INVESTIGATION OF THE RELATIONSHIP BETWEEN ATHLETE UNIVERSITY STUDENTS MORAL DISENGAGEMENT AND THEIR COACHES UNETHICAL BEHAVIORS

Yıl 2023, Cilt: 21 Sayı: 100. Yıl Özel Sayısı, 101 - 115, 05.12.2023

Sevim Güllü

https://doi.org/10.33689/spormetre.1288500

Öz

The purpose of this research is to examine the relationship between the unethical behaviors of coaches perceived by their athletes and the athletes' moral disengagement.. In the study, whose sample consisted of 327 university students, demographic information was asked to the participants, and the " Athlete Perception Scale about Coaches’ Unethical Behaviors" and the "Scale of Moral Disengagement in Sports" were applied. Frequency and difference tests (t-test and ANOVA) were performed to evaluate the data, and the correlation test was used to measure the existence and degree of the relationship between the scales. According to the findings; male athletes reported a higher level of opinion on moral disengagement in sports than female athletes. Athletes who are students of the Recreation Department have higher scores for their perceived unethical behaviors and immorality in sports than athletes who are students of Coaching Education and Physical Education and Sports. Athletes who are not national athletes have higher scores than those who are national athletes, and those who do not have international achievements have a higher level of perceived unethical behaviors of their coaches and moral disengagement in sports than athletes with international achievements. According to the correlation table, a high level of correlation was found between the two scales. According to this; as the unethical behaviors of the coaches perceived by the athletes increase, the level of the athletes' moral disengagement increases.

Anahtar Kelimeler

Coaches unethical behavior, fair play, sportspersonship, moral disengagement in sports, athlete

SPORCU ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNİN AHLAKTAN UZAKLAŞMALARI İLE ANTRENÖRLERİNİN ETİK DIŞI DAVRANIŞLARI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ

Öz

Bu araştırmanın amacı antrenörlerin sporcuları tarafından algılanan etik dışı davranışları ile sporcuların ahlaktan uzaklaşmaları arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Örneklemini 327 sporcu üniversite öğrencisi oluşturmaktadır. Araştırmada katılımcılara demografik bilgiler sorulmuş, ayrıca veri toplama aracı olarak “Antrenörlerin Etik Dışı Davranışları ile İlgili Sporcu Algısı Ölçeği” ile “Sporda Ahlaktan Uzaklaşma Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırma tekniği olarak nicel araştırma yöntemlerinden betimsel ve ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Verilerin değerlendirilmesi için frekans ve fark testleri (t testi ve ANOVA) yapılmış, ölçekler arasındaki ilişkinin varlığını ve derecesini ölçmek için Korelasyon testi yapılmıştır. Bulgulara göre; erkek sporcular kadın sporculara göre sporda ahlaktan uzaklaşma konusunda daha yüksek düzeyde görüş bildirmişlerdir. Rekreasyon Bölümünde okuyan sporcuların Antrenörlük Eğitimi ile Beden Eğitimi ve Spor bölümlerinde okuyan sporculara göre antrenörlerinin algıladıkları etik dışı davranışları ile sporda ahlaktan uzaklaşma puanları daha yüksek düzeydedir. Milli sporcu olmayan sporcuların milli sporcu olanlara göre, uluslararası başarıları olmayan sporcuların uluslararası başarıları olan sporculara göre antrenörlerinin algıladıkları etik dışı davranışları ile sporda ahlaktan uzaklaşma puanları daha yüksek düzeydedir. Korelasyon tablosuna göre Antrenörlerin Etik Dışı Davranışları ile Sporda Ahlaktan Uzaklaşmaları arasında pozitif yönde ve orta düzeyde ilişki bulunmuştur. Buna göre; antrenörlerin sporcular tarafından algılanan etik dışı davranışları arttıkça sporcuların ahlaktan uzaklaşma düzeyleri artmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Antrenör etik dışı davranış, fair play, sportmenlik, centilmenlik, sporda ahlaktan uzaklaşma, sporcu

