ATLETİK BİR ULUS: CUMHURİYETİN 100. YILINDA MUSTAFA KEMAL ATATÜRK'ÜN SPOR VİZYONUNUN İNCELENMESİ

Yıl 2023, Cilt: 21 Sayı: 100. Yıl Özel Sayısı, 1 - 18, 05.12.2023

Muhammed Sıddık Çemç , Ahmet Gökhan Yazıcı

https://doi.org/10.33689/spormetre.1380424

Öz

Bu araştırma, Mustafa Kemal Atatürk'ün Türkiye'deki sporla olan derin bağını detaylıca ele almaktadır. Atatürk'ün spora olan kişisel ilgisiyle başlayan bu inceleme, sporun Türkiye Cumhuriyeti vizyonuna nasıl entegre olduğunu çok yönlü bir şekilde irdelemektedir. Sporun, geniş kapsamlı Türk Devrimi içerisindeki yeri ve toplumsal dönüşümdeki kritik önemi vurgulanmaktadır. Bu çalışma ile Atatürk’ün gözünden sporun temel ilkeleri derinlemesine açıklanmakta ve bunu ulusal eğitim ve kültürel değerlerle ilişkilendirmektedir. Araştırma neticesinde Atatürk'ün bireysel sporcular ve spor kulüpleriyle olan ilişkisi, spora olan kişisel bağlılığı ve sektöre olan derin taahhüdü ortaya koyulmaktadır. Ayrıca spor organizasyonlarının kuruluşu, Cumhuriyet'in ilk dönemlerindeki devlet desteği ve Beden Eğitimi Kanunu ile Atatürk'ün bu alandaki kurumsal destek ve vizyonu araştırma kapsamında özetlenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Atatürk, Beden Eğitimi ve Spor, Türkiye Cumhuriyeti

AN ATHLETIC NATION: AN EXPLORATION OF MUSTAFA KEMAL ATATURK’S SPORTS VISION ON THE CENTENNIAL OF THE TURKISH REPUBLIC

Öz

This research extensively examines Mustafa Kemal Atatürk's profound connection with sports in Türkiye. Commencing with Atatürk's personal interest in sports, this investigation delves into how sports became integrated into the vision of the Republic of Türkiye from various perspectives. The study highlights the place of sports within the broader context of the Turkish Revolution and underscores its critical importance in societal transformation. Through this work, Atatürk's perspective on the fundamental principles of sports is thoroughly elucidated and linked to national education and cultural values. As a result of this research, Atatürk's relationships with individual athletes and sports clubs are revealed, shedding light on his personal dedication to and profound commitment to the sector. Additionally, the establishment of sports organizations, state support in the early years of the Republic, and the significance of the Physical Education Law in Atatürk's institutional support and vision in this field are summarized within the scope of the study.

