TARAFTARLARIN TAKIMLARIYLA ÖZDEŞLEŞME VE TÜKETİM DAVRANIŞI: X VE Y KUŞAĞI BAĞLAMINDA BİR İNCELEME

Yıl 2024, Cilt: 22 Sayı: 4, 86 - 97

Ali Rıza Tekerek , Selçuk Gençay

https://doi.org/10.33689/spormetre.1480804

Öz

Çalışmada takımla özdeşleşme ve tüketim arasındaki ilişkinin X ve Y kuşağı taraftarların bakış açısından incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma evrenini Kahramanmaraş’taki X ve Y kuşağı taraftarlar olarak belirlenirken; örneklem ise çalışmaya gönüllü katılım sağlayan 186 X ve 206 Y kuşağı taraftar oluşturmuştur. Verilerin toplanmasında “Kişisel Bilgi Formu”, “Futbol Taraftarı Tüketim Davranışı Ölçeği” ve “Spor Taraftarı Özdeşleşme Ölçeği” kullanılmıştır. SPSS programı ile analize tabi tutulan veriler normal dağılım göstermediğinden ikili gruplar için Mann Whitney U; ikiden fazla gruplar için Kruskal Wallis H analizleri ve Spearman Korelasyon analizi kullanılmıştır. Çalışma sonucunda cinsiyet, X ve Y kuşağı ve harcanabilecek gelir düzeyi ile özdeşleşme ve tüketim davranışları arasında farkın anlamlı olduğu bulunmuştur. Özdeşleşme ile futbol tüketimi arasında çok yüksek düzeyde pozitif ilişki olduğu saptanmıştır. Ayrıca özdeşleşme ile tüketim ölçeği alt boyutlarından müsabaka tüketimi ve ağızdan ağıza iletişim arasında çok yüksek pozitif ilişki; medya tüketimi ve lisanslı ürün tüketimi arasında ise yüksek düzeyde pozitif ilişki saptanmıştır. Sonuç olarak X kuşağı taraftarların takımlarıyla daha fazla özdeşleştikleri ve bunun sonucu olarak da futbolu daha fazla tükettikleri saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

taraftar, özdeşleşme, tüketim, kuşaklar

FANS IDENTIFICATION WITH THEIR TEAMS AND CONSUMPTION BEHAVIOR: A STUDY IN THE CONTEXT OF GENERATIONS X AND Y

Öz

The study aimed to examine the relationship between team identification and consumption from the perspective of Generation X and Y fans in Kahramanmaraş. The research universe was determined as Generation X and Y fans in Kahramanmaraş, while the sample consisted of 186 Generation X and 206 Generation Y fans who voluntarily participated in the study. Data were collected using a “Personal Information Form,” “Football Fan Consumption Behavior Scale,” and “Sports Fan Identification Scale.” Since the data analyzed with the SPSS program did not show a normal distribution, the Mann-Whitney U test for two groups, the Kruskal-Wallis H test for more than two groups, and the Spearman Correlation analysis were used. The study found that there was a significant difference in identification and consumption behaviors based on gender, Generation X and Y, and the level of disposable income. A very high positive relationship was detected between identification and football consumption. Additionally, a very high positive relationship was found between identification and the sub-dimensions of the consumption scale, such as match consumption and word-of-mouth communication; whereas, a high positive relationship was observed between media consumption and licensed product consumption. In conclusion, it was determined that Generation X fans identify more with their teams and, as a result, consume football to a greater extent.

