Uluslararası İlişkiler Çerçevesinde 1964 Tokyo Olimpiyat Oyunları ve Türkiye’nin Oyunlar’daki Performansı

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 1, 62 - 80, 31.03.2023

Edip Öncü

https://doi.org/10.53025/sportive.1240604

Öz

Biçimlendirmeyi 1964 Tokyo Olimpiyat Oyunları Asya kıtasında düzenlemiş ilk Olimpiyat’tır. II. Dünya Savaşı’ndan sonra on yıl içinde küllerinden yeniden doğan Japonya, uluslararası konjonktürün büyük etkisiyle kazandığı ev sahipliği görevini ziyadesiyle yerine getirmiş ve Tokyo Oyunları’nı sportif ve diplomatik açıdan bir çıkış rampası olarak kullanmıştır. Oyunlar’da 29 madalya kazanan Japonya, baştan aşağı yenilediği altyapısıyla Tokyo ve çevresinin ekonomik ve turistik potansiyelini ve organizasyondaki başarısıyla teknolojik ve endüstriyel gelişimini dünyaya tanıtmıştır. Üçte ikisi güreşçilerden oluşan sporcu kafilesiyle Türkiye, hepsi güreşte olmak üzere ikisi altın altı madalya kazanmış ve Türkiye 1992’ye kadar Oyunlar’da bu sayıya ulaşamamıştır. Japonya’nın çıkışa geçtiği Türkiye’nin ise gerilemeye başladığı Tokyo Olimpiyatı’nın uluslararası çerçevede incelendiği bu araştırma makalesinde Türkçe ve İngilizce çok çeşitli birincil ve ikincil kaynaklar kullanılarak bahsedilen olgunun sebepleri ve sonuçları nitel yöntemle analiz edilmiştir. Çalışmanın ana amacı Türk spor tarihinin fazla işlenmeyen bir alanını dünya literatüründe incelemek; uzun erimli amacı ise Olimpik performansın ve organizasyon başarısının anlaşılmasında tarihsel altyapının önemini göstermektir. Keza, bir Asya ülkesi olarak Japonya ikisi Kış Olimpiyatları olmak üzere Olimpiyatlar’a dört kez ev sahipliği yapmış; Türkiye ise beş kez aday olmasına rağmen hiç ev sahipliği kazanamamıştır. Bu bağlamda, İstanbul ve Tokyo’nun yollarının kesiştiği ve ayrıştığı düzlemlerde, spordan ayrı düşünülemeyecek dış politika dinamiklerinin sosyo-politik iç dinamiklere uzandığı bu çalışmada disiplinler üstü bir yaklaşımla Türkiye’nin Olimpik Hareketi’ne katkıda bulunulması hedeflenmektedir.

Anahtar Kelimeler

1964 Tokyo, Japonya, Türkiye, Olimpiyat, Güreş

Destekleyen Kurum

Hokkaido Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Sapporo, Japonya

Teşekkür

Prof. Dr. Keiko Ikeda

Tokyo 1964 Summer Olympics and Turkiye’s Olympic Performance in Tokyo: An International Relations Perspective

Öz

The 1964 Tokyo Olympic Games was the first Olympic games held in Asia. Reincarnated from its ashes in a decade after WWII, Japan more than successfully hosted the 18th Summer Olympic Games, which at a very suitable international political conjuncture it utilized as a starting block both in sports and diplomacy. For the Games, Japan fully renovated the infrastructure of Tokyo region and showcased the economic and touristic potential of their country. The success of their organizational prowess proved the Japanese nation’s industrial and technological advances. Turkiye, on the other hand, participated in the Tokyo Olympics with a small number of athletes, of which two-thirds were wrestlers. Their performance was less than desirable, two gold medals and six in total, a feat which could not be repeated in the next six Olympic games by Turkiye. Whereas Turkiye was descending, Japan was ascending amongst the Olympic nations. This research article, thus examines the Tokyo Olympics in this context by using primary and secondary sources in Turkish and English in order to understand and analyze the radonsa and results of this trend by qualitative methods. The primary objective of this study is to investigate a relative virgin domain of Turkish sports history. The secondary objective, far reaching in its aims, is to demonstrate that the success in Olympic performances and organization i.e. hosting the Olympic games needs to be sought in the historical background. Whereas Japan won the right to host four Olympic games (two Winter Olympic games) Turkiye failed in all of its five bids. In this context, this cross-disciplinary study aims to contribute to the Olympic movement in Turkiye by revealing the extension of the foreign policy dynamics in domestic socio-political dynamics on the conjunction where the fates of İstanbul and Tokyo converged and diverged.

Anahtar Kelimeler

Tokyo 1964, Japan, Turkiye, Olympics, Wrestling

Kaynakça

• Abel J. R. (2012). Japan’s Sporting diplomacy: The 1964 Tokyo Olympiad. The International History Review, 34 (2), (203-220).
• Ayhan, O. (2018). “Orhan Ayhan’la – Efsaneler: Ahmet Ayık”. TRT SPOR. (25.07.2018). https://www.youtube.com/watch?v=xIgRO9TRFCA&list=PLA_JQAuwYFsQC6OW8sucAeuh4Fg-h3I5K&index=104.
• Ayhan, O. (2018). “Orhan Ayhan’la – Ahmet Ayık”. TRT SPOR. (02.08.2018). https://www.youtube.com/watch?v=LbK8tA3om7g&list=PLA_JQAuwYFsQC6OW8sucAeuh4Fg-h3I5K&index=103.
• Ayhan, O. (2021). “Orhan Ayhan’la – Efsane Güreşçi Hüseyin Akbaş Özel Bölüm”. TRT SPOR. (15.02.2021). https://www.youtube.com/watch?v=Le942YXMo_Q.
• Ayhan, O. (2022). “Orhan Ayhan’la – Erdoğan Arıpınar’la Olimpiyat Anıları”. TRT SPOR. (14.05.2022). https://www.youtube.com/watch?v=maPp5MLogKM.
• Atabeyoğlu, C. (2001). Sporda Devlet mi, Devlette Spor mu? TMOK Yayınları.
• Barney, R. K. (1999). Olympic Games, Modern. İçinde K. Christensen ve D. Levinson (Eds.), Encyclopedia of World Sport: From Ancient Times to Present, (277-285). Oxford University Press.
• Collins, S. (2007). The 1940 Tokyo Games: The Missing Olympics, Japan, The Asian Olympics And The Olympic Movement. Routledge.
• Collins, S. (2011). Sporting Japanese-ness in an Americanised Japan. The International Journal of the History of Sport, 28 (17), (2448-2473).
• Collins, S. (2012). The Imperial Sportive: Sporting Lives in the Service of Modern Japan. The International Journal of the History of Sport, 29 (12), (1729-1743).
• Elçin, S. (2018). Ruslar’a Soyadını Ezberletti. Anadolu Ajansı. (18.10.2018). https://www.aa.com.tr/tr/yasam/ruslara-kunde-yerine-soyadini-ezberleten-guresci-ismail-ogan/1286799.
• Eskelson, T. (2018). Continuity or Change: After the Tokyo Olympic Games 1964: Exploring the Tokyo Games 2020 through various Critical Reviews. İçinde T. Ren, S. W. Gong & K. Ikeda (Eds.), Media, Sport, Nationalism: The Political and Geopolitical Rise of East Asia- Soft Power Projection via the Modern Olympic Games, Logos Verlag Berlin GmbH.
• Frazier, J. (2022). “Biography”. The Official Website of Smokin’ Joe Frazier. 2022. https://www.joefrazier.com/.
• Frazier, J. (2022). “Fight Record”. The Official Website of Smokin’ Joe Frazier. 2022. https://www.joefrazier.com/.
• Guttmann, A. ve Thompson, L. (2001). Japanese Sports: A History. University of Hawai’i Press.
• Hiçyılmaz, E. (1986). 15. Yüzyıldan Günümüze Sporda Ünlüler Ansiklopedisi. Ekol Yayınevi.
• IMDB (2022). Tokyo Orinpikku. Internet Movie Database (IMDB). https://www.imdb.com/title/tt0059817/.
• İMV-SAM (1997). TMOK Tarihi: Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi’nin 90 Yılı. İstanbul Mülkiyeliler Vakfı Sosyal Araştırmalar Merkezi. TMOK Yayınları.
• İstanbulluoğlu, A. (2008). TMOK 100. Yıl (1908- 2008): Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi’nin 100 Yılı. TMOK Yayınları. Kanin, D. B. (1981), A Political History of the Olympic Games. Westview Press.
• Kavgacı, M. (2021), Bir Güneş Gibi. Socrates. No. 76, Temmuz 2021, (141-142).
• Keys, B. (2012). The Early Cold War Olympics, 1952-1960: Political, Economic and Human Rights Dimensions. İçinde H. J. Lenskyj ve S. Wagg (Eds.), The Palgrave Handbook of Olympic Studies, (72-87), Palgrave MacMillan. Kruger, A. (1999). The Unfinished Symphony: A History of the Olympic Games from de Coubertin to Samaranch. İçinde Jim Riordan and Arnd Kruger (Eds.), The International Politics of Sport in the Twentieth Century. E. And F. N. Spon.
• Macnaughtan, H. (2012). An Interview with Kasai Masae, captain of the Japanese women’s volleyball team at the 1964 Tokyo Olympics. Japan Forum, 24 (4), (491-500). Macnaughtan, H. (2014). The Oriental Witches: Women, Volleyball and the 1964 Tokyo Olympics. Sport in History, 34 (1), (134-156).
• Macnaughtan, H. (2020). From the Witches of the Orient to the Blossoming Sevens: Volleyball and Rugby at the Tokyo Olympics. The Asia-Pacific Journal, Asia Focus, 18 (4), No. 15, (1-7).
• Mallon, B. ve Heijmans, J. (2011). Historical Dictionary of the Olympic Movement. The Scarecrow Press. Mandell, R. (1999). Sport: A Cultural History. Columbia University Press.
• Masumoto, N. (2012). The Legacy of the Olympic Peace Education of the 1964 Tokyo Olympic Games in Japan. The International Journal of the History of Sport, 29 (9), (1263-1280).
• McComb, D. G. (2004). Sports: An Illustrated History. Oxford University Press.
• Merklejn, I. (2013). Remembering the Oriental Witches: Sports, Gender and Showa Nostalgia in the NHK Narratives of the Tokyo Olympics. Social Science Japan Journal, 16 (2), (235-250).
• Miller, D. (2012). The Official History of the Olympic Games and the IOC: Athens to London (1894-2012). Mainstream Publishing.
• Olympedia (2022). “Ahmet Ayık”. Olympedia. https://www.olympedia.org/athletes/60285.
• Olympedia (2022). “Boxing at the 1964 Tokyo Summer Games: Men's Heavyweight”. Olympedia. https://www.olympedia.org/editions/16/sports/BOX.
• Olympedia (2022). “Hamit Kaplan”. Olympedia. https://www.olympedia.org/athletes/60336.
• Olympedia (2022). “Hasan Güngör”. Olympedia. https://www.olympedia.org/athletes/60331.
• Olympedia (2022). “Hüseyin Akbaş”, Olympedia. https://www.olympedia.org/athletes/60271.
• Olympedia (2022). “İsmail Oğan”. Olympedia. https://www.olympedia.org/athletes/60354.
• Olympedia (2022). “Kazım Ayvaz”. Olympedia. https://www.olympedia.org/athletes/60286.
