THE EFFECT OF PHYSICAL EDUCATION TEACHERS' PROACTIVE PERSONALITY AND JOB SATISFACTION ON INTRINSIC AND EXTRINSIC MOTIVATION LEVELS

Yıl 2024, Cilt: 22 Sayı: 3, 70 - 80, 30.09.2024

Bijen Filiz , Nurgül Erol

https://doi.org/10.33689/spormetre.1423474

Öz

THE EFFECT OF PHYSICAL EDUCATION TEACHERS' PROACTIVE PERSONALITY AND JOB SATISFACTION ON INTRINSIC AND EXTRINSIC MOTIVATION LEVELS

Abstract: The aim of this study is to examine the effect of physical education teachers' proactive personality and job satisfaction on their intrinsic and extrinsic motivation levels. Relational survey method was used in the study which was designed as a quantitative research. "Proactive Personality Scale", "Intrinsic and Extrinsic Motivation Scale", "Job Satisfaction Scale" were used. The data group in the study consisted of 432 volunteer physical education teachers, 169 female and 263 male, working in Afyonkarahisar province in the 2023-2024 academic year. In the study, arithmetic mean and standard deviation analysis, chi-square analysis, Pearson product-moment correlation analysis and multiple linear regression analysis were performed. As a result of the analysis, significant differences were found in physical education teachers' satisfaction with their current job according to gender and school type. It was found that physical education teachers' proactive personality and intrinsic motivation scores were high, while extrinsic motivation and job satisfaction scores were moderate. It was found that physical education teachers who were male and working in public schools were more satisfied with their current jobs. In addition, it was determined that as the job satisfaction and proactive personality traits of physical education teachers increased, their intrinsic and extrinsic motivation levels also increased. In addition, it was determined that proactive personality and job satisfaction positively predicted intrinsic and extrinsic motivation. As a result, it can be stated that physical education teachers are quite satisfied with their current jobs and their proactive personality and job satisfaction positively affect their intrinsic and extrinsic motivation levels.

Anahtar Kelimeler

Proactive personality, intrinsic motivation, extrinsic motivation, job satisfaction, physical education teacher

BEDEN EĞİTİMİ ÖĞRETMENLERİNİN PROAKTİF KİŞİLİK VE İŞ DOYUMLARININ İÇSEL VE DIŞSAL MOTİVASYON DÜZEYLERİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

Öz

Bu araştırmanın amacı, beden eğitimi öğretmenlerinin proaktif kişilik ve iş doyumlarının içsel ve dışsal motivasyon düzeylerine etkisini incelemektir. Nicel araştırma olarak kurgulanan araştırmada ilişkisel tarama yöntemi kullanılmıştır. Araştırmada “Proaktif Kişilik Ölçeği”, “İçsel ve Dışsal Motivasyon Ölçeği”, “İş Doyum Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırmada veri grubunu 2023-2024 eğitim-öğretim yılında Afyonkarahisar ilinde görev yapan 169’u kadın, 263’ü erkek, toplam 432 gönüllü beden eğitimi öğretmeni oluşturmuştur. Çalışmada aritmetik ortalama ve standart sapma analizi, ki kare analizi, Pearson momentler çarpımı korelasyon analizi ve çoklu doğrusal regresyon analizi yapılmıştır. Analiz sonucunda, beden eğitimi öğretmenlerinin cinsiyete ve okul türüne göre mevcut işten memnun olma durumlarında anlamlı farklılık bulunmuştur. Beden eğitimi öğretmenlerinin proaktif kişilik ve içsel motivasyon puanlarının yüksek, dışsal motivasyon ve iş doyumu puanlarının orta düzeyde olduğu tespit edilmiştir. Erkek olan ve devlet okulunda çalışan beden eğitimi öğretmenlerinin mevcut işlerinden daha memnun oldukları tespit edilmiştir. Ayrıca, beden eğitimi öğretmenlerinin iş doyumları ve proaktif kişilik özellikleri arttıkça içsel ve dışsal motivasyon düzeylerinin de arttığı belirlenmiştir. Ek olarak, proaktif kişilik ve iş doyumunun içsel ve dışsal motivasyonu pozitif yönde yordadığı tespit edilmiştir. Sonuç olarak beden eğitimi öğretmenlerinin mevcut işlerinden oldukça memnun oldukları, proaktif kişilik ve iş doyumlarının içsel ve dışsal motivasyon düzeylerini olumlu yönde etkilediği ifade edilebilir.

