Granicus Yüzey Araştırması Alanlarından Ele Geçen Batı Anadolu Geç Roma Dönemi Açık Renkli Seramikleri

Yıl 2023, Sayı: 5, 104 - 132, 28.12.2023

Billur Tekkök Karaöz

https://doi.org/10.55061/srmka.1226371

Öz

Bu makale, Phocaean Kırmızı Astarlılarının bazı formlarını taklid eden açık renkli hamurlu ve turuncu-kahverengi astarlı “Late Roman West Asia Minor Light Colored Ware” olarak tanımlanan bir grup geç Roma dönemi astarlı seramiğinin kökeni hakkındaki tartışmaların bir derlemesidir. Granicus Yüzey Araştırması kapsamında kalan geç Roma dönemi yerleşimlerinde Foça Kırmızı Astarlıları grubu (LRC) formlarıyla birlikte bulunan ancak oran olarak daha fazla olan ve Karadeniz ve Marmara bölgesi'nde yoğun dağılımı gösteren bu grubun standard tabak, çanak, kandil ve sürahi örnekleri bu makalenin içeriğini oluşturur. Marmara ve Batı Anadolu kıyı kentlerinde (Smryna, Antandros, Troia, Parion, Bandırma, Kyzikos, İstanbul) yoğunlaşan örnekler üzerinden bu seramik grubunun menşei konusunda yeni bir tartışma başlamış ve grubun dağılım modeline bağlı olarak yeni bir öneri ortaya atılmıştır ve yeni öneri, grubun dağılım modeline bağlı olarak kuzey Troas veya Marmara bölgesidir.

Anahtar Kelimeler

Geç Roma Batı Anadolu Açık Astarlı Seramikleri, Kuzey Troad, Marmara Bölgesi.

LATE ROMAN WEST ASİA MİNOR LIGHT COLORED WARE FROM GRANICUS SURVEYED SITES

Öz

This article is a compilation of debates on the origin of a group of late Roman slipped pottery identified as the "Late Roman West Asia Minor Light Colored Ware" with a light-coloured paste and an orange-brown slip that copies after some forms of the Phocaean Red Slip ware.
The content of this article is composed of standard plates, bowls, oil lamps and jugs of this group, which are found together with the forms of the Phocaean Red Slip Ware (LRC) in the late Roman period settlements within the scope of the Granicus Survey, but which are more prevalent and show an intense distribution in the Black Sea and Marmara regions. A new debate on the origin of this ceramic group has started over the examples concentrated in the coastal cities of Marmara and Western Anatolia (Smryna, Antandros, Troia, Parion, Bandırma, Kyzikos, İstanbul) and a new proposal has been put forward depending on the distribution model of the group and the new suggestion is northern Troad or Marmara region depending on the distribution pattern of the group.

Anahtar Kelimeler

Late Roman West Asia Minor Light Colored Ware, Northern Troad, Marmara Region., Geç Roma Batı Anadolu Açık Astarlı Seramikleri, Kuzey Troad, Marmara Bölgesi.