• Olympedia (2022). “Wrestling at the 1964 Tokyo Summer Games: Men's Heavyweight”. Olympedia. https://www.olympedia.org/editions/16/sports/WRE.
• Olympics (2013). “The Complete Tokyo 1964 Olympic Film: Olympic History”. Olympics (Official IOC Youtube Channel). (08.11.2013). https://www.youtube.com/watch?v=WHt0eAdCCns.
• Olympics (2021). “Abebe Bikila: Barefoot to Olympic Gold”. Olympics.com (IOC Official Website). (30.04.2021). https://olympics.com/en/video/abebe-bikila-barefoot-to-olympic-gold.
• Otomo, R. (2007). Narratives, the Body and the 1964 Tokyo Olympics. Asian Studies Review, 31 (2), (117-132).
• Öncü, E. (2017). Olimpizm ve Milliyetçilik: İlk Yüzyıl (1896-1996). İçinde Temel Öztürk (Ed.), Zamanın İzleri: İlkeler, İdeolojiler ve İsyanlar, (423-466). KTÜ Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Öncü, E. (2020). Soğuk Savaş Dönemi’nde Türkiye ve Olimpiyatlar (1948-1988). Yayımlanmamış Doktora Tezi. Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Trabzon.
• Schreiber, M. (2020). 1940 Tokyo: The Olympiad that Never Was. The Asia-Pacific Journal, Asia Focus, 18 (4), No. 10, (1-7). https://apjjf.org/-Mark-Schreiber-/5367/article.pdf.
• Senn, A. (1999). Power, Politics, and the Olympic Games. Human Kinetics.
• Smith, A. (2010). Disseminating discourses of Tokyo through the medium of the International Olympic Movement, 1930-2009. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Newcastle Üniversitesi, Newcastle. Birleşik Krallık.
• Soley, Ş. (1965), Spor Yıllığı (1964). Yenilik Basımevi.
• Tagsold, C. (2010), Modernity, space and national representation at the Tokyo Olympics 1964. Urban History, 37 (2), (289-300).
• Tagsold, C. (2011). Remember to get back on your feet quickly: the Japanese women’s volleyball team at the 1964 Olympics as a ‘Realm of Memory’. Sport in Society, 14 (4), (444-453).
• Tagsold, C. (2020). Symbolic Transformation: The 1964 Tokyo Games Reconsidered. The Asia-Pacific Journal, Asia Focus, 18 (4), No. 11, (1-8). TGF (2021). “Kazım Ayvaz’ı Ölüm Yıldönümünde Rahmetle Anıyoruz”. Türkiye Güreş Federasyonu. (20.01.2021). https://tgf.gov.tr/?p=42044.
• TGV (2022). “Genel Başkan: Ahmet Ayık”. Türk Güreş Vakfı. https://www.turkguresvakfi.org.tr/Turk-Gures-Vakfi-Yonetim-Kurulu/ahmet-ayik/1.
• Traganou, J. (2011). Tokyo’s 1964 Olympic Design as a ‘realm of [design] memory’. Sport in Society, 14 (4), (466-481).
• TMOK (2014), “Bir Cihan Pehlivanı Ahmet Ayık”, Olimpiyat Dünyası, 52, (Ocak 2014), (62-72).
• TMOK (2014), “Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi Tarihçesi-7: 1964 Tokyo, 1968 Mexico City, 1972 Münih, 1976 Montreal, 1980 Moskova”, Olimpiyat Dünyası, 54, (Eylül 2014), 64-69.
• TMOK (2022). “1964 Tokyo Yaz Olimpiyat Oyunları”. TMOK Web Sitesi. https://www.olimpiyatkomitesi.org.tr/Olimpiyat-Oyunlari-Detay/17/1.