Anahtar Kelimeler

Fans, identification, consumption, generations

Kaynakça

• Akkuş E. (2018). Özdeşleşme ve davranışsal sadakat bağlamında x ve y kuşağı taraftarları üzerine bir inceleme Yayımlanmış Yüksek Lisans tezi, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Muğla.
• Al Ganideh S., Good L. (2015). Cheering for spanish clubs: Team identification and fandom of foreign soccer clubs (The case of Arab fans). International Journal of Sport Psychology, 46(4), 348-368. doi:10.7352/IJSP2015.46.348
• Altuntuğ N. (2012). Kuşaktan kuşağa tüketim olgusu ve geleceğin tüketici profili. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 4(1), 203-212.
• Bee, C. C., & Havitz, M. E. (2010). Exploring the relationship between involvement, fan attraction, psychological commitment and behavioural loyalty in a sports spectator context. International Journal of Sports Marketing and Sponsorship, 11(2), 37-54. doi:10.1108/IJSMS-11-02-2010-B004
• Bilgilier H. A., Çetin B. (2019). Siyasi liderlerden beklenen liderlik özellikleri: X ve y kuşağı bağlamında nitel bir araştırma. LAÜ Sosyal Bilimler Dergisi 2019(1), 135-151.
• Boniface, P. (1998). Football as a factor (and a reflection) of international politics. The International Spectator, 33(4), 87-98. doi:10.1080/03932729808456836
• Dalangin, J., Pascua, L., Aquino, R., Cereno, E. (2020). Mediating the sport consumer behaviour model: Analysis in non-sporting brand. Jurnal Studi Komunikasi, 4(2), 282-295. doi:10.25139/jsk.v4i2.2386
• Delia, E. B., Melton, E. N., Sveinson, K., Cunningham, G. B., Lock, D. (2022). Understanding the lack of diversity in sport consumer behavior research. Journal of Sport Management, 36(3), 265-276. doi:10.1123/jsm.2021-0227 Demirkaya H., Akdemir A., Karaman E., Atan Ö. (2015). Kuşakların yönetim politikası beklentilerinin araştırılması. İşletme Araştırmaları Dergisi, 7(11), 86-204.
• Enginkaya, E. (2015). Futbol taraftarlarının sponsor markalara ilişkin tutum, satın alma niyeti ve takımla özdeşleşmeleri arasındaki ilişki. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 36(2), 145-158. doi:10.14780/iibd.75351
• Funk, D. C., Beaton, A., Alexandris, K. (2012). Sport consumer motivation: Autonomy and control orientations that regulate fan behaviours. Sport management review, 15(3),355-367. doi:10.1016/j.smr.2011.11.001
• Gençay, S., Karaküçük, S. (2006). Üniversite öğrencilerinin spor taraftarlığıyla ilgili davranışları üzerine bir araştırma. Gazi Beden Eğitimi Ve Spor Bilimleri Dergisi, 11(4), 11-22.
• Genchev, S. E., Gray, G., Wert-Gray, S. (2021). Male and female sports fans: Team ıdentification, satisfaction with team performance, and consumption behavior. Journal of Marketing Development and Competitiveness, 15(2), 1-9. doi:10.33423/jmdc.v15i2.4329
• Gilal, F., Gilal, N., Tariq, B., Gilal, R., Gilal, R., Gong, Z., Channa, N. (2020). Intergenerational differences in fans' motivation to watch the T20 world cup: a generation cohort theory perspective. International Journal of Sports Marketing and Sponsorship, 22(2), 197-219. doi:10.1108/ijsms-09-2019-0094
• Göksel, A., Güneş, G. (2017). Kuşaklar arası farklılaşma: X ve y kuşaklarının örgütsel sessizlik davranışı bağlamında analizi. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 2017(3), 807-828.
• Günay, T., Tiryaki, Ş. (2003). Spor taraftarı özdeşleşme ölçeğinin (STÖÖ) geçerlilik ve güvenilirlilik çalışması. Spor Bilimleri Dergisi, 14 (1), 14-26. doi:10.17644/sbd.171501
• İlhan, Ü. D., Güler, B. K., Aksaraylı, M. (2019). Çalışma değerleri ve örgüte duygusal bağlılık: X ve Y kuşağı mavi yakalı çalışanlar üzerine bir çalışma. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 14(56), 379-406.
• İlk Ç., Çavuşoğlu SB., Güler C. (2020). Futbol taraftarlarının fanatiklik ve lisanslı ürün satın alma düzeylerinin incelenmesi. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 16(32), 2528-9535. doi:10.26466/opus.726872
• Karabulut, E. O., Baçıkanlı-Sezen, G. (2024) Spor bilimleri eğitimi alan üniversite öğrencilerinin taraftarı oldukları takımla özdeşleşme düzeyleri. Uluslararası Bozok Spor Bilimleri Dergisi, 5(1), 103-111.
• Karasar, N. (2006). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Nobel.
• Karatopak, T. (2019). Spor yapan futbol taraftarlarının takımlarıyla özdeşleşmeleriyle spor organizasyonları tüketimi arasındaki ilişki (Ordu ili örneği). Yayımlanmış Yüksek Lisans tezi, Ordu Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı, Ordu.
• Kırpık, G. (2018). Kuşak farklılıkları ile kurumsal itibar algısı ve örgütsel özdeşleşme ilişkisi: TRC1 bölgesinde bir araştırma. Yayımlanmış Doktora tezi, İnönü Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Malatya.
• Kim, E., Gower, K. (2021). Who goes to the game? A model of organization-public relationships and team ıdentification with attitudes and behavioral ıntentions. Journal of Global Sport Management, 8(2), 1-23. doi:10.1080/24704067.2021.1888208