Kaynakça

• Akoğlu H.E., Ayyıldız, E., & Sunay, H. (2019). Uluslararası spor organizasyonlarına katılan sporcuların sporda ahlaktan uzaklaşma ve sportmenlik davranışlarının incelenmesi. Sportif Bakış: Spor ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(2), 329-340.
• Bandura, A., (1999). Moral disengagement in the perpetration of inhumanities. Personality and Socia Psychology Review, 3(3), 193-209.
• Bandura, A. (1991). Social cognitive theory of moral thought and action. In W. M. Kurtines, J. L. Gewirtz (Eds.), Handbook of moral behavior and development (Vol. 1, pp. 45-103). Hillsdale, NJ: Erlbaum.
• Blair, C.A., Helland, K., & Walton, B. (2017). Leaders behaving badly: the relationship between narcissism and unethical leadership. Leadership & Organization Development Journal, 38(2), 333-346.
• Boardley, I.D., & Kavussanu, M. (2011). Moral disengagement in sport. International Review of Sport and Exercise Psychology, 4(2),93-108.
• Boardley, I. D., & Kavussanu, M. (2008). The moral disengagement in sport scale–short. Journal of Sports Sciences, 26(14), 1507-1517.
• Boardley,I.D., Smith,A.L, Mills,J., Grix,J., Wynne,C., & Wilkins,L. (2018).Development of moral disengagement and self-regulatory efficacy assessments relevant to doping in sport and exercise. Psychology of Sport and Exercise, 36, 57-70.
• Certel, Z., Alkış, A., & Gürpınar, B. (2018). Antrenörlerin mesleki etik ilkelere uyma düzeylerinin antrenör ve sporcu gözüyle değerlendirilmesi. Mediterranean Journal of Humanities, 8(2), 223-231. Çeviker, A (2017). Bedensel engelli spor kulüplerinde görev yapan antrenörlerin, antrenörlük meslek etik ilkelere uyma düzeylerinin belirlenmesi. Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Dolaşır, S. (2014). Spor Etiği. (Editörler: Selçuk Atak ve Serdar Kenan Gül), Meslek Etiği Kavramları (İçinde), Ankara: Adalet Yayınevi.
• Doyle, F. L., & Bussey, K. (2018). Moral disengagement and children’s propensity to tell coached lies. Journal of Moral Education, 47(1), 91-103.
• Eroğlu, O., & Ünveren, A., Ayna, Ç., & Müftüoğlu, N.E. (2020). Spor bilimleri fakültesindeki öğrencilerin sporda zihinsel dayanıklılık ve sporda ahlaktan uzaklaşma düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Türkiye Spor Bilimleri Dergisi, 4(2), 100-110.
• Güçlüöver, A., & Sarıkol, E. (2022). Sporda Ahlaktan Uzaklaşma: Antrenörlerin Etik Dışı Davranışlarının Etkisi. Ankara: Akademisyen Yayınevi.
• Güllü, S. (2018a). Futbolcuların Prososyal ve Antisosyal Davranışları ile Antrenör -Sporcu İlişki Düzeylerinin İncelenmesi. 3.Uluslararası Avrasya Spor, Eğitim ve Toplum Kongresi. Mardin, Türkiye.
• Güllü, S. (2018b). Sporcuların antrenör-sporcu ilişkisi ile sportmenlik yönelimleri üzerine bir araştırma. SPORMETRE Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 16(4), 190-204. DOI: 10.33689/spormetre.482295
• Güllü, S. Yıldız S.M., & Saydam,H.M. (2021). Boksörlerin antrenör-sporcu ilişkisinin fair play davranışlarına etkisinin incelenmesi. International Journal of Contemporary Educational Studies (IntJCES), 7(2), 00-510.
• Gümüşgül, C., & Ersoy, A. (2021). Moral disengagement in sports: A study on young turkish athletes. Turkish Journal of Sport and Exercise / Türk Spor ve Egzersiz Dergisi, 23(3), 384-389.
• Gürpınar, B. (2015). Sporda ahlaktan uzaklaşma ölçeği kısa formunun Türk kültürüne uyarlanması: geçerlik ve güvenirlik çalışması. SPORMETRE Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 13(1), 57-64.
• Güven, Ö., & Öncü, E. (2012). Antrenörlerin etik dışı davranışları ile ilgili sporcu algısı ölçeğinin geliştirilmesi. SPORTMETRE Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, X(2), 67-75.
• Güvendi, B., & Keskin, B. (2020). Sporcuların antrenörlerinden algıladıkları etik dışı davranış algısına göre saldırganlık ve öfke davranışlarının incelenmesi. Gaziantep Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 5(2), 134-145.
• Haşıloğlu, S.B., Baran, T., & Aydın, O. (2015). Pazarlama araştırmalarındaki potansiyel problemlere yönelik bir araştırma: Kolayda örnekleme ve sıklık ifadeli ölçek maddeleri. Pamukkale İşletme ve Bilişim Yönetimi Dergisi, (1), 19-28.
• Kağan, M., & Yazıcıoğlu M.M. (2021). Üniversite öğrencilerinde ahlaki uzaklaşma tutumunun çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Uluslararası Türk Kültür Coğrafyasında Sosyal Bilimler Dergisi (TURKSOSBİLDER). 6(1), 1-11.
• Karakoç, Ö., Yüksek, S., Aydın, A.D., Karakoç, B., Yetiş, Ü., & Baydil, B. (2011). Milli takım düzeyindeki erkek judocuların kulüp antrenörlerinde gözlemledikleri etik dışı davranışlar. Kastamonu Eğitim Dergisi, 19(1), 321-332.
• Kayır, B., & Özbek, O. (2021). Antrenörlerin meslek etiği davranışlarına ilişkin antrenör ve sporcu görüşleri. Spor Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(1), 1-12.
• Malhotra, N. K. (2004). Marketing Research an Applied Orientation, 4. Edition, Pearson Prentice Hall, New Jersey.
• Matosic, D., Ntoumanis, N., Boardley, I. D., & Sedikides, C. (2018). Narcissism, beliefs about controlling interpersonal style, and moral disengagement in sport coaches. International Journal of Sport and Exercise Psychology, 18(5), 592-606.
• Orhan, S., & Salman, M.N. (2021). Genç futbolcularda antrenör-sporcu ilişkisinin ahlaki karar alma tutumları ile prososyal ve antisosyal davranışlarla ilişkisi. Sportif Bakış: Spor ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 8(3), 334-355.
• Özbek, O. (1999). Sporda etik dışı davranış alanları ve etik ilkeler. Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi. IV(4), 38-50.
• Ring, C., & Hurst, P. (2019). The effects of moral disengagement mechanisms on doping likelihood are mediated by guilt and moderated by moral traits. Psychology of Sport & Exercise, 40, 33–41.
• Sarı, İ., & Deryahanoğlu, G. (2019). Sporculardan ahlaktan uzaklaşmanın güdüsel iklim ve sporcuların önem verdikleri özellikle ile ilişkisi. SPORMETRE Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 17(4), 91-104.
• Sheikh, S., & Janoff, R. (2010). Tracing the self-regulatory bases of moral emotions. Emotion Review, 2(4), 386-396.
• Suksy, S. (2013). Athletes’ justification of cheating in sport: relationship with moral disengagement in sport and personal factors. SPORTAS Nr. 3(90), 70–77.
• Şenel, E. (2020). Triadic relationships between interpersonal, pro/anti-social behaviors, and moral disengagement in team sports. The Sport Journal, 23(40).
• Şenel, E., Yıldız, M., & Yıldıran, İ. (2020). Sporda ve egzersiz ortamında doping kullanımına ilişkin ahlaktan uzaklaşma ve özdüzenleyici yeterlik ölçeklerinin Türk kültürüne uyarlanması. Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 25(3), 255-269.
• Şirin, Y.E., Metin, M., & Bilir, P. (2020). Sporcuların etik liderlik ve etik iklim algılamaları: Kahramanmaraş amatör futbol liglerinde bir araştırma. Journal of Politics, Economy and Management (JOPEM), 3(1), 75-85.
• Tanrıverdi, H. (2012). Spor ahlakı ve şiddet. The Journal of Academic Social Science Studies, 5(8), 1071-1093.
• Toksoz, İ. (2020). Dürüst ve adil yarışmanın Rodoplarda da yaşatılan derin izleri. Atatürk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 22(2), 82-99.
• Traclet, A., Romand, P., Moret, O., & Kavussanu, M. (2011). Antisocial behavior in soccer: A qualitative study of moral disengagement. International Journal of Sport and Exercise Psychology, 9(2), 143-155.
• Tuncel, S., & Büyüköztürk, Ş. (2009). Antrenörlerin meslek eğiti ilkeleri nelerdir? Nasıl ölçülür? Ölçek geliştirme: Ölçeğin geçerlik ve güvenirliği. SPORTMETRE Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, VII(4), 159-168.
• Turan, S. (2020). Okul sporlarına katılan ortaöğretim öğrencilerinin sporda ahlaktan uzaklaşma durumlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Spor Eğitim Dergisi, 4(1), 8-19.
• Türksoy Işım, A., Güvendi, B., & Toros, T. (2019). Amatör lig futbolcularında sporda ahlaktan uzaklaşma, güdüsel iklim ve karar verme. International Journal of Social Sciences and Education Research, 5(1), 54-62.
• Uzun, R. N., Karakuş, K., Barut, Y., & Çebi, M. (2021). Sporda ahlaksal değerler: fair play. Rol Spor Bilimleri Dergisi, 2(2), 93-102.
• Zikmund, W. G. (1997). Business Research Methods, 5. Edition, The Dryden Press, Orlando.