Anahtar Kelimeler

Atatürk, Physical Education and Sports, Republic of Turkiye

Kaynakça

• Afyon, Y.A. (1997). Beden Eğitimi ve Spor Tarihi. Konya.
• Ahmetoğlu, S. (2011). An Evaluation on Selim Sırrı (Tarcan)’s ‘İsveç Hatıraları’ (Memoirs from Sweden) in Şehbâl Magazine, Türkiyat Mecmuası, Cilt 21, Bahar, s.31.
• Akın, Y. (2004). Gürbüz ve Yavuz Evlatlar Erken Cumhuriyet’te Beden Terbiyesi ve Spor, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Aksoy, Y. (1988). Karşıyaka ve Kaf Sin Kaf Tarihi, İzmir: Hisdaş Yayını.
• Akyüz, Y. (2012). Türk Eğitim Tarihi (M.Ö. 1000-M.S.2012), Ankara: Pegem Akademi.
• Altınok, K. (1992). Atatürkçü Düşüncede Gençlik ve Spor. Ankara: Nehir Yayınları.
• Atabeyoğlu, C. (1981). Atatürk ve Spor, Hisarbank Kültür Yayınları.
• Atatürk’ten Hatıralar. (2010). İstanbul: Yapı ve Kredi Yayınları.
• Atatürk’ün Söylev Demeçleri, C.III. (1997). Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yayınları.
• Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri, C. II. (1997). Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yayınları.
• Atatürkçülük Atatürk’ün Görüş ve Direktifleri I. Kitap. (1984). İstanbul: Genelkurmay Başkanlığı, Milli Eğitim Basımevi.
• Atay, F.R. (1998). Çankaya. İstanbul: Bateş Atatürk Dizisi.
• Banoğlu, A.N. (1967). Nükte ve Fıkralarıyla Atatürk, İstanbul: Cilt 4.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi. (1924). FK: 30.18.1.1, YN: 10.39.2, 13/08/1924.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi. (1924). FK: 30.18.1.1, YN:8.46.5, Sayı:142, 16/01/1924.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi. (1925). FK: 30.18.1.1, YN: 12.77.14, 25/01/1925.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi. (1926). FK: 180.09, YN: 4.3, 28/07/1926.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi. (1926). FK: 30.18.1.1, YN: 20.50.2, 01/08/1926.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi. (1928). FK:30.18.1.1, YN: 30.55.11, 06/09/1928.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi. (1933). FK: 030.18,1,2, YN:40.75.3, 23/10/1933.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi. (1933). FK:490.01,YN: 2.8.5, 24/05/1933.
• Baydar, N. (1936). Eski Hatıralar ve Ankara’da Stadyum, Türk Spor Kurumu Dergisi, Sayı 25, s.3.
• Belediye Kanunu. (1930). Resmî Gazete (14 Nisan 1930).
• Belli, Ş. (2005). Makbûle Ata’dan Anlatıyor, Ağabeyim Mustafa Kemal. İstanbul: Selis Kitaplar.
• Berkes, N. (1993). Atatürk ve Devrimler. İstanbul: Adam Yayınları.
• Bilge, N. (1989). Türkiye’de Beden Öğretmeninin Yetiştirilmesi. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Büyük Güreş Müsabakaları. (1938). Ulus (10 Mart 1938).
• Dağcılık Ta’lîm ve Terbiyesi Hakkında Mütehassıs Götner Bey’in Raporuna Ait Layiha. (1928). Ankara: Erkân-ı Harbiye-i Umûmiye Şubesi.
• Dağlaroğlu, R. (1957). Fenerbahçe Spor Kulübü Tarihi (1907-1957).
• Demir, H. (2006). Türk Spor Teşkilatı (Tarihsel Gelişim, Kapsam ve Bir Araştırma), Konya: Çizgi Kitabevi.
• Granda, C. (2010). Atatürk’ün Uşağının Gizli Defteri. Ankara: Anekdot Yayınevi.
• Gürer, T. (2008). Atatürk’ün Yaveri Cevat Abbas Gürer, Cepheden Meclis’e Büyük Önder ile 24 Yıl. İstanbul: Gürer Yayınları.
• Gürsoy, Y. (2011). Atatürk ve Can Yoldaşı Nuri Conker. İstanbul: Alfa Basım Yayım.
• Güven, F.C. (1939). Atatürk ve Türk Eri. Beden Terbiyesi ve Spor. 10 Kasım 1939.
• Güven, Ö. (1992). Atatürk’ün Güreş Sevgisi. Ankara: T.C. Başbakanlık Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü Spor Eğitimi Dairesi Başkanlığı Yayınları.
• Güven, Ö. (1999). Türklerde Spor Kültürü. Ankara: Atatürk Yüksek Kurumu Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
• Halkevleri Teşkilatının Umûmî Esasları. (1932). Vakit (14 Şabat1932).
• Halkevlerinin Çalışma Kolları. (1932). Vakit (13 Şubat 1932).