• Kim, Y. K. (2008). Relationship framework in sport management: How relationship quality affects sport consumption behaviors. Published Doctoral dissertation, The University of Florida, Florida.
• Kural, S., Özbek, O. (2023). Sports consumption behaviors of football fans: the relationship between social identity, team loyalty and behavioral intention toward consumption. Sport, Business and Management, 13(6), 685-703. doi:10.1108/SBM-08-2022-0069
• Köse H. (2014). Algılanan taraftar odaklılık ve ilişki kalitesinin taraftar tüketim davranışı üzerine etkisinin incelenmesi. Yayımlanmış Doktora tezi, Anadolu Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı, Eskişehir.
• Kraus M. (2017). Comparing generation x and generation y on their preferred emotional leadership style. Journal of Applied Leadership and Management 2017(5), 62-75.
• McDonagh, P. (2017). Football–marketplace icon?. Consumption Markets & Culture, 20(1), 7-11. doi:10.1080/10253866.2016.1163944
• Ohlander, S. (2020). From national to global obsession: Football and football English in the superdiverse 21st century. Nordic Journal of English Studies, 19(5), 359-383. doi:10.35360/njes.627
• Öntürk, Y., Karacabey, K., Özbar, N. (2019). Günümüzde spor denilince ilk akla neden futbol gelir? sorusu üzerine bir araştırma. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 17(2), 1-12. doi:10.33689/spormetre.533739
• Özer M. (2023). Öncülleri ve sonuçlarıyla marka aşkı: Mekteb-i Mülkiye özelinde bir araştırma. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 78(1), 1-27.
• Paár, D., Kovács, A., Stocker, M., Hoffbauer, M., Fazekas, A., Betlehem, J., Bergier, B., Ács, P. (2021). Comparative analysis of sports consumption habits in Hungary, Poland and Germany. BMC Public Health, 21(1), 2-9. doi:10.1186/s12889-020-09442-6
• Polat E., Yoka K., Can B., Yılmaz K. (2019). Taraftar özdeşleşme düzeyi, yaşam tatmini ve serbest zaman tatmini arasındaki ilişkinin incelemesi. Niğde Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 13(2), 116-127.
• Polat, E., Sönmezoğlu, U., Yıldız, K., Çoknaz, D. (2019). Futbol taraftarlarının takım imajı, takım sadakati ve takımla özdeşleşme düzeylerinin belirlenmesi. International Journal of Sport Exercise and Training Sciences-IJSETS, 5(3), 143-153. doi:10.18826/useeabd.592699
• Samra, B., Wos, A. (2014). Consumer in sports: Fan typology analysis. Journal of Intercultural Management, 6(4), 263-288. doi:10.2478/joim-2014-0050
• Smith, A. C., Stewart, B. (2007). The travelling fan: Understanding the mechanisms of sport fan consumption in a sport tourism setting. Journal of sport & tourism, 12(3-4), 155-181. doi:10.1080/14775080701736924
• Shtudiner, Z., Tohar, G., Kantor, J. (2022). The effect of identification with a sports team and its performance on the willingness of fans to pay for team products. Managerial and Decision Economics, 43(3), 607-615. doi:10.1002/mde.3405
• Tekerek, A. R., Koç, M. (2021). Futbol taraftarlarının tüketim davranışlarının incelenmesi (Adıyaman ili örneği). Beden Eğitimi Ve Spor Bilimleri Dergisi, 15(2), 301-313.
• Terzi E, Boylu Y. (2019). Türkiye ve dünyada tersine mentorluk: Kuşaklar bazında farklılaşan iş değerleri ve gençlerin işten ayrılma niyeti açısından bir inceleme. İşletme Araştırmaları Dergisi, 11(4), 3283-3322. doi:10.20491/isarder.2019.810
• Trail, G. T., Fink, J. S., Anderson, D. F. (2003). Sport spectator consumption behavior. Sport Marketing Quarterly, 12(1), 8-17.
• Twenge JM., Campbell, SM., Hoffman BJ., Lance CE. (2010). "Generational differences in work values: Leisure and extrinsic values increasing, social and intrinsic values decreasing." Journal of management 2010; 36, 1117-1142. doi:10.1177/0149206309352246
• Walker, M., Kent, A. (2009). Do fans care? Assessing the influence of corporate social responsibility on consumer attitudes in the sport industry. Journal of sport management, 23(6), 743-769. doi:10.1123/jsm.23.6.743
• Wann D. L, Branscombe N. R. (1993). Sports fans: measuring degree of identification with their team. International Journal of Sports Psychology, 24 (1), 1-17.
• Yağız, K. (2023). Sponsor markaya tutumun taraftar özdeşleşme düzeyi ve bazı demografik değişkenlerle ilişkisi. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 4(2), 29-37.
• Yıldız, Y., Kutlu, A., (2022). Spor taraftarlarının özdeşleşme düzeylerinin seyirci katılım kararları üzerindeki etkisi. The Online Journal of Recreation and Sports (TOJRAS), 11(4),1-9. doi:10.22282/ojrs.2022.104
• Yılmaz K. (2021). Futbol taraftarlarının takımlarına yönelik kulüp imajı özdeşleşme ve stadyum hizmet kalitesi algılarının incelenmesi. Yayımlanmış Yüksek Lisans tezi, Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı, Niğde.
• Yim, B., Byon, K., Baker, T., Zhang, J. (2020). Identifying critical factors in sport consumption decision making of millennial sport fans: mixed-methods approach. European Sport Management Quarterly, 21(4), 484 - 503. doi:10.1080/16184742.2020.1755713