Seleukeia Sidera’da 2019 Yılında Ele Geçen Roma Dönemi Kandilleri

Yıl 2021, Sayı: 3, 58 - 77, 31.12.2021

Merve Yeşil , Murat Fırat

Öz

Özet
Seleukeia Sidera kenti Pisidia Bölgesi’nin en önemli merkezlerinden birisidir. Buna karşın kentte yürütülen çalışmalar henüz başlangıç aşamasındadır. Dolayısıyla sistemli kazı buluntuları henüz çok yetersizdir. Kentte son iki sezonda yürütülen çalışmalarda pek çok kandil örneği ele geçmiştir. Çok iyi tanımlanamayan kırık parçalar arasından seçilen ve MS. 1-7. yüzyıl aralığına tarihlendirilen 13 örnek bu çalışmada değerlendirilmiştir. İrdelenen kandillerden ilk dört âdetinin çark ve diğerlerinin ise kalıp üretimi olduğu anlaşılmaktadır. Bu eserler arasında %69’luk bir oranla kalıp üretimi tercihinin öne çıktığı görülür. Kandillerin arkeometrik analizleri gerçekleştirilememiştir. Buna karşın ilk görsel analizleri ile çark yapımı kandillerin Sagalassos örnekleriyle uyumlu kil yapısına sahip oldukları değerlendirilmiştir. Bunun dışında, bazı örneklerin ise Ege bölgesi kıyı kentlerinde yoğun biçimde saptanan kandillerle tipolojik olarak benzer oldukları görülmüştür. Bu nokta kentin ticari etkileşim sahasının kısmen de olsa anlaşılabilmesi açısından önemlidir. Mevcut kandil verilerinden hareketle Seleukeia Sidera kentinin Batı ve Güneybatı bölgeleri kentleri ile etkileşim halinde olduğunu ileri sürmek yanlış olmayacaktır.

Anahtar Kelimeler

Seleukeia Sidera, Kandil, Roma Dönemi, Üretim

The Roman Lamps found in 2019 at Seleuceia Sidera

Öz

Abstract
Seleuceia Sidera is one of the important cities of ancient Pisidia. Yet research carried out in the city is still in its initial stage. Therefore, finds yielded by systematic excavations are limited so far. Several examples of oil lamps have been found in the excavations carried out in the city over the last two seasons. In this study, 13 examples selected from a group of poorly defined fragmentary lamps and dated between the 1st and 7th centuries AD are evaluated. It is understood that four types of lamps are wheel-made while the others are mould-made. Among these lamps, mould produced lamps stand out with a rate of 69%. Archaeometric analysis of the lamps could not be executed so far. Having said that, initial visual analysis of the objects indicated that the wheel-made lamps are characterised by a clay structure compatible with the examples from Sagalassos. Apart from this, some samples were found to be typologically similar to the oil lamps found predominantly in the Aegean coastal cities. This point, albeit preliminary, is important in terms of our understanding of the commercial ties of the Pisidian city. Based on our current knowledge of the lamps, it would not be wrong to suggest that the city of Seleuceia Sidera interacted with the cities of the Western and Southwestern Anatolia.
Key Words: Seleuceia Sidera, Oil lamp, Roman Period, Production