• İnan, A. (1950). Atatürk’ten Hatıralar. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• İnan, A. (1998). Türkiye Cumhuriyeti ve Türk Devrimi. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• İnan, A. (2007). Atatürk Hakkında Hatıralar ve Belgeler. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Kafesoğlu İ. (1997). Türk Millî Kültürü. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Kocatürk, U. (1999). Atatürk’ün Fikir ve Düşünceleri. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.
• Köy Kanunu. (1924). Resmî Gazete (7 Nisan 1924).
• Kuruloğlu, F. (2010). Altay Spor Kulübü Tarihi, İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Osman, M. (1920). İdman Merakı. Spor Âlemi, Sayı 15, 20 Mayıs 1920, s.5.
• Özalp, K. (2011). Anılar Belgeler. İstanbul: Demkar Yayınevi.
• Özmaden, H. (1999). Cumhuriyet Dönemi İlk Spor Teşkilatı Türkiye İdman Cemiyetleri İttifakı (1922-1936)’nın Yapılanma Sürecinde Beden Eğitimi ve Sporun Fonksiyonları, Fonksiyonlardaki Değişimler ve Toplumsal Hayata Etkileri, Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• Özmaden, M. (2010). Türkiye İdman Cemiyeti İttifakı (TİCİ) Dönemi Millî Ruh, Millî Temsil, Siyasî ve Millî Propaganda ile Ülkeyi Tanıma-Tanıtma Çabaları, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, (Elektronik Dergi), Cilt 7, Sayı 1, s.1441.
• San, H. (1981). Belgeleri ile Türk Spor Tarihinde Atatürk. Ankara: Türk Spor Vakfı Yayınları 2, s.35.
• Scharroo, P.W., & Wils, J. (1933). Cimnastik Oyun ve Spor Binaları İnşa ve Tesisi için Rehber. Ankara: TBMM Matbaası.
• Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı. (2000). Ankara: Beden Eğitimi Spor ve İstanbul Olimpiyatları, Kolektif eser.
• Sertoğlu, M. (1980). Çankaya’da Huzur Güreşleri. Yıllar boyu Tarih Dergisi, Sayı 6, s.16-18.
• Somalı, V. (1978). Türk Sporunda 75 Yıl-Beşiktaş Spor Tarihi (1903-1978). İstanbul: Beka Basımevi.
• Soyak, H.R. (2010). Atatürk’ten Hatıralar. İstanbul: Yapı ve Kredi Yayınları.
• Sönmez, C. (2004). Atatürk’ün Yetişmesi ve Öğretmenleri. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.
• Spor Alemi. (1922). İdman İttifakımız. Sayı 60/22, 15 Ağustos 1922.
• Spor Alemi. (1923). Mustafa Kemal Paşa Hazretlerinin Trabzon İdman Ocağı’nın Fahrî Başkanlığını Kabulü, Sayı 102/40, 04 Temmuz 1923.
• Sümer, R. (1990). Sporda Demokrasi, Türkiye’de Spor Federasyonlarının Tarihsel Gelişimi, Ankara: Şafak Matbaacılık.
• Süslü, A. (1986). Atatürk ve Gençlik. Belgelerle Türk Tarihi Dergisi, Sayı 12, s.17-18.
• Tahsin, F. (1932). Halkevi Spor Şubesi Nasıl Çalışacak. Türkspor, Sayı 3, 15 Ekim 1932.
• Tayga, Y. (1990). Türk Spor Tarihine Genel Bakış, Ankara: T.C. Başbakanlık Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü Yayınları.
• TBMM Zabıt Ceridesi. (1928). Maarif Vekâleti Bütçesi Devre: 3. C.3, 22 Nisan 1928.
• Terbiye-i Bedeniye Mektebi Pek Yakında Açılacak. (1926). Cumhuriyet (10 Temmuz 1926).
• Top, R.O. (1938). Parti ve Spor, Golspor, 10 Nisan 1938.
• Tuncel, F. (2003). Atatürk, Gençlik ve Spor. Ankara Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, Cilt 1, Sayı 1, s.9-10.
• Türk Sporuna 50’nci Hizmet Yılı Albümü. (1973). İstanbul: Cumhurbaşkanlığı Muhafız Alayı Muhafız Gücü Kulübü.
• Türkiye Spor Yazarları Derneği Bildirisi. (1981). Atatürk’ün Çağdaş Spor Uygulaması. İstanbul: Atatürk ve Spor Sempozyumu.
• Türkspor. (1930). Sayı 17, 23 Ocak 1930.
• Türkspor. (1931). Gazi’den Sporcularımıza Kıymetli Bir Meslek Düsturu. 14 Kasım 1931.
• Türkspor. (1933). Spor Mütehassısı Ankara’da. Sayı 207, 23 Eylül 1933.
• Uluskan, S.B. (2010). Atatürk’ün Sosyal ve Kültürel Politikaları. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.
• Ulusu, M.K. (2011). Atatürk’ün Yanı başında. İstanbul: Doğan Kitap.
• Ünver, D. (2004). Atatürk ve Spor. Balkan Türkoloji Araştırmaları Merkezi Türklük Bilgisi Dergisi, (1), 167.
• Üyken, N. (2000). Türkiye Jokey Kulübü Tarihçesi. İstanbul: Türkiye Jokey Kulübü Yayınları.
• Yıldız, D. (2002). Çağlar Boyu Türkler’de Spor. İstanbul: Telebasım Yayıncılık.
• Yıldız, D. (2008). Zeki, Çevik ve Ahlâklı Bir Sporcu; Atatürk ve Spor, İstanbul: Telebasım Yayıncılık.