• TMOK (2022). “Olimpiyatlar’da Türkler”. TMOK Web Sitesi. https://www.olimpiyatkomitesi.org.tr/Detay/Olimpiyatlar/Olimpiyatlarda-Turkler/45/1.
• UWW (2022). “Hall of Fame: Ahmet Ayık”. United World Wrestling. https://uww.org/about-uww/hall-of-fame.
• UWW (2022). “Honorary Members”. United World Wrestling. https://uww.org/about-uww/honorary-members.
• UWW (2022). “Hall of Fame: Huseyin Akbas”. United World Wrestling. https://uww.org/person/huseyin-akbas.
• UWW (2022). “Hall of Fame: Kazım Ayvaz”. United World Wrestling. https://uww.org/person/kazim-ayvaz.
• UWW (2020). “Turkish Wrestling Great Kazim Ayvaz Passes Away”. United World Wrestling. (27.01.2020). https://uww.org/person/kazim-ayvaz.
• UWW (2022).. “Olympic Champ Ogan Passes Away at 89”. United World Wrestling. (29.04.2022). https://uww.org/article/olympic-champ-ogan-passes-away-89
• Arşiv Belgeleri ve Resmi Raporlar The Official Report of the Organizing Committee (1966). The Games of the XVIII Olympiad: Tokyo 1964, Vol. I. Kyodo Printing Co. Ltd.
• The Official Report of the Organizing Committee (1966). The Games of the XVIII Olympiad: Tokyo 1964, Vol. II. Kyodo Printing Co. Ltd.
• Avery Brundage Collection (Western University, Olympic Studies Center)
• ABC, IIHF’den Otto Mayer’e, Box: 114; Reel: 62, (17.12.1963).
• ABC, FIG’den Otto Mayer’e, Box: 114; Reel: 62, (17.12.1963). ABC, FILA’dan Otto Mayer’e, Box: 114; Reel: 62, (17.12.1963).
• ABC, UIPM’den Otto Mayer’e, Box: 114; Reel: 62, (18.12.1963).
• ABC, UCI’den Otto Mayer’e, Box: 114; Reel: 62, (18.12.1963).
• ABC, FIS’ten Otto Mayer’e, Box: 114, Reel: 62, (18.12.1963).
• ABC, FITA’dan Otto Mayer’e, Box: 114, Reel: 62, (19.12.1963).
• ABC, IBF’den Otto Mayer’e, Box: 114; Reel: 62, (19.12.1963).
• ABC, IWF’den Otto Mayer’e, Box: 114; Reel: 62, (19.12.1963).
• ABC, IJF’den Otto Mayer’e, Box: 114; Reel: 62, (26.12.1963).
• ABC, FIFA’dan Otto Mayer’e, Box: 114; Reel: 62, (27.12.1963).
• ABC, ISSF’den Otto Mayer’e, Box: 114, Reel: 62, (30.12.1963).
• ABC, ICF’den Otto Mayer’e, Box: 114; Reel: 62, (06.01.1964).
• ABC, IAAF’den Otto Mayer’e, Box: 114, Reel: 62, (09.01.1964).
• ABC, FIBA’dan Otto Mayer’e, Box: 114, Reel: 62, (09.01.1964).
• ABC, Otto Mayer’den Birleşik Seyahat Bürosu’na, Box: 114, Reel: 62, (17.04.1962).
• ABC, Avery Brundage’dan İlgililere, Box: 114, Reel: 62, (15.01.1964).
• ABC, Birleşik Seyahat Bürosu (John E. Palveich)’ndan IOC’ye, Box: 114, Reel: 62, (31.05.1962).
• CCA. (28.02.1964). 30.18.12/176.12.6, Cumhurbaşkanlığı Cumhuriyet Arşivi (28.02.1964).
• CCA (05.06.1964). 30.18.1.2/178.33.6, Cumhurbaşkanlığı Cumhuriyet Arşivi (05.06.1964).
• Resmi Gazete (28.05.1962). “Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi Statüsü”, T.C. Resmi Gazete, Sayı: 11113, (28.05.1962), (7444-7446).