Anahtar Kelimeler

Seleuceia Sidera, Lamp, Roman Period, Production

Kaynakça

• Bailey 1972 D. M. Bailey, Greek and Roman Pottery Lamps, Oxford 1972.
• Bailey 1972 D. M. Bailey, Catalogue of the Lamps in the British Museum I. Greek, Hellenistic and Early Roman Pottery Lamps, London 1975.
• Bailey 1988 D. M. Bailey, Catalogue of the Lamps in the British Museum III. Roman Provincial Lamps, London 1988.
• Barın 1995 G. Barın, Aydın ve Milet Müzesi’ndeki Üzeri Kabartmalı Hellenistik ve Roma Dönemi Kandiller, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir 1995.
• Başer 1990 S. S. Başer, “1988-89 yılları Kibyra Kurtarma Kazıları” I. Müze Kurtarma Kazıları Semineri, Ankara 1990, 235-260.
• Biers 1985 J. C. Biers, The Great Bath on the Lechaion Road, Corinth Vol. XVII, Princeton 1985.
• Bingöl 2012 O. Bingöl, “Seleukeia Sidera”, Dil Tarih Coğrafya Fakültesi Arkeoloji Bölümü Dergisi Ek III 2, 2012, 457-471.
• Bovon 1966 A. Bovon, 1966, Lampes D’Argos, École Française D’Athénes Études Péloponnésienses V, Paris 1966.
• Böttger 2002 B. Böttger, Die Kaiserzeitlichen Lampen vom Kerameikos, München 2002.
• Brants 1913 J. Brants, Antieke Terra Cotta Lampen Uit Het Rijksmuseum Van Autheden te Leiden, Leiden 1913.
• Brooner 1930 O. Brooner, Terracotta Lamps, Corinth, Vol. 4, No. 2, Cambridge 1930.
• Bussière - Lindros Whol 2017 J. Bussière - B. Lindros Whol, Ancient Lamps in the J. Paul Getty Museum. Los Angeles: The J. Paul Getty Museum 2017.
• Coşkun 2007 D. Coşkun, Konya-Ereğli Müzesi’nde Bulunan Roma Dönemi Kandilleri. (yayınlanmamış yüksek lisans tezi), T.C. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Arkeoloji ABD. Klasik Arkeoloji Bilim Dalı, Konya 2007.
• Çokay 1998 S. Çokay, Antik Çağda Aydınlatma Araçları, İstanbul 1998.
• Fırat 2014 M. Fırat, “Aleksandreia Troas Antik Kenti 2013 Yılı Kazı Çalışmaları Sırasında Bulunan Kandiller”, SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi 31, 209-234.
• Fırat 2020 M. Fırat, “Isparta Müzesi'nden Bir Grup Çark Yapımı Kandil: Demlik Form”, Arkeoloji Dergisi 25, 119-129.
• Garnett 1975 K. S. Garnett, “Late Roman Corinthian Lamps from the Fountain of the Lamps”, Hesperia 44, No. 2, 173-206.
• Gassner 1997 V. Gassner, Das Südtor der Tetragonos-Agora. Keramik und Kleifunde, Forschungen in Ephesos/1/1, Wien 1997.
• Gürler 2004 B. Gürler, “Tire Müzesi’nden M.S. 5-7. Yüzyıllara Ait Kandiller”, Belleten, C. LXVIII, S. 253, 613-620.
• Hanfman - Waldboum 1975 G. M. A. Hanfman, - J. C. W. Waldboum, Survey of Sardis and The Major Monuments Outside The City Walls, London 1975.
• Hayes 1980 J. W. Hayes, Ancient Lamps in the Royal Ontario Museum, Toronto 1980.
• Heimberg 1973 U. Heimberg, “Lampen”, Antiken aus Rheinischem Privatbesitz, 116-137, Köln 1973.
• Hübinger 1993 U. Hübinger, Die antiken Lampen des Akademischen Kuntsmuseums der Universität Bonn, Berlin 1993.
• Hürmüzlü 2015 B. Hürmüzlü, “Pisidia Bölgesi’nde Seleukoslar Dönemi Yerleşim Politikaları”, Colloquium Anatolicum 14, 160-179.
• Menzel 1969 H. Menzel, Antike Lampen im Römisch-Germanischen Zentralmuseum zu Mainz, Mainz 1969.
• Katsioki 2017 A. Katsioki, The Lamps of Late Antiquity from Rhodes, 3rd-7th centuries AD, Oxford 2017.
• Kaya 1999 D. Kaya, “Seleuceia Sidera”, I. Uluslararası Pisidia Antiocheia Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 2-4 Temmuz 1997, Yalvaç, 35-46.
• Metin 2012 H. Metin, Kibyra Kandilleri (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum 2012.
• Miltner 1937 F. Miltner, “Das Coemeterium der Sieben Schlöfer”, Forschungen in Ephesos IV-2, Baden, 96-227.
• Öz 2014 C. Öz, Silifke Müzesi’nde Bulunan Pişmiş Toprak Kandiller, (yayınlanmamış yüksek lisans tezi), T.C. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Arkeoloji ABD. Klasik Arkeoloji Bilim Dalı, Konya 2014.
• Özkönü 2006 Y. Özkönü, Sagalassos’un Kalıp Yapımı Kandilleri. (yayınlanmamış yüksek lisans tezi), T.C. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Arkeoloji Anabilim Dalı Klasik Arkeoloji Bilim Dalı, İstanbul 2006.
• Perlzweig 1961 J. Perlzweig, Lamps of the Roman Period First to Seventh Century After Christ, The Athenian Agora Vol. 7, New Jersey 1961.
• Roovers 1993 I. Roovers, “The Lamps”, Sagalassos I, First General Report on the Survey (1986-1989) and Excavations (1990-1991), M. Waelkens (ed.), Leuven 1993, 153-162.
• Scheltens 1993 E. Scheltens, “Some Wheelmade Lamps of Sagalassos. A Preliminary Note”, Sagalassos II, Report on the Third Excavation Campaign of 1992, M. Waelkens, J. Poblome (eds.), Leuven 1993 191-207.
• Shear 1922 T. L. Shear, “Sixth Preliminary Report on the American Excavations at Sardes in Asia Minor”, The American Journal of Archaeology, Vol. 26, No. 4, 389-409.
• Smith - Ratté 2000 R. R. R. Smith - C. Ratté, “Archaeological Research at Aphrodisias in Caria, 1997 and 1998”, The American Journal of Archaeology, Vol. 104, No. 2, 221-253.
• Tekocak 2013 M. Tekocak, “Akşehir Müzesi’nde Bulunan Pişmiş Toprak Kandiller”, K. Levent Zoroğlu’na Armağan, Studies in Honour of K. Levent Zoroğlu, İstanbul 2013, 707-728.
• Tulay 1990 A. S. Tulay, “Kabaralar Kurtarma Kazısı 1989”, I. Müze Kurtarma Kazıları Semineri, Ankara, 25-39.