Kaynakça

• Abadie-Reynal – Sodini 1992, Abadie-Reynal C. & J.-P. Sodini 1992, La céramique paléochrétienne de Thasos (Aliki, Delkos, fouilles anciennes), Etudes Thasiennes XIII, Paris.
• Açar 2017, E. Açar, Antandros Nekropolü Geç Roma Yerleşmesi, Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İzmir, 2017.
• Aktaş 2018, R. Aktaş, Antandros Yamaç Ev Sektörü Roma Dönemi Seramikleri, Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi,), İzmir, 2018.
• Aktaş 2020, R. Aktaş, “Antandros Yamaç Ev Sektörü’nde Ele Geçen Açık Renkli Seramikler”, Propontis ve Çevre Kültürleri Parion Studies III, (Ed. V. Keleş), İstanbul, 2020, 35-75.
• Domzalski 2012, K. Domzalski, “At the Crossroads of Trade Routes: Terra Sigillata, Red Slip Wares and Related Fine Pottery from the Polish Excavations in Ptolemais (2002-2009)”, J. Zelazowski (ed.) Ptolemais in Cyrenaica: Studies in Memory of Tomasz Mikocki, Warsaw 2012, 319-345.
• Ergürer – Akyol 2023 Ergürer, H. E. – Akyol, A. A., Parion Geç Roma Açık renk Astarlıları Arkeometrik Analiz Sonuçları, (In progress).
• Ergürer 2015, Ergürer, H. E. 2015. “Parion, Agora ve Dükkanlarında Ele Geçen Sigillatalar ve Kırmızı Astarlı Seramikler”, (eds. C. Başaran, V.Keleş) Parion Kazıları 10. Yıl Armağanı, Ankara, 49-86.
• Ergürer 2014, Ergürer, H. E. 2014. “Late Roman Light Coloured Ware from Parion”, (eds M. Meyza, K. Domżalski) Late Hellenistic to Mediaeval Fine Wares of the Aegean Coast of Anatolia, Their Production, Imitation and Use, Varsova, 175-219.
• Ergürer 2012, H. E. Ergürer, Parion Roma Seramikleri, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Klasik Arkeoloji Anabilim Dalı, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Erzurum 2012.
• De Luca 1984, De Luca, G. 1984. Das Asklepieion, 4. Teil via Tecta und Hallenstrasse die Funde, Berlin.
• Güneş 2010, Güneş, F. 2010. Kyzikos Antik Kenti 2006–2007 Kazı Dönemi Seramik Buluntuları, , Atatürk Üniversitesi, Erzurum (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• Hayes ve diğ. 1965, Hayes, J. W. – Harrison, R. M. – Fıratlı, N. 1965. “Excavations at Saraçhane in Istanbul: First Preliminary Report” Dumbarton Oaks Papers, vol. 19, 230-236.
• Hayes ve diğ. 1968, Hayes, J. W. – Harrison, R. M. – Fıratlı, N. 1968. “Excavations at Saraçhane in Istanbul: Fifth Preliminary Report, with a Contribution on A Seventh-Century Pottery Group” Dumbarton Oaks Papers, vol. 22, 195-216.
• Hayes 1972, Hayes, J. W. 1972. Late Roman Pottery, London.
• Hayes 1992, Hayes, J. W. 1992. Excavations at Saraçhane, Istanbul, Vol. 2, Princeton, New Jersey.
• Hayes 2008, Hayes, J. W. 2008. The Athenian Agora: Roman Pottery Fine-Ware Imports, vol. 32, New Jersey.
• Heath – Tekkök 2007-2008, Heath, S. – Tekkök, B. 2007-2008. Greek, Roman and Byzantine Pottery at Ilion (Troia), USA. https://class_cs.uc.edu/troy/grbpottery/html/lr-l_ghtcolored.html
• Kavaz-Kındığılı 2017, Kavaz-Kındığılı B., 2017. “Zeytinliada Light Colored (Açık Renkli) Geç Roma Seramikleri”, Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, Sayı 38, 151-176.
• Kavaz-Kındığılı 2020, Kavaz-Kındığılı B. (2020). Zeytinliada Kırmızı Astarlı Seramikleri. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24 (Aralık Özel Sayı) , 239-264.
• Kenrick 1985, Kenrick, P. M. 1985. Excavation at Sidi Khrebish Benghazi (Berenice). Volume III, 1, Supplements to Libya Antiqua 5. Tripoli.
• Opait 1985, Opait, A. (1985). “Einige Beobachtungen zur spätrömischen Keramik mit rötem Überzug”, Dacia XXIX, 1985, 153- 163.
• Opait 1991a , Opait, A. (1991a). “Ceramica” in A. Opait, M. Zahariade, Gh. Poenaru-Bordea, C. Opait, “Fortificatia şi aşezarea romana tirzie de la Babadag-Topraichioi”, Peuce 10, 211-260.
• Opait 1991b, Opait, A. (1991b). “Ceramica din aşezarea şi cetatea de la Independenta (Murighiol), sec. V i.e.n.-VII e.n.”, Peuce 10, 133-182.
• Opait 2004, Opait, A. 2004. Local and Imported Ceramics in the Roman Province of Scythia (4th-6th Centuries AD), BAR International Series 1274, Oxford.
• Opriş 2022 Opriș, I. C. 2022. “Adding to John W. Hayes`s Late Roman Pottery. Late Roman Light-Colored Wares with champlevé decoration from Histria revisited,” Cercetări Arheologice, Vol.29, 287-316.
• Öztuncay 2007 Öztuncay, B. (2007) Gün Işığında İstanbul’un 8000 Bin yılı Marmaray Metro Sultanahmet Kazıları İstanbul: Vehbi Koç Yayınları.
• Rose et al. 2007, Rose, C. B. – Tekkök, B. – Körpe, R. 2007. “Granicus River Valley Survey Project, 2004-2005”, Studia Troica 17, 65-150.
• Şimşek 2003, Şimsek, C. 2003. “Laodikea Antik Kentinden Haç Baskılı Tabaklar”, III. Uluslararası Eskişehir Pişmis Toprak Sempozyumu, 16-30,Haziran 2003, 411-423, Eskişehir.
• Şimşek 2008, Şimsek, C. 2008. “Laodikeia’dan Kazıma-Kabartılı Tabaklar”, Arkeoloji Dergisi, 11 (2008/1), 129-146.
• Tekkök-Biçken 1996, Tekkök-Biçken, B. 1996. The Hellenistic and Roman Pottery from Troia: Second Century B.C. to Sixth Century A.D., (the University of Missouri-Columbia, Unpublished PhD Thesis, University of Michigan Microfilms).
• Waage 1948, Waage, F. O. 1948. Hellenistic and Roman Tableware of North Syria, Antioch on the Orontes, IV, i: Ceramics and Islamic Coins, Princeton.
• Yeşilova 2007, Yeşilova, H. 2007. Allianoi Antik kenti Ilıcası Erken Bizans Dönemi Seramikleri (Kırmızı Astarlı Kaplar ve Günlük Kullanım Kapları, 1999-2005) Hacettepe Üniversitesi, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).