Anahtar Kelimeler

Proaktif kişilik, içsel motivasyon, dışsal motivasyon, beden eğitimi öğretmeni

Kaynakça

• Akın, A., Abacı, R., Kaya, M., & Arıcı, N. (2011). Kısaltılmış Proaktif Kişilik Ölçeğinin (KPÖ) Türkçe Formunun Geçerlik ve Güvenirliği. ICES11 International Conference on Educational Sciences, June 22-25, Famagusta, Cyprus.
• Alanoğlu, M., & Karabatak, S. (2018). Aday Öğretmenlerin Proaktif Kişilik Özellikleri ile Örgütsel Bağlılıkları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Uluslararası Battalgazi Multidisipliner Çalışmalar Kongresi, 7-9 Aralık, Malatya.
• Altınkurt, Y., & Yılmaz, K. (2014). Öğretmenlerin mesleki profesyonelliği ile iş doyumları arasındaki ilişki. Sakarya University Journal of Education, 4(2), 57-71.
• Ankrah-Dove, L. (1982). The deployment and training of teachers for remote rural schools in less-developed countries. International Review of Education, 28, 3-27.
• Ashford, S. J., & Black, J. S. (1996). Örgütsel giriş sırasında proaktivite: Kontrol arzusunun rolü. Uygulamalı Psikoloji Dergisi, 81(2), 199-214.
• Avşaroğlu, S., Engin Deniz, M., & Kahraman, A. (2005). Teknik öğretmenlerde yaşam doyumu iş doyumu ve mesleki tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14, 115-129.
• Aydınoğlu, N. (2020). Yöneticilerin otantik ve paternalist liderlik davranışlarının öğretmenlerin motivasyon, iş tatmini ve örgüt bağlılığına etkilerinin incelenmesi (Ankara özel okullar örneği). Yayınlanmamış doktora tezi, İstanbul Gelişim Üniversitesi, İstanbul.
• Balcı, A. (1985). Eğitim yöneticisinin iş doyumu. Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Bateman, T. S., & Crant, J. M. (1993). The proactive component of organizational behavior: A measure and correlates. Journal of Organizational Behavior, 14(2), 103-118.
• Bennell, P., Akyeampong, K. (2007). Teacher motivation in Sub-Saharan Africa and South Asia. London: Department for International Development (DFID).
• Cerit, Y., & Akgün, N. (2015). Okulun örgüt yapısı ile sınıf öğretmenlerinin proaktif davranışları arasındaki ilişki. Kastamonu Eğitim Dergisi, 23(4), 1789-1802.
• Cerit, Y., & Özdemir, T. (2015). The relationship between classroom teachers’ perceptions of workload and intent to leave. International Journal of Human Sciences, 12(2), 626–637.
• Çarıkçı, İ. H. (2004). Hizmet işletmelerinde çalışan kamu ve özel sektör personelinin iş tatmininin karşılaştırılması. Amme İdaresi Dergisi, 37(4), 83-95.
• Demir, A. H., & Arabacı, İ. (2021). Sınıf öğretmenlerinin proaktif kişilik özellikleri ile mesleğe yönelik tutum ve kariyer geliştirme arzuları arasındaki ilişki. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi: Teori ve Uygulama, 12(23), 1-21.
• Dündar, S., Özutku, H., & Taşpınar, F. (2007). İçsel ve dışsal motivasyon araçlarının işgörenlerin motivasyonu üzerindeki etkisi: Ampirik bir inceleme. Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 2, 105-119.
• Gafa, İ., & Dikmenli, Y. (2019). An investigation of elementary teachers’ job satisfaction and loneliness levels in work life. Ahi Evran University Institute of Social Sciences Journal, 5(1), 131-150.
• Göl, L. (2015). İlkokul ve ortaokul öğretmenlerinin kişilik özellikleri ve iş doyumları arasındaki ilişki Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Necmetttin Erbakan Üniversitesi, Konya.
• Guidetti, G., Viotti, S., Bruno, A., & Converso, D. (2018). Teachers’ work ability: A study of relationships between collective efficacy and self-efficacy beliefs. Psychology Research and Behavior Management, 11, 197-206.
• Güler, M. (1990). Endüstri işçilerinin iş doyumu ve iş verimine depresyon, kaygı ve diğer bazı değişkenlerin etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Güreş, N., Demirer, H., & Akgül, V. (2007). The Effects of Psychological Well-Being on Salesperson Perceived Performance and Job Satisfaction: A Field Research in Turkish Travel Agencies. Third International Conference on Business Management and Economics. June 13-17, Çesme, İzmir, Turkey.
• Hackman, J. R., & Oldham, G. R. (1980). Work redesign. Reading, MA: Addison-Wesley.
• Hung, C. (2012). Internal marketing, teacher job satisfaction, and effectiveness of central Taiwan primary schools. Social Behavior and Personality: An İnternational Journal, 40(9), 1435-1450.
• Izgar, H. (2000). Okul yöneticilerinin tükenmişlik düzeyleri (bornout) nedenleri ve bazı etken faktörlere göre incelenmesi. Yayınlanmış doktora tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Johnson, S. M., Kraft, M. A., & Papay, J. (2012). How context matters in high-need schools: The effects of teachers’ working conditions on their professional satisfaction and their students’ achievement. Teachers College Record, 114(10), 1–39.
