MASTER SPORCULARI CİDDİ BOŞ ZAMAN AKTİVİTESİ OLARAK KOŞUYA MOTİVE EDEN FAKTÖRLER ÖLÇEĞİNİN GELİŞTİRİLMESİ

Yıl 2024, Cilt: 22 Sayı: 3, 213 - 230, 30.09.2024

Zeynep Yıldız , Faik Ardahan

https://doi.org/10.33689/spormetre.1405259

Öz

Bu çalışmanın amacı, master sporcuları ciddi boş zaman aktivitesi olarak koşuya motive eden faktörler ölçeğinin (CBZKÖ) geliştirilmesidir. Çalışmada nicel araştırma tekniklerinden online/yüz yüze anket yöntemi kullanılmıştır. Ana kütlenin sınırlarını tam olarak belirlemek mümkün olmadığı için örneklem büyüklüğü olarak tesadüfi olarak seçilmiş ve gönüllü olarak çalışmaya destek veren 410 kişiden oluşmuştur. 44 maddeden oluşan madde havuzuna Açıklayıcı Faktör Analizi (AFA) uygulanmıştır. Yapılan son analizde Kaiser-Meyer-Olkin değeri 0,919, Bartlett’s Test of Sphericity p<0,05, Ki-kare=16417,060 ve SD=946, p=0,000 olarak hesaplanmıştır. Veri setine Doğrulayıcı Faktör Analizi de uygulanmış ve yapılan analize göre ile X2/ Serbestlik Derecesi, mutlak uyum endeksleri, artışlı uyum indeksleri yeterli istatistiki skorlarına sahiptir. Faktör analizi sonucunda elde edilen faktörlere madde-toplam korelasyonu uygulanmış ve her maddenin doğru ve olması gereken faktörlerle eşleştiği tespit edilmiştir. AFA sonucunda 44 madde için “Koşu Grubuna Bağlılık ve Sosyalleşme”, “Kişisel Gelişim”, “Uzaklaşma”, “İyi Oluş (Well Being)”, “Fiziksel Sağlık”, “Beğenilme/Takdir Edilme”, “Örnek Olma”, “Rekabet”, “Kendini İfade Etme” ve “Finansal Olan/Olmayan Fayda” olarak 10 faktörünün olduğu ve toplam açıklanan varyansı %76,825 olarak bulunmuştur. CBZKÖ’de tüm maddeler faktörleştiği faktörle en yüksek korelasyon değerine sahiptir ve binişiklik değeri 0.1’den küçük değildir. CBZKÖ ölçeğinin Cronbach’s Alpha katsayısı 0,948 olarak bulunmuştur. Faktörlerin Cronbach’s Alpha katsayıları en düşük F10=0,735 ve en yüksek F05=0,948 arasındadır. Buna göre ölçeğin hem faktörlerin iç tutarlılıkları hem de tüm ölçeğin iç tutarlılıkları yüksek düzeyde güvenilir olarak kabul edilebilir düzeydedir. Söz konusu bulgular ve sonuçlar göz önünde bulundurulduğunda CBZKÖ’nün bu haliyle Türk Popülasyonu için güvenilir bir ölçek olduğunu söylemek mümkündür.

Anahtar Kelimeler

Atletizm, Koşu, Master Atlet, Ciddi Boş Zaman, Boş Zaman, Rekreasyon

DEVELOPMENT OF THE FACTORS SCALE THAT MOTIVATES MASTER ATHLETES TO RUNNING AS A SERIOUS LEISURE ACTIVITY

Öz

The aim of this study was to develop a scale of factors motivating master athletes to run as a serious leisure time activity (CBZKÖ). In the study, online / face-to-face survey method, one of the quantitative research techniques, was used. The sample consisted of 410 people who voluntarily supported the study. An Exploratory Factor Analysis (EFA) was applied to the item pool consisting of 44 items. In the final analysis, Kaiser-Meyer-Olkin value was calculated as 0.919, Bartlett's Test of Sphericity p<0.05, Chi-square=16417.060 and SD=946, p=0.000. According to the Confirmatory Factor Analysis applied to the data set, X2/ Degree of Freedom, absolute fit indices, incremental fit indices have sufficient statistical scores. According to the results of the factor analysis, it was determined that each item matched with the correct and required factors. As a result of EFA, it was found that there were 10 factors for 44 items as ‘Commitment to Running Group and Socialisation’, ‘Personal Development’, ‘Distancing’, ‘Well Being’, ‘Physical Health’, ‘Being Admired/Appreciated’, ‘Setting an Example’, ‘Competition’, ‘Self-Expression’ and ‘Financial/Non-Financial Benefits’ and the total explained variance was 76.825%. All items in the CBZKÖ have the highest correlation value with the factor in which they are factorised. Cronbach's Alpha coefficient of the CBZKÖ scale is 0,948. Accordingly, both the internal consistency of the factors and the internal consistency of the whole scale are acceptable as highly reliable. Considering the aforementioned findings and results, it is possible to say that the CBZKÖ is a reliable scale for the Turkish population.