• Gazeteler “Acar: Bundan İyisi Olamazdı”, Milliyet, 27.10.1968, 12.
• Arıpınar, E. (1964).“Bakan Yolaç’ı İkaz Ediyoruz”, Cumhuriyet, 06.10.1964, 6.
• “Asya Oyunlarına Katılan Atletler Tokyoda Yarışamıyor”. Cumhuriyet, 04.10.1964, 6.
• Ateş, K. (2022). “Güreşin Paganini’si Hüseyin Akbaş”, Aydınlık, 15.02.2022.
• “Bu Defa Ayakkabı İle Koşacak”, Cumhuriyet, 04.10.1964, 6.
• Classon, R. (2018). “Brottarmästaren vet sitt värde: “Jag har inte förlorat en enda match mot ryssarna”. Sydsvenskan, 09.03.2018. https://www.sydsvenskan.se/2018-03-09/brottarmastaren-vet-sitt-varde-jag-har-inte-forlorat-en-enda-match-mot-ryssarna.
• Classon, R. (2020). “Brottarmästare som var både stark och ödmjuk”. Helsingborgs Dagsblad, 23.01.2020. https://www.hd.se/2020-01-23/brottarmastare-som-var-bade-stark-och-odmjuk.
• Gilhooly, R. (2021). “When Tokyo unveiled its modernity to the world at the 1964 Olympics”, The Japan Times, 15.07.2021.
• “Güreş Listelerini Hala Bildirmedik”, Milliyet, 02.10.1964, 8. “Güreşçilerin Morali Bozuk”, Cumhuriyet, 05.10.1964, 8. “Hamit Kaplan”, Büyük Türk Sporcuları, Milliyet, 25.10.1982, 4.
• “Hasan Güngör Toprağa Verildi”, Hürriyet, 14.10.2011.
• Hylen, M. (2008). “Världsmästaren hoppade av i Helsingborg”. Helsingborgs Dagsblad, 09.03.2008. https://www.hd.se/2008-03-09/varldsmastaren-hoppade-av-i-helsingborg.
• “Hedef Tokyo”, Cumhuriyet, 04.10.1964, 6. “Kafile Başkanı Bolayır, Çalıştık, Ümitliyiz Dedi”, Cumhuriyet, 02.10.1964, 8.
• “Kafilemizi Yolcu Ediyoruz”, Milliyet, 01.10.1964, 8.
• “Malik Yolaç Harcırahtan Vazgeçtiğini Açıkladı”, Cumhuriyet, 01.10.1964, 8. “North Korea To Compete In Tokyo After All”, Times, 01.10.1964, 4.
• “Nuri Gücüyener, ‘Spor Seviyemiz Balkanlar Seviyesine Ulaşamadı’”, Cumhuriyet, 02.10.1964, 8.
• “Olimpiyat Kafilemiz Bu Sabah Uçakla Tokyoya Hareket Ediyor”, Cumhuriyet, 01.10.1964, 8.
• “Olimpiyat Kafilemiz Dün Akşam Tokyo’ya Vardı ve Köye Yerleşti”, Cumhuriyet, 03.10.1964, 8.
• “Olimpiyat Kafilemiz Dün Gitti”, Milliyet, 02.10.1964, 8. “Olympic Snag Overcome”, Times, 02.10.1964, 4.
• “Ruslara Künde Yerine Soyadını Ezberleten Güreşçi: İsmail Ogan”, Habertürk, 19.10.2018.
• “Tokyo’da Güreşlere 47 Millet Giriyor”, Cumhuriyet, 02.10.1964, 8.
• “Tokyo Olimpiyatları’na 4,5 Milyar T.L. Ayrıldı”, Milliyet, 29.06.1961, 6.
• Tomizawa, R. (2021). “Oct. 23, 1964: The Olympic day that refined Japan”. The Japan Times, 30.04.2021.
• Trumbull, R. (1964). “Olympic Fever Reaches Heights in Japan”. New York Times, 18.10.1964.
• Tunaseli, P. (1972). “Olimpiyat İncileri: Hasan Güngör”, Milliyet, 20.08.1972, 10.
• Whiting, R. (2014). “Olympic Construction Transformed Tokyo”. The Japan Times, 10.10.2014.