Rekreatif Amaçlı Çeşitli Sportif Etkinliklere Katılan Bireylerde Rekreasyonel Akış Deneyimi İle Kişilik Özellikleri Arasındaki İlişki

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 2, 61 - 70, 31.12.2024

Halil İbrahim Genç

https://doi.org/10.52272/srad.1569696

Öz

Bu araştırmada rekreatif amaçlı çeşitli sportif etkinliklere katılan bireylerde rekreasyonel akış deneyimi ile kişilik özellikleri arasında ilişkinin olup olmadığının ortaya konulması amaçlanmıştır. Araştırma ilişkisel tarama modeli kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Araştırmaya kolayda örnekleme yöntemiyle seçilen ve düzenli olarak egzersiz yapan yaşları 18 ile 40 (Xyaş26,43±6,31) arasında değişen 141’i kadın 154’ü erkek olmak üzere toplam 295 sağlıklı birey gönüllü olarak katılmışlardır. Araştırmada veriler, Ayhan, Eskiler ve Soyer (2020) tarafından geliştirilen “Rekreasyonel Akış Deneyimi Ölçeği”, John, Donahue ve Kentle (1991) tarafından geliştirilen Türkçe uyarlaması Evinç (2004) tarafından yapılan “Beş Faktör Kişilik Ölçeği” ve “Kişisel Bilgi Formu” kullanılarak elde edilmiştir. Verilerin istatistiksel analizlerinde Pearson korelasyon ve Regresyon tekniği kullanılmıştır. Araştırma bulguları incelendiğinde rekreasyonel akış deneyimleri ile dışa dönüklük, yumuşak başlılık ve öz denetim arasında pozitif yönde düşük düzeyde; deneyime açıklıkla ise pozitif yönde orta düzeyde; rekreasyonel akış deneyimleri ile nevrotiklik arasında ise negatif yönde düşük düzeyde anlamlı ilişkiler olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca beş faktör kişilik özelliklerinden deneyime açıklığın rekreasyonel akış deneyimi üzerinde pozitif yönde anlamlı yordayıcı güce sahip olduğu tespit edilmiştir. Sonuç olarak beş faktör kişiliğin rekreasyonel akış deneyimi üzerinde anlamlı bir etkiye sahip olduğu ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Sportif etkinlik, rekreasyon, akış deneyimi, kişilik.

The Relationship Between Recreational Flow Experience and Personality Traits in Individuals Participating in Various Sportive Activities for Recreational Purposes

Öz

In this study, it was aimed to determine whether there is a relationship between recreational flow experience and personality traits in individuals participating in various sportive activities for recreational purposes. The research was carried out using the relational survey model. A total of 295 healthy individuals, 141 women and 154 men, aged between 18 and 40 (X26,43±6,31), who were selected by convenience sampling method and exercised regularly, participated in the study voluntarily. The data were obtained by using ‘Recreational Flow Experience Scale’ developed by Ayhan, Eskiler and Soyer (2020) ‘Five Factor Personality Scale’ developed by John, Donahue and Kentle (1991) and adapted into Turkish by Evinç (2004) and ‘Personal Information Form’. Pearson correlation and regression techniques were used in the statistical analyses of the data. When the research findings were analysed, it was determined that there were significant relationships between recreational flow experiences and extraversion, agreeableness and self-control at a low level in the positive direction and openness to experience at a moderate level in the positive direction; and there were significant relationships between recreational flow experiences and neuroticism at a low level in the negative direction. In addition, it was determined that openness to experience, one of the five-factor personality traits, had a positive and significant predictive power on recreational flow experience. As a result, it was revealed that five-factor personality has a significant effect on recreational flow experience.

Anahtar Kelimeler

Sporting activity, recreation, flow experience, personality.

