TÜRKİYE’DE FARKLI ETNİK YAPILARDA ÇOCUKLUK ÇAĞI TRAVMA DÜZEYLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI: TÜRK, KÜRT, ZAZA ÖRNEĞİ

Yıl 2023, Cilt: 4 Sayı: 2, 275 - 288, 21.09.2023

Sümeyye Barut , Esra Sabancı Baransel , Tuba Uçar , Osman Tayyar Çelik

Öz

Amaç: Olumsuz çocukluk çağı deneyimleri ve travmalar yaygın oranlarda görülmektedir. Bu olumsuzlukların oranlarının etnik yapı düzeyinde belirlenmesi, sağlık yaklaşımları açısından önemlidir. Bu çalışmada Türkiye’de farklı etnik yapılardaki olumsuz çocukluk çağı deneyimleri ve çocukluk çağı travma düzeylerini karşılaştırmak amaçlandı.
Yöntem: Kesitsel nitelikte olan bu çalışma Facebook’ta yer alan kadın ve erkek grupları aracılığıyla web tabanlı bir çevrimiçi anket kullanılarak toplandı. Araştırmaya 18-49 yaş aralığında, etnik yapısı Türk, Kürt veya Zaza olan, Türkçe okuyabilen bireyler alındı. Anket formunu eksik veya dikkatsiz doldurduğu belirlenen katılımcılar çalışmadan dışlanarak 815 katılımcı ile çalışma tamamlandı. Araştırmanın verileri sosoyodemografik özellikleri ve çocukluk çağında yaşanan bazı olumsuz deneyimleri içeren Tanımlayıcı Özellikleri Belirleme Formu ve Çocukuluk Çağı Travmaları (ÇÇTÖ) kullanılarak toplandı.
Bulgular: Kürt etnik yapıya sahip bireylerin fiziksel, duygusal ve cinsel istismar alt boyutu puan ortalaması Türk ve Zaza etnik yapıya sahip bireylere göre daha yüksek olduğu ve gruplar arasındaki farkın istatistiksel olarak anlamlı olduğu belirlendi (p<0.05). Katılımcıların fiziksel ve duygusal ihmal alt boyutu puan ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı fark olmadığı belirlendi (p>0.05). Zaza’ların %23.7’sinin aile içi fiziksel şiddete tanık olduğu, Kürt’lerin %16.3’ünün ayrımcılığa maruz kaldığı, Zaza’ların %26.0’sının aile dışı fiziksel şiddete tanık olduğu, Kürt’lerin %21.7’sinin hırsızlık tanığı/mağduru olduğu, Zaza’ların %16.0’sının yakınından birinin öldürüldüğüne tanık olduğu, Kürt’lerin %27.5’inin isyanlara tanık olduğu, Kürt’lerin %9.5’inin savaş ortamında bulunduğu ve gruplar rasındaki farkın istatistiksel olarak anlamlı olduğu belirlendi (p<0.05).
Sonuç: Sonuç olarak çalışmada farklı etnik yapıya sahip bireylerin orantısız veya daha yüksek oranda olumsuz deneyimlere maruz kaldıkları belirlendi.

Anahtar Kelimeler

Çocukluk çağı travmaları, etnik yapı, Kürt, Türk, Zaza

Destekleyen Kurum

Bulunmamaktadır

Proje Numarası

-

Comparison of childhood trauma levels in different ethnic structures in Turkey: Turkish, Kurdish, Zaza sample

Öz

Purpose: Adverse childhood experiences and traumas are common. The determination of the rates of these negativities at the level of ethnicity is important in terms of health approaches. In this study, it was aimed to compare the negative childhood experiences and childhood trauma levels in different ethnic structures in Turkey.
Methods: This cross-sectional study was collected using a web-based online questionnaire through men's and women's groups on Facebook. Individuals between the ages of 18-49, ethnically Turkish, Kurdish or Zaza, who could read Turkish were included in the study. Participants who were determined to have filled the questionnaire incompletely or carelessly were excluded from the study, and the study was completed with 815 participants. The data of the study were collected using the Descriptive Characteristics Determination Form and Childhood Traumas (CCT), which includes sociodemographic characteristics and some negative experiences in childhood.
Results: It was determined that the physical, emotional and sexual abuse sub-dimension mean score of individuals with Kurdish ethnicity was higher than individuals with Turkish and Zaza ethnicity, and the difference between the groups was statistically significant (p<0.05).
Conclusion: As a result, it was determined in the study that individuals with different ethnicities were exposed to negative experiences disproportionately or at a higher rate.

Anahtar Kelimeler

Childhood traumas, ethnic structure, Kurd, Turkish, Zaza

Proje Numarası

-

Kaynakça

• Akcan, G., & Taşören, A. B. (2020). Genç yetişkinlerde çocukluk çağı olumsuz yaşantıları, öz-şefkat ve duygu düzenleme becerileri depresyon belirtilerini yordar mı? Boğaziçi Üniversitesi Eğitim Dergisi, 37(2), 59-80.
• Aras, N. Y., Topkaya, N., & Şahin, E. (2023). Yetişkin Bireylerde Cinsiyet, Çocukluk Çağı Travmaları, Yaşamda Anlam, Öz-Şefkat ve Psikolojik Sağlamlık Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. İçtimaiyat, 7(1), 1-1.
• Bernstein, D. P., Stein, J. A., Newcomb, M. D., Walker, E., Pogge, D., Ahluvalia, T., Stokes, J., Handelsman, L., Medrano, M., & Desmond, D. (2003). Development and validation of a brief screening version of the Childhood Trauma Questionnaire. Child abuse & neglect, 27(2), 169-190.
• Brühlmann, F., Petralito, S., Aeschbach, L. F., & Opwis, K. (2020). The quality of data collected online: An investigation of careless responding in a crowdsourced sample. Methods in Psychology, 2, 100022.
• Çelik, F. G. H., & Hocaoğlu, Ç. (2018). Çocukluk çağı travmaları: bir gözden geçirme. Sakarya Tıp Dergisi, 8(4), 695-711.
• Cooper, H. (2002). Investigating socio-economic explanations for gender and ethnic inequalities in health. Social science & medicine, 54(5), 693-706.
• Demir, P., & ÇAKIN, N. (2020). Kendine zarar verme davranışı ve çocukluk dönemi örselenme yaşantıları: Bir gözden geçirme. Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi(10), 129-155.
• Doğan, T., & YAVUZ, K. (2020). Yetişkinlerde psikolojik sağlamlık, olumlu çocukluk deneyimleri ve algılanan mutluluk. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 12, 312-330.
• Faraji, H., & Betül, İ. BORDERLİNE KİŞİLİK BOZUKLUĞUNDA EMPATİ. Erciyes Akademi, 36(3), 1294-1313. Gencer, N. (2018). ÖZNEL İYİ OLUŞ: GENEL BİR BAKIŞ. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(3), 2621-2638.
• Güven, Ş. T., Dalgiç, A. İ., & Erkol, Z. (2018). Emotional and psychosocial problems encountered by children who have been sexually abused. Journal of psychosocial nursing and mental health services, 56(2), 37-43.
• İstatistikler, A. (2016). Adalet Bakanlığı Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü. In: Ankara.
• Kafali, H. Y., Işιk, A., Ocakoglu, B. K., Kardas, B., Kardas, Ö., Müjdecioğlu, G., Demir, S. A., Karakaya, S. E. K., Çapan, Y. B., & Üneri, Ö. Ş. (2022). Depresif kız ergenlerde intihar davranışının şiddeti, algılanan cinsiyet eşitliği ve çocukluk çağı travmalarının ilişkisi: Türkiye’nin bölgelerine göre farklılıklar. Klinik Psikiyatri Dergisi, 25(1).
• Karatekin, C., & Hill, M. (2019). Expanding the original definition of adverse childhood experiences (ACEs). Journal of child & adolescent trauma, 12, 289-306.
• Karatekin, C., Mason, S. M., Riegelman, A., Bakker, C., Hunt, S., Gresham, B., Corcoran, F., & Barnes, A. (2022). Adverse childhood experiences: A scoping review of measures and methods. Children and youth services review, 106425.
• Karatekin, C., Mason, S. M., Riegelman, A., Bakker, C., Hunt, S., Gresham, B., & Corcoran, F. B., Andrew. (in press). Adverse childhood experiences: An overview of definitions, measures, and methods. In M. J. L. Sharon G. Portwood, & Michael J. Roberts (Ed.), Handbook of Adverse Childhood Experiences (ACEs): A framework for collaborative health promotion.
