorations on the meaning of psychological well-being. Journal of personality and social psychology, 57(6), 1069- 1081.
• Ryff, C. D., & Keyes, C. L. (1995). The structure of psychological well-being revisited. Journal of personality and social psychology, 69, 719-719.
• Saygın, Y. (2008). Üniversite öğrencilerinin sosyal destek, benlik saygısı ve öznel iyi oluş düzeylerinin incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı, Konya.
• Schutte, N. S., Manes, R. R., & Malouff, J. M. (2009). Antecedent-focused emotion regulation, response modulation and well-being. Current Psychology, 28(1), 21-31.
• Seligman, M., E. (2002). Positive psychology, positive prevention and positive therapy. Handbook of positive psychology, 2, 3-12.
• Soylu, Y., & Serin, E. (2017). Beden eğitimi ve spor öğretmenlerinin duygusal zekâ düzeylerinin incelenmesi (Aksaray İli Örneği). Sportif Bakış: Spor ve Eğitim Bilimleri Dergisi, Special Issue 1, 1-9.
• Sivrikaya A., & H, Şıktar, E. (2017). Beden eğitimi ve spor öğretmenlerinin duygusal zekâ düzeylerinin farklı değişkenler açısından incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 19(1), 20-31.
• Sütpak, F. (2012). Beden eğitimi ve spor yüksekokulu öğrencilerinin duygusal zekâ ve kısa semptomlarının karşılaştırılması. Yüksek lisans tezi, Harran Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı, Şanlıurfa.
• Şahin, G. N. (2011). Üniversite öğrencilerinin kendini açma, öznel iyi oluş ve algıladıkları sosyal destek düzeylerinin karşılaştırılması. Yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı, İzmir.
• Taşğın, A. K. (2008). Beden eğitimi öğrencilerinde duygusal zeka düzeylerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Selçuk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Konya.
• Taşkaya, S., M. (2012). Nitelikli bir öğretmende bulunması gereken özelliklerin öğretmen adaylarının görüşlerine göre incelenmesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 33(2), 283-298.
• Tezelli, S. (2019). Öğretmen adaylarında duygusal zekâ, sosyal kaygı ve öznel iyi oluş arasındaki yordayıcı ilişki. Yüksek lisans tezi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bilim Dalı, İstanbul.
• Tuncel, N. (2018). Engelli sporcularla çalışan beden eğitimi öğretmeni ve antrenörlerin duygusal zekâ düzeylerinin incelenmesi. Yüksek lisans tezi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Kahramanmaraş.
• Tuzgöl, D. M. (2010). Güney Afrika ve Türkiye’deki üniversite öğrencilerinin bazı değişkenlere göre öznel iyi oluş ve yaşam doyumlarının incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 35(158), 75-89.
• Tümkaya, S., Hamarta, E., Deniz, M. E., Çelik, M., & Aybek, B. (2008). Duygusal zekâ mizah tarzı ve yaşam doyumu: Üniversite öğretim elemanları üzerine bir araştırma. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 30(3), 1-18.
• Tütüncü, M. (2012). Yönetici ve çalışanların psikolojik iyi olma ve stres düzeyleri açısından karşılaştırılması. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Uludağlı, N., P. (2017). Psikolojik sağlık açısından yetişkin olmak. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar Dergisi, 9 (3), 263-283.
• Watson, D., Clark, L. A., & Tellegen, A. (1988). Development and validation of brief measures of positive and negative affect: the panas scales. J Pers Soc Psychol, 54, 1063-1070.
• Williams, K., & Dunne-Bryant, A. (2006). Divorceand adult psychological well-being: Clarifying therole of gender and child age. Journal of Marriage and Family, 68(5), 1178–1196.
• Yazıcı, Ö. F. (2015). Beden eğitimi öğretmeni adaylarının mutluluk ve zindelik düzeylerinin incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor Ana Bilim Dalı, Trabzon.
• Yetim, Ü. (2001). Toplumdan bireye mutluluk resimleri. İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Yurcu, G., & Atay, H. (2015). Çalışanların öznel iyi oluşunu etkileyen demografik faktörlerin incelenmesi: Antalya ili konaklama işletmeleri örneği. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(2), 17-34.
• Zhang, Z., & Mark, D.H. (2001). Childlessness and the psychological wellbeing of older persons. Journal of Gerontolog, 568(5), 311–320.
• Zhao, J., Kong, F., & Wang, Y. (2013). Shyness and subjective well-being: the role of emotional intelligence and social support. Social Indicators Research, 114(3), 891-900.