THE EFFECT OF INTOLERANCE OF UNCERTAINTY ON PERCEIVED STRESS, PSYCHOLOGICAL RESILIENCE, PSYCHOLOGICAL VULNERABILITY AND PERCEPTION OF MOTHERHOOD IN HIGH-RISK AND NON-HIGH-RISK PREGNANTS, THE DESCRIPTIVE, RELATIONSHIP-SEEKING, AND CROSS-SECTIONAL STUDY

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 3, 326 - 346, 20.12.2024

Büşra Erbaş Hacer Alan Dikmen

https://doi.org/10.70813/ssd.1413490

Öz

Purpose: This study aimed to examine the effect of intolerance of uncertainty on perceived stress, psychological resilience, psychological fragility, and perception of motherhood in high-risk and non-high-risk pregnant women.
Method: The study is descriptive, relationship-seeking, and cross-sectional study data was collected from a total of 1100 pregnant women, including 550 high-risk pregnant women and 550 non-high-risk pregnant women in the 2nd and 3rd trimesters, between August and December 2022. Intolerance of Uncertainty Scale (BTÖ), Perceived Stress Scale (PSS-10), Brief Psychological Resilience Scale (KPSS), Psychological Fragility Scale (PKS) and Pregnant Women's Self-Perception Scale (PPRS) were used to collect data. Student-t test, Pearson chi-square test and Fisher-Freeman-Halton test were used in statistical analyses.
Result: In the study, among high-risk pregnant women, 60.5% had the threat of premature birth, 14.0% had hypertensive diseases of pregnancy, 12.4% had premature rupture of membranes, 8.0% had bleeding, 5.1% had She had gestational diabetes mellitus. There was a positive relationship between the intolerance of uncertainty levels of high-risk and non-high-risk pregnant women and perceived stress and psychological fragility, and a negative and statistically significant relationship between psychological resilience (p<0.05). There was no significant relationship between the intolerance to uncertainty level of high-risk and non-high-risk pregnant women and their perception of motherhood (p>0.05).
Conclusion: This study found that intolerance of uncertainty increased the level of perceived stress and psychological fragility and decreased the level of psychological resilience in high-risk and non-high-risk pregnant women. Additionally, there was no relationship between intolerance of uncertainty and perception of motherhood in high-risk and non-high-risk pregnancies. Midwives and women health nurses should evaluate all pregnant women, especially high-risk pregnant women, psychologically during antenatal follow-ups, and if pregnant women experience feelings of uncertainty about the future, they should encourage pregnant women to express their feelings and eliminate their lack of knowledge.

Anahtar Kelimeler

Perception of Motherhood, Uncertainty, Psychosocial Health, Stress, High-Risk Pregnancy

YÜKSEK RİSKLİ OLAN VE OLMAYAN GEBELERDE BELİRSİZLİĞE TAHAMMÜLSÜZLÜĞÜN ALGILANAN STRES, PSİKOLOJİK SAĞLAMLIK, PSİKOLOJİK KIRILGANLIK VE ANNELİK ALGISINA ETKİSİ, TANIMLAYICI, İLİŞKİ ARAYICI VE KARŞILAŞTIRICI TÜRDE BİR ÇALIŞMA

Öz

Amaç: Bu çalışma ile yüksek riskli olan ve olmayan gebelerde belirsizliğe tahammülsüzlüğün algılanan stres, psikolojik sağlamlık, psikolojik kırılganlık ve annelik algısı üzerine etkisinin incelenmesi amaçlanmıştır.
Yöntem: Çalışma tanımlayıcı, ilişki arayıcı ve karşılaştırıcı türde olup, çalışma verileri Ağustos-Aralık 2022 tarihleri arasında, 2. ve 3. trimestirdeki 550 yüksek riskli gebe ve 550 yüksek riskli olmayan gebe olmak üzere toplam 1100 gebeden toplanmıştır. Verilerin toplanmasında Belirsizliğe Tahammülsüzlük Ölçeği (BTÖ), Algılanan Stres Ölçeği (ASÖ-10), Kısa Psikolojik Sağlamlık Ölçeği (KPSÖ), Psikolojik Kırılganlık Ölçeği (PKÖ) ve Gebelerin Kendilerini Algılama Ölçeği (GKAÖ) kullanılmıştır. İstatistiksel analizlerde Student-t test, Pearson ki-kare test ve Fisher-Freeman-Halton test kullanılmıştır.
Bulgular: Çalışmada yüksek riskli olan gebelerin %60,5’inde erken doğum tehdidi, %14,0’ünde gebeliğin hipertansif hastalıkları, %12,4’ünde erken membran rüptürü, %8,0’inde kanama, %5,1’inde gestasyonel diyabetes mellitus vardı. Yüksek riskli olan ve olmayan gebelerin belirsizliğe tahammülsüzlük düzeyleri ile algılanan stres ve psikolojik kırılganlık arasında pozitif yönlü, psikolojik sağlamlık arasında negatif yönlü ve istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki vardı (p<0,05). Yüksek riskli olan ve olmayan gebelerin belirsizliğe tahammülsüzlük düzeyi ile annelik algısı arasında ise anlamlı bir ilişki yoktu (p>0,05).
Sonuç: Bu çalışma ile yüksek riskli olan ve olmayan gebelerde belirsizliğe tahammülsüzlüğün algılanan stres ve psikolojik kırılganlık düzeyini arttırdığı, psikolojik sağlamlık düzeyini ise azalttığı saptandı. Ayrıca yüksek riskli olan ve olmayan gebelerde belirsizliğe tahammülsüzlük düzeyi ile annelik algısı arasında bir ilişki yoktu. Ebeler ve kadın sağlığı hemşireleri tüm gebeleri, özellikle yüksek riskli gebeleri antenatal izlemlerde ruhsal yönden değerlendirmeli ve gebeler, geleceğe yönelik bilinmezlik duyguları yaşıyor ise gebeleri duygularını ifade etmeleri yönünde teşvik etmeli ve bilgi eksikliklerini gidermelidir.