Anahtar Kelimeler

Running, Master Athletes, Time, Serious Leisure Time, Motivation, Mental Well-Being, Recreation., Athleticism

Kaynakça

• Akdeniz, Y., & Ardahan, F. (2020). Bireyleri rekreasyonel tenise başlamaya motive eden faktörler ölçeğinin geliştirilmesi ve geçerlilik güvenirlilik çalışmasının yapılması. Eurasian Journal of Researches in Social And Economics (Ejrse), 7(4), 188-207.
• Ardahan, F. (2019). Bireyleri spor festivaline katılmaya motive eden faktörlerin çeşitli demografik değişkenlere ve yıllara göre karşılaştırılması: Runatolıa’ya örneği. Journal of Human Sciences, 14(2), 2173.
• Ardahan, F. (2016). Her yönüyle rekreasyon. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Ardahan, F. (2017). Açık alan rekreasyonu. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Ardahan, F., & İlyas, S. (2019). Rekreasyonel korolara korist olarak katılan 60+ bireylerin koroya katılım nedenlerinin ve koroya katılımla elde ettikleri faydaların çeşitli demografik değişkenlere göre incelenmesi. Journal of Human Sciences, 16(2), 448-468.
• Ardahan, F., & Evlivan, İ. (2021). Bireyleri bisiklet festivallerine katılmaya motive eden faktörler ölçeğinin geliştirilmesi ve bu faktörlerin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Journal of Global Sport And Education Research, 2(2), 15-35.
• Akgül, B. M., Özdemir, A. S., Erturan Öğüt, E. E., & Karaküçük, S. (2016). Ciddi boş zaman envanteri ve ölçümü: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Journal of Human Sciences, 13(2), 2820-2838.
• Balcıoğlu, İ. (2003). Sporun sosyolojisi ve psikolojisi. İstanbul: Bilge Yayıncılık.
• Brown, T. A. (2014). Confirmatory factor analysis for applied research. New York: Guilford Publications.
• Cordes K.A., & Ibrahim H. (2002). Outdoor recreation, enrichment for a lifetime (second edition). New York: Sagamore Publishing, Il.
• Cordes, K. A., & İbrahim, H. M. (2003). Application in recreation and leisure for today and future (third edition). New York: Von Hoffmann Press.
• Çalışkan, A., & Ardahan, F. (2022). Bireyleri ultra maraton (trail) koşmaya motive eden faktörler ölçeğinin geliştirilmesi. Uluslararası Holistik Sağlık, Spor ve Rekreasyon Dergisi, 1(1), 1-17.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu G., & Büyüköztürk Ş. (2021). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik spss ve lısrel uygulamaları. Ankara: Pegem.
• Diener, E., & Seligman, M. E. P. (2002). Very happy people. Psychological. Science, (13), 81- 84.
• Diener, E., Suh, E. M., Lucas, R. E., Smith, H. L. (1999). Subjective well-being: three decades of progress. Psychlogical Bulletin, 125(2), 276-302.
• Dietl, H. M., Lang, M., & Rathke, A. (2011). The combined effect of salary restrictions and revenue sharing ınsports leagues. Economic Inquıry, 49(2), 447-463.
• Driver, B. L. (1983). Master list of items for Recreation Experience Preference scales and domains. Unpublished document. USDA Forest Service, Fort Collins, CO: Rocky Mountain Forest and Range Experiment Station, 15-75. Eren, E. (2004). Örgütsel Davranış ve Yönetim Psikolojisi. İstanbul: Beta Yayınevi.
• Engeström, Y. (1999). Activity Theory and Individual and Social Transformation. In Y. Engeström, R. Miettinen, R. Punamaki (Eds), Perspectives on Activity Theory. Cambridge: Cambridge University Press.
• Field, A. (2009). Discovering Statistic: Using SPSS. Los Angeles: Sage.
• Frederick-Recascıno, C.M., & Schuster-Smith, H. (2003). Competition and intrinsic motivation ın physical activity: a comparision of two groups. Journal of Sport Behavior, 26(3), 240-254.
• Gratton, L. (2000). Living Strategy: Putting People At The Heart of Corporate Purpose. London: Ft Press.
• Dinç, N., Güzel, P., & Özbey, S. (2018). Rekreasyonel fiziksel aktiviteler ile yaşam kalitesi arasındaki ilişki. Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5(4), 181-186.
• Haver, A., Akerjordet, K., Caputi, P., Furunes, T., & Magee, C. (2015). Measuring mental well-being: A validation of the Short Warwick-Edinburgh Mental Well-Being Scale in Norwegian and Swedish. Scand J Public Health. 43(7), 721-7.
• Keldal, G. (2015) Warwick-Edinburgh mental iyi oluş ölçeği’nin Türkçe formu: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. The Journal of Happiness and Well-Being, 3(1), 103-115.
• McLean, D.D., Hurd A., & Rogers N., (2008). Recreation and leisure in modern society. Sudbury: Jone and Barlett Publishers.
• Oksay, A. (2005). Çalışanlarda iş tatmini: sağlık sektörü üzerine bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta. Stebbins, R.A. (1992). Amateurs, professional and serious leisure. Montreal: McGill Queen's University Press.
• Stebbins, R. (1997). Casual leisure: a conceptual statement. Leisure Studies, 16(1), 17-25.
• Stebbins, R. (2008). Right leisure: Serious, casual, or project-based?. Neuro Rehabilitation, 23(4), 335-341.
• Stebbins, R.A. (2012), Unpaid work of love: Defining the work-leisure axis of volunteering. Leisure Studies, 32(3), 339-345.
• Stebbins, R. A., Sachsman, D. B. (2017). Serious leisure: A perspective for our time. United Kingdom: Routledge.
• Thompson, B. (2004). Exploratory and confirmatory factor analysis: Understanding concepts and applications. USA: American Psychological Association.
• Uğurlu, A. (2005). Rekreasyonel amaçlı doğa sporlarının turizm’de kullanılması Antalya köprülü kanyon rafting uygulaması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Rekreasyon Ana Bilim Dalı, Antalya.
• İnternet siteleri http-1 https://www.taf.org.tr/sayfa/taf_mevzuat Erişim Tarihi: 2.11.2023. http-2 https://tr.wikipedia.org/wiki/Maslow_teorisi , Tarih: 20.10.2023.