FİTNESS KATILIMCILARININ PSİKOLOJİK İYİ OLUŞ VE SAĞLIKLI YAŞAM BİÇİMİ DAVRANIŞLARININ EGZERSİZ SAĞLIK İNANÇLARI ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

Yıl 2024, Cilt: 22 Sayı: 4, 1 - 9

Elif Aydın

https://doi.org/10.33689/spormetre.1409306

Öz

Bireylerin psikolojik iyi oluş durumları, dengeli beslenme, fiziksel aktivite, kişiler arası ilişkiler gibi sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının egzersiz sağlık inancını olumlu yönde etkileyebileceği düşünülmektedir. Dolayısıyla araştırmanın amacı, fitness katılımcılarının psikolojik iyi oluş ve sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının egzersiz sağlık inançları üzerindeki etkisinin incelenmesidir. Nicel araştırma olarak kurgulanan araştırmada ilişkisel tarama yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın veri grubunu Trabzon ili merkezinde bulunan spor merkezlerinde fitness çalışması yapan 164 kadın, 249 erkek toplam 413 gönüllü katılımcı oluşturmuştur. Araştırmada veri toplama aracı olarak, Psikoloijk İyi Oluş Ölçeği, Egzersiz Sağlık İnanç Modeli Ölçeği ve Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği kullanılmıştır. Analiz sonucunda, katılımcıların psikolojik iyi oluş, kişilerarası ilişkiler, egzersiz sağlık inancı, sağlık sorumluluğu, manevi gelişim, fiziksel aktivite, beslenme ve stres yönetimi puanlarının yüksek düzeyde olduğu belirlenmiştir. Katılımcıların egzersiz sağlık inançları ile psikolojik iyi oluş durumları arasında pozitif yönlü bir ilişki belirlenmiştir. Ayrıca, psikolojik iyi oluş ve sağlık sorumluluğunun egzersiz inancını pozitif yönde anlamlı bir şekilde yordadığı tespit edilmiştir. Sonuç olarak, psikolojik iyi oluş ve sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının egzersiz sağlık inancını olumlu yönde etkilediği ifade edilebilir.

Anahtar Kelimeler

Sağlık sorumluluğu, kişiler arası ilişkiler, fiziksel aktivite, egzersiz sağlık inancı

Etik Beyan

Araştırma öncesi, **Üniversitesi Bilimsel Araştırma ve Yayın Etik Kurulundan (E-67796128-000-2300034198) etik kurul onayı alınmıştır.

THE EFFECT OF PSYCHOLOGICAL WELL-BEING AND HEALTHY LIFESTYLE BEHAVIORS ON EXERCISE HEALTH BELIEFS OF FITNESS PARTICIPANTS

Öz

: It is thought that healthy lifestyle behaviors such as psychological well-being, balanced nutrition, physical activity, and interpersonal relationships may positively affect exercise health beliefs. Therefore, the aim of the study is to examine the effect of psychological well-being and healthy lifestyle behaviors on exercise health beliefs of fitness participants. Relational survey method was used in the study, which was designed as a quantitative research. The data group of the study consisted of a total of 413 volunteer participants, 164 women and 249 men, who practiced fitness in sports centers in the center of Trabzon province. Psychological Well-Being Scale, Exercise Health Belief Model Scale and Healthy Lifestyle Behaviors Scale were used as data collection tools. As a result of the analysis, it was determined that the participants had high levels of psychological well-being, interpersonal relationships, exercise health beliefs, health responsibility, spiritual development, physical activity, nutrition and stress management scores. A positive relationship was found between the participants' exercise health beliefs and psychological well-being. In addition, psychological well-being and health responsibility were found to predict exercise beliefs in a positive and significant way. As a result, it can be stated that psychological well-being and healthy lifestyle behaviors positively affect exercise health beliefs.

Anahtar Kelimeler

Health responsibility, interpersonal relationships, physical activity, exercise health belifs

