SUALTINDAN ELE GEÇİRİLEN PİŞMİŞ TOPRAK KÜLTÜR VARLIKLARININ YÜZEY TEMİZLİĞİ HAKKINDA BAZI DÜŞÜNCELER

Yıl 2021, Sayı: 3, 78 - 98, 31.12.2021

İlkay İvgin

Öz

Türkiye’de sualtı arkeolojik kazılarının başlamasıyla, müzelerimize gelmiş ve konservasyonları yapılmış sualtı buluntularının sayısı bir hayli fazladır. Bununla birlikte balıkçı ağlarına takılıp, konteksinden koparılıp gelen ve herhangi bir konservasyon çalışması yapılmadan depolara kaldırılan sualtı kalıntılarının sayıları da yadsınamayacak kadar çoktur. Özellikle denize kıyısı olan müzelerimizin depoları ve teşhirleri yüzlerce sualtı arkeolojik buluntuyu barındırır. Çeşitli nedenlerle sualtından ele geçen pişmiş toprak kültür varlıkları, müze depolarına kaldırılmadan önce, gerekli tuzdan arındırma prosedürleri uygulanmazsa geri dönüşümü olmayan kayıplara uğrayacaklardır. Aynı zamanda sualtındaki canlıların, amphora vb. pişmiş toprak obje yüzeylerine yapışması ve yeni konaklama alanları oluşturmasıyla da, sözü edilen bu kalıntılar ciddi zarar görmekte ve bilgi kayıpları olmaktadır. Bu deniz oluşumları kalıntı yüzeylerinden temizlenmeli ve var olan bilgi, kabukların altında saklı kalmamalıdır.

Anahtar Kelimeler

Sualtı Arkeolojisi, Amphora, Deniz Oluşumları, Pişmiş Toprak, Konservasyon

SOME THOUGHTS ON THE SURFACE CLEANING OF TERRACOTA CULTURAL ASSETS FROM UNDERWATER EXCAVATIONS

Öz

When the start of underwater archaeological excavations in Turkey, the number of underwater artefacts that came to our museums and were preserved is quite high. In addition, the number of underwater remains caught in fishing nets, plucked from their context and removed to warehouses without any conservation work is undeniable. Especially the warehouses and displays of our museums, which are on the coast, contain hundreds of underwater archaeological artefacts. Terracotta objects recovered from underwater for various reasons will suffer irreversible losses if the necessary desalination procedures are not applied before they are stored in museum warehouses. At the same time, these remains are seriously damaged and information are lost when underwater creatures adhere to the surfaces of amphorae and similar terracotta objects and create new accommodation areas. These marine formations must be cleared of their residual surface and existing information must not be hidden under the shells.

Anahtar Kelimeler

Nautical Archaeology, Amphora, Marine Formations, Terracota, Conservation

Kaynakça

• Alpözen 2006 O. Alpözen, “Türkiye’de Sualtı Arkeolojisi ve Bodrum Müzesi”, Uluburun Gemisi,3000 Yıl Önce Dünya Ticareti, Ü.Yalçın, C.Pulak ve R.Slotta (eds), Bochum s. 47-54.
• Başaran 2000 S. Başaran, Pişmiş Toprak ve Cam Eserlerin Konservason/Restorasyonu, Graphis Yayınları, İstanbul.
• Buys ve Oakley 2011 S. Buys ve V. Oakley, Conservation and Restoration of Ceramics, Routledge, New York.
• Carlson 2010 D.N. Carlson, “The Kızılburun Shipwreck and the Temple of Apollo at Claros” American Journal of Archaeology, Volume 114, No.1, Boston.
• Chlouveraki 2010 S. Chlouveraki, “Recent Work At The W.D.E. Coulson Conservation Laboratory”, EKENTRO, Volume 13, http://www.instapstudycenter.net/e-newsletter/Fall2011/article2.html (Sonbahar 2010).
• Hamilton 1999 D.L. Hamilton, “Methods of Conserving Archaeological Material from Underwater Sites”, Conservation of Archaeological Resources I,Texas A&M University, Anthropology 605,Texas.
• Kocabaş 1998 U. Kocabaş, Arkeolojik Sualtı Kalıntılarının Konservasyonu, Norm Ajans, İstanbul.
• Olive ve Pearson 1975 J. Olive ve C. Pearson, “The Conservation of Ceramics from Archaeological Sources”, Conservation in Archaeology and the Applied Arts, pp. 63-68. IIC, London.
• Rodgers 2004 B.A. Rodgers, The Archaeologist’s Manual For Conservation,Kluwer Academic/Plenum Publishers, New York.
• Saltık 2000 E.N.C. Saltık, “Taş ve Seramik Eserlerin Özelliklerinin ve Bozulmalarının Koruma Amacıyla İncelenmesi”, I.Ulusal Taşınabilir Kültür Varlıkları Konservasyonu ve Rastorasyonu Kolokyumu,Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara.