SAĞLIK SOSYOLOJİSİ VE TARİHSEL GELİŞİMİ

Yıl 2020, Cilt: 1 Sayı: 1, 1 - 12, 30.04.2020

Ahmet Ekizer

Öz

            Sosyolojinin
bir alt dalı olan Sağlık Sosyolojisi insan-toplum ilişkisinden yola çıkarak
hastalık ve sağlık kavramlarını tanımlamış ve sağlık ile hastalığın nedenlerini
toplumsal bağlamda ele alarak açıklamaya çalışmıştır. DSÖ’nün tanımına göre
sağlık yalnızca hastalığın ve sakatlığın olmayışı değil fiziksel, ruhsal ve
sosyal yönden tam bir iyilik halini ifade etmektedir. Bu tanımdan yola çıkarak
kişinin sağlığı üzerinde toplumsal kültürün doğrudan etkisinin olacağını
söylemek mümkündür. Bir hastalığın hastalık olarak kabulü, tedavi usulleri
toplumdan topluma büyük değişiklikler göstermektedir. İnsanın toplumsal bir
ortam içerisinde hayatını sürdürmesi ve bu toplumun oluşturduğu kültürel yapıya
belli bir aidiyetinin olması sağlık ve hastalık kavramlarını algılayışı
üzerinde büyük etkiye sahiptir. Tıbbi sosyoloji denilen kavram ise bu
insan-kültür-hastalık algısı etkileşiminden doğmuştur. Tıbbi sosyoloji hastalık
üzerinde mikroorganizmalar kadar toplumun da etkisinin olduğunu ileri
sürmektedir.

               Bu çalışma sağlık-hastalık-toplum
ilişkisi,  sağlık ve hastalık algısına
toplumun etkisi konularıyla alakalı literatürde yer alan çalışmaların
incelenmesi, çalışmalardan elde edilen bulguların sistematik biçimde
incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Derleme yöntemi kullanılarak hazırlanan bu
çalışmada Sağlık Sosyolojisi alanında yapılan çalışmalar taranarak bulgular
sentezlenmeye çalışılmıştır. Taranan çalışmalardan elde edilen bulgular ise
sağlık ve hastalık algısı üzerinde toplumsal kültürün bir etkisinin olduğunu ve
sağlık, hastalık durumu üzerinde toplumsal değer ve tutumların etkisinin
olduğunu göstermiştir. 

Anahtar Kelimeler

Sağlık Sosyolojisi, İnsan, Toplum, Kültür, Hastalık, Tıbbi Sosyoloji

Kaynakça

• Afacan, E., Bal, H., Gümüşdağ, H., & Çobanoğlu, G. (2014). Sosyolojik Açıdan Futbol ve Profesyonellik. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(2), 525-542.
• Alver, K. (2010). Cemil Meriç'in Sosyoloji Tasavvuru. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi(24), 145-152.
• Avcı, M. (2018). Klasik Dönem Sosyoloji Metinlerinde Bireysel Bir Eylem Olarak Şiddet. Sosyal Bilimler Metinleri(2), 94-101.
• Aydın, K. (2019). Yaşam Koşulları ve Sağlık Hastalık Algıları. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi,(22), 32-68.
• Aytaç, Ö., & Kurtdaş, M. (2015). Sağlık-Hastalığın Toplumsal Kökenleri veSağlıkSosyolojisi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 25(1), 231-250.
• Baloğlu, Y. (2011). Sağlık ve Sosyal Sınıflar. Istanbul Journal of Sociological Studies, 0 (31), 145-160.
• Basic documents. (2006). Constitution of The World Health Organization. Forty-Eighth Edition.
• Beşer, A., & Topçu, S. (2006). Göç ve Sağlık. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 10(3).
• Bingöl, O. (2017). Sosyolojik Reçetelerle Sağlık. Kaygı Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi (28), 159-172.
• Body: A Critical Sociology. Upper Saddle River, N.J: Prentice Hall.
• Bolsoy, N., & Sevil, Ü. (2006). Sağlık-Hastalık ve Kültür Etkileşimi. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 9(3), 78-87.
• Cengiz, R. (2018). Gelenekselden Modernizme Sağlık Sorunu: Sosyolojik Bir Yaklaşım. Studies of The Ottoman Domain, 8(14), 135-157.
• Çağlayaner, H., (2007). Sağlık Sosyolojisi: Türkiye’den Araştırmalar. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi, 5(1-4):46.
• Çelik, Y. (2006). Sürdürülebilir Kalkınma Kavramı Ve Sağlık. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 9(1), 19-37.
• Cirhinlioğlu, Z. (2003). “Post-Modern Çözülüş ve Sağlık”. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 5(1), 131-148.
• Demez, G. (2012). Medyada Yeni Sağlık Anlayışları ve Kadın Bedeninin Temsili. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 9(1), 512-532.
• Freund, P. E.S., McGuire, M. B., & Podhurst, L. S.(2003). Health, Illness, and the Social
• Günler, O.E. (2011). Hemodiyaliz Hastalarında Hastalığa Bağlı Toplumsal Rol Değişimi Beklenti ve Sorunları: Bir Sağlık Sosyolojisi Çalışması. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sosyoloji Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi
• Güven, S. (2014). Türkiye’de Sağlık Sosyolojisi Çalışmaları. Sosyoloji Dergisi(29), 127-153.
• Kayacan, M. (2012). Sosyoloji ve Kur’an’ın Ortak İlgi Alanı: Toplumsal Değişim ve Çöküş Yasaları. Milel ve Nihal İnanç, Kültür ve Mitoloji Araştırmaları Dergisi, 9(3), 75-99.
• Kelly, M. P., & Field, D. (1996). Medical Sociology, Chronic İllness and The Hody. Sociology of Health & Illnes, 18(2), 241-257.
• Nakojima H, Mayor F (1996). Kültür ve Sağlık, Çev: Ayşe Sayan, Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 1999, 2(2).
• Öncel, S. (1997). Kültürel Yapı ile Sağlık-Hastalık İlişkisi. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi, (1), 177-184.
• Özen, S. (1993). Sosyolojide Bir Alan: Sağlık Sosyolojisi ve Sağlık-Toplumsal Yapı İlişkileri. (Ege Üniversitesi) Sosyoloji Dergisi, (4), 73-88.
• Özen S (1994). Sağlık ve Sosyokültürel Yapı Değişkenleri. Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, (5), 133-145.
• Sargutan, A. (2005). Sağlık Sektörü Ve Sağlık Sistemlerinin Yapısı. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 8(3), 400-428.
• Tekin, A. (2007). Sağlık- HastalıkOlgusu veToplumsalKökenleri (BurdurÖrneği). Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sosyoloji Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi.
• Thomas, R. K.,(2003). Society and Health: Sociology for Health Professionals. New York: Kluwer Academic / Plenum Publishers.
• Turner, B.S.,( 1992). Regulating Bodies: Essays in Medical Sociology. 11 New Fetter Lane, London: Routledge.
• Türkdoğan, O. (2011). Türk Köy Sosyolojisine Yardımcı Olması Bakımından Medikal Sosyoloji, Saha ve Problemleri. Istanbul Journal of Sociological Studies, 0 (6), 45-59.
• Yorulmaz, M. (2019). Sağlık Yönetimi Bölümü Öğrencilerinin Bölümü Tercih Etme Nedenlerinin İncelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi (e-ISSN: 2564-7458) SS.74-82.