Kaynakça

• Argyle, M., & Lu, L. (1990). Happiness and social skills. Personality and Individual differences, 11(12), 1255-1261. Atkınson, R. L., Atkınson, R. C., Smıth, E. E., Bem, D. J., & Hoeksema, S. N. (2006). Psikolojiye giriş. Arkadaş Yayınları, Ankara
• Ayhan, C., Eskiler, E., & Soyer, F. (2020). Rekreasyonel katılımcılarda akış deneyiminin ölçülmesi: Ölçek geliştirme ve doğrulama. Journal of Human Sciences, 17(4), 1297-1311.
• Bacanlı, H., İlhan, T., & Aslan, S. (2009). Beş faktör kuramına dayalı bir kişilik ölçeğinin geliştirilmesi: Sıfatlara dayalı kişilik testi (SDKT). Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 261-279.
• Barrick, M. R., & Mount, M. K. (1991). The big five personality dimensions and job performance: a meta‐ analysis. Personnel Psychology, 44(1), 1-26.
• Benet-Martínez, V., & John, O. P. (1998). Los Cinco Grandes across cultures and ethnic groups: Multitrait-multimethod analyses of the Big Five in Spanish and English. Journal of Personality and Social Psychology, 75(3), 729.
• Burger, J. M. (2021). Kişilik: psikoloji biliminin insan doğasına dair söyledikleri. (7. Baskı). (Çev. Ed. Erguvan-Sarıoğlu, İ.D.) İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Burke, R. J., Matthiesen, S. B., & Pallesen, S. (2006). Personality correlates of workaholism. Personality and Individual Differences, 40(6), 1223-1233.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (20203). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. (34. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Cervone, D., & Pervin, L. A. (2016). Kişilik psikolojisi- kuram ve araştırma. (Çev. Ed. Baloğlu, M.) (12. Basımdan çeviri). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Chamorro-Premuzic, T. (2014). Kişilik ve bireysel farklılıklar. (Çev. Bıçakçı, B.). İstanbul: Ticaret Üniversitesi Yayınları.
• Ciccarelli, S. K. & White, J. N. (2018). Psikoloji: Bir keşif gezintisi. (3. Basımdan Çeviri) (Çev. Edt. Şahin, D. N.) Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Costa Jr, P. T., & McCrae, R. R. (1995). Domains and facets: Hierarchical personality assessment using the Revised NEO Personality Inventory. Journal of Personality Assessment, 64(1), 21-50.
• Costa Jr, P. T., McCrae, R. R., & Dye, D. A. (1991). Facet scales for agreeableness and conscientiousness: A revision of the NEO Personality Inventory. Personality and Individual Differences, 12(9), 887-898.
• Csikszentmihalyi M., & Asakawa K. (2016). Universal and cultural dimensions of optimal experiences. Japanese Psychological Research. 58(1), 4-13.
• Csikszentmihalyi, M. (1977). Beyond boredom and anxiety. (Second Printing). San Francisco: Jossey-Bass.
• Csikszentmihalyi, M. (1990). Flow: The psychology of optimal experience, New York: Harper and Row.
• Doğan, T. (2013). The fıve factor personalıty traıts and subjectıve well-beıng. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 14 (1), 56-64
• Ellis, G. D., Voelkl, J. E., & Morris, C. (1994). Measurement and analysis issues with explanation of variance in daily experience using the flow model. Journal of leisure research, 26(4), 337-356.
• Evinç, G. Ş. (2004). Maternal personality characteristics, affective state, and psychopathology in relation to children’s attention deficit and hyperactivity disorder and comormid symptoms. (Master Thesis). Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Psikoloji Bölümü. Ankara.
• Fullagar C. J., Knight P. A., & Sovern H. S. (2012). Challenge/skill balance, flow, and performance anxiety. Applied Psychology. 62(2), 236-259.
• George, D., & Mallery, P. (2019). IBM SPSS statistics 26 step by step: A simple guide and reference. (Sixteenth edition). Routledge, New York, NY 10017.
• Goldberg, L. R. (1990). An alternative" description of personality": the big-five factor structure. Journal of Personality and Social Psychology, 59(6), 1216.
• Goldberg, L. R. (1992). The development of markers for the Big-Five factor structure. Psychological Assessment, 4(1), 26.
• Hooda, D., Sharma, N. R., & Yadava, A. (2009). Social intelligence as a predictor of positive psychological health. Journal of the Indian Academy of Applied Psychology, 35(1), 143-150.