• Kadijk, E. A., van Den Heuvel, S., Ybema, J. F., & Leijten, F. R. (2019). The influence of multi-morbidity on the work ability of ageing employees and the role of coping style. Journal of Occupational Rehabilitation, 29(3), 503–513.
• Karaca, B., & Balcı, V. (2011). İlköğretim ve ortaöğretim beden eğitimi öğretmenlerinin iş tatmini üzerine ampirik bir çalışma: Ankara’daki devlet okulları ile özel okullar karşılaştırması. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 9(1), 33-40.
• Karakuş, C., & Gül, D. (2023). Okul öncesi öğretmenlerinin motivasyon düzeylerinin incelenmesi: Küçükçekmece örneği. Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, 9(01), 132-138. Karasar, N. (2018). Bilimsel araştırma yöntemi: Kavramlar ilkeler ve teknikler. Nobel: Ankara.
• Lambert, T. A., Eby, L. T., & Reeves, M. P. (2006). Predictors of networking intensity and network quality among white-collar job seekers. Journal of Career Development, 32(4), 351-365.
• Machado-Taylor, M. L., MeiraSoares, V., & Gouveia, O. (2010). The study of academic job satisfaction and motivation: An ongoing study in Portuguese higher education. Global Business and Economics Anthology, 2(2), 242–246.
• Major, D. A., Turner, J. E., & Fletcher, T. D. (2006). Linking proactive personality and the big five to motivation to learn and development activity. Journal of Applied Psychology, 91(4), 927.
• Mäkelä, K., & Hirvensalo, M. (2015). Work ability of finnish physical education teachers. The Physical Educator, 72, 384–398.
• Noordin, F., & Jusoff, K. (2009). Levels of job satisfaction amongst Malaysian academic staff. Asian Social Science, 5(5), 122-128.
• Örücü, E., & Kanbur, A. (2008). Örgütsel-yönetsel motivasyon faktörlerinin çalışanların performans ve verimliliğine etkilerini incelemeye yönelik ampirik bir çalışma: Hizmet ve endüstri işletmesi örneği. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 15(1), 85-97.
• Örücü, E., Yumuşak, S., & Bozkır, Y. (2006). Kalite yönetimi çerçevesinde bankalarda çalışan personelin iş tatmini ve iş tatminini etkileyen faktörlerin incelenmesine yönelik bir araştırma. Celal Bayar Üniversitesi İ.İ.B.F. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 13(1), 39-51.
• Özçete, G. (2018). Beden eğitimi ve spor öğretmenlerinin mesleklerine ilişkin öz yeterlik düzeylerinin incelenmesi ve öğretmenlerin iş doyum analizi (Niğde ili örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Niğde.
• Öztürk, A., Deniz, & M. E. (2008). Okul öncesi öğretmenlerinin duygusal zekâ yetenekleri iş doyumları ve tükenmişlik düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. İlköğretim Online, 7(3), 578-599.
• Parker, S. K., Bindl, U. K., & Strauss, K. (2010). Making things happen: A model of proactive motivation. Journal of Management, 36(4), 827-856.
• Perrachione, B. A., Rosser, V. J., & Petersen, G. J. (2008). Why do they stay? Elementary teachers’ perceptions of job satisfaction and retention. Professional Educator, 32(2), 1-17.
• Seibt, R., Spitzer, S., Blank, M., & Scheuch, K. (2009). Psikolojik stresin olduğu mesleklerde çalışma yeteneğinin yordayıcıları. Halk Sağlığı Dergisi,17(1), 9-18.
• Soyer, F., Can, Y., & Kale, F. (2009). Beden eğitimi öğretmenlerinin iş tatmini ve mesleki tükenmişlik düzeylerinin çeşitli faktörler açısından incelenmesi. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 3(3), 259-271.
• Schwarzer, R. (1999). The Proactıve Coping İnventory A Multidimentional Research Enstrument. 20th International Conference of The Stress and Anxiety Research Society. July 12-14, Cracow, Poland
• Shirom, A. (2010). Feeling energetic at work: On vigor's antecedents. In A. B. Bakker and M. P. Leiter (Eds.) Work engagement: A handbook of essential theory and research (pp. 69–84). Psychology Press.
• Şener, G., & Boydak, O. M. (2017). Öğretmenlerin Problem Çözme Becerilerinin Proaktif Kişilik Özelliklerine Göre İncelenmesi. 4th International Eurasian Educational Research Congress, EJER, 11-14 Mayıs, Denizli.
• Tabachnick, B., & Fidell, L. (2013). Using multivariate statistics (6th International edition cover edn). NJ: Sage, Thousand Oaks.
• Tajnia, J., Honari, H., Ranjdust, R., & Ebadi, E. (2014). Job satisfaction of physical education teachers in East Azerbaijan Province, Iran. Bulletin of Environment, Pharmacology and Life Sciences, 3(2), 57–62.
• Tosun, E. (2012). Proaktif kişilik ile satış performansı arasındaki ilişki ve bir uygulama. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Urhan, F. (2018). Öğretmenlerin motivasyon düzeylerine etki eden değişkenlerin analizi. Yayımlanmamış doktora tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.