• Keçeli, N. M. (2015). Şiddete maruz kalmış bireylerde travmatik stres, bağlanma stilleri ve somatizasyon arasındaki ilişki Kocaeli Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü].
• Kenway, P., & Palmer, G. (2007). Poverty among ethnic groups. New Policy Institute and Joseph Rowntree Foundation.
• Lee, H., Slack, K. S., Berger, L. M., Mather, R. S., & Murray, R. K. (2021). Childhood poverty, adverse childhood experiences, and adult health outcomes. Health & Social Work, 46(3), 159-170.
• Lee, R. D., & Chen, J. (2017). Adverse childhood experiences, mental health, and excessive alcohol use: Examination of race/ethnicity and sex differences. Child abuse & neglect, 69, 40-48.
• Liming, K. W. (2019). Examining the differing effects of economic hardship and poor maternal wellbeing on cumulative exposure to adverse childhood experiences. Journal of child & adolescent trauma, 12(3), 307-321.
• Lynch, M., Saralidze, L., Goguadze, N., & Zolotor, A. (2007). National study on violence against children in Georgia. In: Tbilisi: Unicef Georgia.
• Maguire-Jack, K., Lanier, P., & Lombardi, B. (2020). Investigating racial differences in clusters of adverse childhood experiences. American Journal of Orthopsychiatry, 90(1), 106.
• Meade, A. W., & Craig, S. B. (2012). Identifying careless responses in survey data. Psychological methods, 17(3), 437.
• Merrick, M. T., Ford, D. C., Ports, K. A., & Guinn, A. S. (2018). Prevalence of adverse childhood experiences from the 2011-2014 behavioral risk factor surveillance system in 23 states. JAMA pediatrics, 172(11), 1038-1044.
• Mersky, J. P., Choi, C., Lee, C. P., & Janczewski, C. E. (2021). Disparities in adverse childhood experiences by race/ethnicity, gender, and economic status: Intersectional analysis of a nationally representative sample. Child abuse & neglect, 117, 105066.
• Murat, A. (2012). Türkiye’de diller ve etnik gruplar. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 1(1), 293-297.
• Nedel, F. B., & Bastos, J. L. (2020). Whither social determinants of health? Revista de Saúde Pública, 54. Putnam-Hornstein, E., Needell, B., King, B., & Johnson-Motoyama, M. (2013). Racial and ethnic disparities: A population-based examination of risk factors for involvement with child protective services. Child abuse & neglect, 37(1), 33-46.
• Sofuoğlu, Z., Oral, R., Aydın, F., Cankardeş, S., Kandemirci, B., Koç, F., Halıcıoğlu, O., & Akşit, S. (2014). Türkiye’nin üç ilinde olumsuz çocukluk çağı deneyimleri epidemiyolojik çalışması. Türk Pediatri Arşivi, 49(1), 47-56.
• Strompolis, M., Tucker, W., Crouch, E., & Radcliff, E. (2019). The intersectionality of adverse childhood experiences, race/ethnicity, and income: Implications for policy. Journal of Prevention & Intervention in the Community, 47(4), 310-324.
• Toksöz, B. (2022). Yetişkin Bireylerde Saldırganlık Düzeylerinin Yordayıcıları Olarak Çocukluk Çağı Travmaları, Bilişsel Duygu Düzenleme Stratejileri ve Sosyal Destek Düzeylerinin Incelenmesi Marmara Universitesi (Turkey)].
• Uyar, M. (2019). Beliren yetişkinlik dönemindeki bireylerin psikolojik iyi oluş düzeylerini yordamada bağlanma tarzları ve bilişsel duygu düzenlemenin rolünün incelenmesi Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü].
• WHO. (2022). Child maltreatment. Retrieved 15 May 2023 from
• Yılmaz, Ş. N., & Karaaziz, M. (2023). Şiddet ve Saldırgan Davranışta Çocukluk Çağı Travmalarının Rolü. MEYAD Akademi, 4(1), 80-94.