• Jackson, S. (1992). Athletes in flow: A qualitative ınvestigation of flow in elite figure skaters‖, Journal of Applied Sport Psychology, 4 (2), 161-180.
• John, O. P., Donahue, E. M., & Kentle, R. (1991). The Big-Five inventory. Technical report, institute for personality and social research. Berkeley, CA: University of California.
• John, O. P., & Srivastava, S. (1999). The Big Five trait taxonomy: History, measurement, and theoretical perspectives. In L. A. Pervin & O. P. John (Eds.), Handbook of personality: Theory and research (2nd ed., pp. 102 138). New York, NY: Guilford Press.
• John, O. P., Naumann, L. P., & Soto, C. J. (2008). Paradigm shift to the integrative Big Five trait taxonomy: History, measurement, and conceptual issues. In O. P. John, R. W. Robins, & L. A. Pervin (Eds.), Handbook of personality: Theory and research (pp. 114–158). Guilford Press.
• Karagöz, Y. (2017). SPSS ve AMOS uygulamalı nitel-nicel-karma bilimsel araştırma yöntemleri ve yayın etiği (1. Baskı). İstanbul: Nobel Kitabevi.
• Lucas, R. E., Dıener, E., Grob, A., Suh, E. M., & Shao, L. (1998). Cross-cultural evidence for the fundamental features of extroversion: the case against sociability. U.S: University of Illinois at Urbana-Champaign
• Maslow, A. H. (1971). The farther reaches of human nature (Vol. 19711). New York: Viking Press.
• McCrae, R. R., & Costa Jr, P. T. (1989). Reinterpreting the Myers‐ Briggs type indicator from the perspective of the five‐ factor model of personality. Journal of Personality, 57(1), 17-40.
• McCrae, R. R., & Costa Jr, P. T. (1997). Personality trait structure as a human universal. American Psychologist, 52(5), 509.
• McCrae, R. R., & Costa Jr, P. T. (2004). A contemplated revision of the NEO FiveFactor Inventory. Personality and Individual Differences, 36(3), 587- 596
• McCrae, R. R., & Costa, Jr, P. T., & Martin, T. A. (2005). The NEO–PI–3: A more readable revised NEO personality inventory. Journal of Personality Assessment, 84(3), 261-270.
• McCrae, R. R., & Costa, P. T. (1985). Updating Norman's" adequacy taxonomy": Intelligence and personality dimensions in natural language and in questionnaires. Journal of Personality and Social Psychology, 49(3), 710-721.
• McCrae, R. R., & Costa, P. T. (1987). Validation of the five-factor model of personality across instruments and observers. Journal of Personality and Social Psychology, 52(1), 81.
• McCrae, R. R., & Costa, P. T. (2008). The five-factor theory of personality. In O. P. John, R. W. Robins, & L. A. Pervin (Eds.), Handbook of personality: Theory and research (pp. 159–181). New York, NY: Guilford Press
• McCrae, R. R., & John, O. P. (1992). An introduction to the five‐ factor model and its applications. Journal of Personality, 60(2), 175-215.
• Privette, G., & Bundrick, C. M. (1987). Measurement of experience: Construct and content validity of the experience questionnaire. Perceptual and Motor Skills, 65(1), 315-332.
• Somer, O., Korkmaz, M., & Tatar, A. (2002). Beş faktör kişilik envanterinin geliştirilmesi-I: Ölçek ve alt ölçeklerinin oluşturulması. Türk Psikoloji Dergisi, 17 (49), 21-33.
• Şen, E. (2021). Algılanan liderlik tarzları ve kişilik yapılarının iş akış deneyimine etkisi. (Yüksek Lisans Tezi). Bahçeşehir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Şenel, E. (2023). Özel ilgi turizmi kapsamında trekkinge katılan bireylerin kişilik özelliklerinin çevre kimliği ve akış deneyimine etkisi. (Doktora Tezi). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Tan, W. K., Hsiao, Y. J., Tseng, S. F., & Chan, C. L. (2018). Smartphone application personality and its relationship to personalities of smartphone users and social capital accrued through use of smartphone social applications. Telematics and Informatics, 35(1), 255-266.
• Yaşin, T. (2016). Kişilik özellikleri ve psikolojik sermayenin psikolojik iyi oluş, akış deneyimi, iş tatmini ve çalışan performansına etkileri. (Doktora Tezi). Başkent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.