Kaynakça

• Akande, A., Vanwyk, C. D., & Osagie, J. E. (2000). Importance of exercise and nutrition in the prevention of illness and the enchancement of health. Education, 120(4), 758-773.
• Ayaz, S., Tezcan, S., & Akıncı, F. (2005). Hemşirelik yüksekokulu öğrencilerinin sağlığı geliştirme davranışları. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi, 9(2), 26-34.
• Bahar, Z., Beşer, A., Gördes, N., Ersin, F., & Kıssal, A. (2008). Sağlıklı yaşam biçimi davranışları ölçeği II’nin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 12(1), 1- 13.
• Başar, S. (2018). Düzenli egzersizin depresyon, mutluluk ve psikolojik iyi oluş üzerine etkisi. İnönü Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 5(3), 25-34.
• Bostan, N., & Beşer, A. (2017). Hemşirelerin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarını etkileyen faktörler. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, 14(1), 38-44.
• Boehm, J. K., & Kubzansky, L.D. (2012). The heart's content: the association between positive psychological well-being and cardiovascular health. Psychological Bulletin, 138(4), 655-691.
• Choi, J., Catapano, R., & Choi, I. (2017). Taking stock of happiness and meaning in everyday life: An experience sampling approach. Social Psychological and Personality Science, 8(6), 641–651.
• Çelik, E. (2019). Obezite nedeniyle başvuran bireylerin tedavi öncesi ve sonrası anksiyete-depresyon durumlarının değerlendirilmesi. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi-International Journal of Society Research, 17(34), 1-17.
• Díaz, D., Rodríguez-Carvajal, R. L., Blanco, A., Moreno-Jiménez, B., Gallardo, I., Valle, C., & van Dierendonck D. (2006). Adaptación española de las escalas de bienestar psicológico de Ryff. Psicothema, 18, 572–577.
• Diener, E., Wirtz, D., Tov, W., Kim-Prieto, C., Choi, D., Oishi, S., & Biswas-Diener, R. (2009). New measures of well-being: Flourishing and positive and negative feelings. In Assessing well-being: The collected works of Ed Diener,social ındicators research series 39, Deiner E. (Ed.). p. 247-250. Springer. doi 10.1007/978-90-481-2354-4 12
• Doymaz F. (2013). Sağlıklı kadınlarda egzersiz inanışının egzersiz davranış değişimleri üzerine etkilerinin incelenmesi. Yayımlanmamış Doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Duyan, M., İlkim, M., & Çelik, T. (2022). The effect of social appearance anxiety on psychological well-being: astudy on women doing regular pilates activities. Pakistan Journal of Medical Sciences, 16(02), 797-797.
• Elliott, L.D., Wilson, O., Holland, K. E., & Bopp, M. (2021). Using exercise as a stress management technique during the COVID-19 Pandemic: The differences between men and women in college. International Journal of Exercise Science, 14, 1234–1246.
• Flueckiger, L., Lieb, R., Meyer, A. H., Witthauer, C., & Mata, J. (2017). Day-to-day variations in health behaviors and daily functioning: two intensive longitudinal studies. Journal of Behavioral Medicine, 40(2), 307-319.
• González-Hernández, J., López-Mora, C., Portolés-Ariño, A., Muñoz-Villena, A. J., & Mendoza-Díaz, Y. (2017). Psychological well-being, personality and physical activity. One life style for the adult life. Acción Psicológica, 4, 65–78.
• Granero-Jiménez, J., López-Rodriguez, M. M, Dobarrio-Sanz, I., & Cortés-Rodriguez, A. E. (2022). The effect of physical exercise on young adults' psychological well-being: A quantitative study. International Journal of Environmental Research and Public Health, 19(7), 4282.
• Hao, M., Fang, Y., Yan, W., Gu, J., Hao, Y., & Wu, C. (2022). Relationship between body dissatisfaction, insufficient physical activity, and disordered eating behaviors among university students in southern China. BMC Public Health, 22, 2054.
• Henriksson, M., Wall, A., Nyberg, J., Adiels, M., Lundin, K., Bergh, Y., Eggertsen, R., Danielsson, L., Kuhn, H. G., Westerlund M., David Åberg, N., Waern, M., & Åberg, M. (2022). Effects of exercise on symptoms of anxiety in primary care patients: A randomized controlled trial. Journal of Affective Disorder, 297, 26–34.
• Joo, Y. S., Kim, J., Lee, J., & Chung, I. J. (2021). Fine particulate matter and depressive symptoms in children: A mediation model of physical activity and a moderation model of family poverty. SSM Population Health, 17, 101015.
• Kandola, A., Ashdown-Franks, G., Hendrikse, J., Sabiston, C. M., & Stubbs, B. (2019). Physical activity and depression: Towards understanding the antidepressant mechanisms of physical activity. Neuroscience Biobehavioral Reviwers, 107, 525-539.
• Karabulut, E. O., & Altun, M. (2018). Düzenli olarak spor yapan ve yapmayan kadınların sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının farklı değişkenler bakımından incelenmesi: Kırşehir ili örneği. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1), 936-948.
• Karasar, N. (2018). Bilimsel araştırma yöntemi: Kavramlar ilkeler ve teknikler. Ankara: Nobel.
• Kushner, R. F., & Mechanick, J. I. (2016). The importance of healthy living and defining life style medicine. International Lifestyle Medicine, 3(5), 9-15.
• Lindwall, M., Gerber, M., Jonsdottir, I. H., Börjesson, M., Ahlborg, G. (2014). The relationships of change in physical activity with change in depression, anxiety, and burnout: a longitudinal study of Swedish healthcare workers. Health Psychology, 33(11), 1309–1318.
• Marconcin, P., Werneck, A. O., Peralta, M., Ihle, A., Gouveia, É. R., Ferrari, G., & Marques, A. (2022). The association between physical activity and mental health in the first year of the COVID-19 pandemic: A systematic review. BMC Public Health, 22(1), 1-14.
• Nassar, O. S., & Shaheen, A. M. (2014). Health-promoting behaviours of university nursing students in Jordan. Scientific Research Publishing, 6(19), 2756-2763.
• Ocakçı, A. (2003). Sağlığın korunma ve geliştirilmesinde hemşirelik hizmetlerinin rolü. Sağlık ve Toplum Dergisi. 10(2), 20-27.
• Pahl, K., Brook, J. S., Koppel, J., Lee, & J. Y. (2011). Unexpected benefits: pathways from smoking restrictions in the home to psychological well-being and distress among urban black and Puerto Rican Americans. Nicotine Tobacco Research, 13, 706-713.
• Pancheva, M. G., Ryff, C. D. & Lucchini, M. (2021). An integrated look at well-being: Topological clustering of combinations and correlates of hedonia and eudaimonia. Journal of Happiness Studies, 22(5), 2275-2297.
• Peker, A. T, & Zengin, S. (2019). Sağlık hizmetleri meslek yüksekokulu öğrencilerinin spor sağlık inanç düzeylerinin değerlendirilmesi. Ekev Akademi Dergisi, 77, 45-56.
• Reis, R. (2022). Kronik venöz yetmezlik hastası bireylerin egzersiz inançlarının değerlendirilmesi. Yüksek lisans tezi, Pamukkale Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Pamukkale.
• Ryff, C. D., Boylan, J. M., & Kirsch, J. A. (2021). Eudaimonic and hedonic well-being In Measuring well-being. Matthew T. L., Laura D. K., Tyler J. V. (Eds). p. 92-135. Oxford University Press doi: 10.1093/oso/9780197512531.003.0005
• Schuch, F. B., Vancampfort, D., Richards, J., Rosenbaum, S., Ward, P.B., & Stubbs, B. (2016). Exercise as a treatment for depression: A meta-analysis adjusting for publication bias. Journnal of Psychiatric Research, 77, 42-51.
• Shang, Y., Xie, H. D., & Yang, S. Y. (2021). The relationship between physical exercise and subjective well-being in college students: The mediating effect of body image and self-esteem. Frontiers in Psychology, 12, 658935.
• Stevens, M., Lieschke, J., Cruwys, T., Cardenas, D., Platow, M. J., & Reynolds, K. J. (2021). Better together: How group-based physical activity protects against depression? Social Science & Medicine, 286, 114337.
• Şimşekoğlu, N., & Mayda, A. S. (2016). Bir üniversite hastanesinde görevli hemşirelerin sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve sağlık kaygısı düzeyleri. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 6(1), 19-29.
• Tabachnick, B., & Fidell, L. (2013). Using multivariate statistics (6th International edition cover edn). NJ: Sage, Thousand Oaks.
• Telef, B. B. (2013). Psikolojik iyi oluş ölçeği: Türkçeye uyarlama, geçerlik ve güvenirlik çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(3), 374-384.
• Ünsal, A. (2017). Hemşireliğin dört temel kavramı: insan, çevre, sağlık ve hastalık, hemşirelik. Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(1), 11-28.
• Villar, O., Alvarado, P., Vega, M., Saucedo, I., Pena, G., Romero, N., & Alcaraz, S. (2017). Factor structure and internal reliability of an exercise health belief model scale in a Mexican population. BMC Public Health, 17(1), 229. doi: 10.1186/s12889-017-4150-x
• Walker, S. N., Sechrist, K. R., & Pender N. J. (1987) The health promoting lifestyle profile development and psychometric characteristics. Nursing Research, 36(2), 76-80.
• Yılmaz, M. D. (2019). Egzersı̇z sağlık ı̇nanç modelı̇ ölçeğinin Türkçe geçerlı̇lı̇k ve güvenı̇lı̇rlı̇ğı̇. Yüksek lisans tezi, Pamukkale Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Zaybak, A., & Fadıloğlu, Ç. (2004). Üniversite öğrencilerinin sağlığı geliştirme davranışı ve bu davranışı etkileyen etmenlerin belirlenmesi. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 20(1), 77-95.