Anahtar Kelimeler

Annelik Algısı, Belirsizlik, Psikososyal Sağlık, Stres, Yüksek Riskli Gebelik

Kaynakça

• Akın., S., Eker, H. (2011). Turkish version of the psychological vulnerability scale: a study of the validity and reliability. 32th International Conference of the Stress and Anxiety Research Society, 18-20 Temmuz, Münster, Almanya.
• Alan Dikmen, H., Şanlı, Y. (2019). Progresif kas gevşeme egzersizlerinin gebelerin distres düzeyi ve gebelik algısına etkisi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 12(3), 186-198.
• Arslan, S., Okçu, G., Coşkun, A. M., Temiz, F. (2019). Kadınların gebeliği algılama durumu ve bunu etkileyen faktörler. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi, 6(1), 179-192.
• Ataman, H., Akarsu, Ö., Budak, M. İ. (2022). Üçüncü trimesterdeki yüksek riskli gebelerde evlilik uyumu ve prenatal bağlanma arasındaki ilişkinin belirlenmesi. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care, 16(4), 670-680.
• Atasever, İ., Sis Çelik A. (2018). Prenatal stresin ana çocuk sağlığı üzerine etkisi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 21, 1, 8-60.
• Baltacı, N., Başer, M. (2020). Riskli gebelerde yaşanan anksiyete, prenatal bağlanma ve hemşirenin rolü. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 13(3), 206-212.
• Aydemir, H., Hazar, H. U. (2014). Düşük riskli, riskli, yüksek riskli gebelik ve ebenin rolü. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(2), 815-833.
• Baran, G.K., Şahin, S., Öztaş, D., Demir, P., Desticioğlu, R. (2020). Gebelerin algılanan stres düzeylerinin ve stres nedenlerinin değerlendirilmesi. Cukurova Medical Journal, 45(1), 170-180.
• Belge, C., Delcroix, M. (2019). Treatment of pulmonary arterial hypertension with the dual endothelin receptor antagonist macitentan: clinical evidence and experience. Therapeutic Advances in Respiratory Disease, 13.
• Bozdağ, F. (2020). Pandemi sürecinde psikolojik sağlamlık. Electronic Turkish Studies, 15(6).
• Care, A., Nevitt, S. J., Medley, N., Donegan, S., Good, L., Hampson, L., Alfirevic, Z. (2022). Interventions to prevent spontaneous preterm birth in women with singleton pregnancy who are at high risk: systematic review and network meta-analysis. BMJ, 376.
• Cohen, S., Kamarck, T., Mermelsteın, R. (1983) A global measure of perceived stress. Journal of Health and Social Behavior, 385-396.
• Coşkun, A., Arslan, S., Okcu, G. (2020). Gebe kadınlarda gebelik algısının stres, demografik ve obstetrik özellikler açısından incelenmesi. Journal of Education & Research in Nursing/Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, 17(1).
• Çelebi, G.Y. (2020). Covid 19 salgınına ilişkin tepkilerin psikolojik sağlamlık açısından incelenmesi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (8), 471-483.
• Çevik, S. (2017). Düşük tehdidi olan ve olmayan gebelerde belirsizliğe tahammülsüzlüğün psikolojik iyi oluş hali üzerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• Çuvadar, A., Özcan, H., Arıkan, M.G., Ateş S. (2020). Covid-19 tanılı gebede postpartum kaygı düzeyi: İki olgu sunumu. Ordu Üniversitesi Hemşirelik Çalışmaları Dergisi, 3(3), 297-301.
• Doğan, T. (2015). Kısa Psikolojik Sağlamlık Ölçeği’nin Türkçe Uyarlaması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. The Journal of Happiness & Well-Being, 3(1), 93-102.
• Doğrul, E., & Dikmen, H. A. (2023). Gebelerde Eş Desteğinin Annelik Rolü, Beden Algısı ve Distres Düzeyi İle İlişkisi: Tanımlayıcı Bir Çalışma. Selçuk Sağlık Dergisi, 4(2), 163-175.
• Düzbayır, E., Karadeniz, H., Özkan, F. S. (2023). Gebelerin kendilerini algılaması ile vajinal doğum öz-yeterliliği arasındaki ilişki. Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi, 12(1), 160-168.
• Ekşi, H., Erök Özkapu, D., & Ümmet, D. (2019). Üniversite öğrencilerinde psikolojik kırılganlıkla öznel zindelik arasındaki ilişkide genel psikolojik sağlığın aracı rolü. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(5), 185-190.
• Ersanlı, C. (2022). Gebelikte psikososyal sağlık düzeyi. Sağlık & Bilim 2022: Ebelik-III, 7.
• Eskin, M., Harlak, H., Demirkıran, F., Dereboy, Ç. (2013). Algılanan stres ölçeğinin Türkçeye uyarlanması: güvenirlik ve geçerlik analizi. In New Symposium Journal, 51 (3), 132-140.
• Fiskin, G. (2022). The relationship between perceived stress, uncertainty emotions and hopelessness regarding pandemics in pregnant women. Journal of Community Psychology, 50(8), 3809-3824.
• Freeston, M. H., Rheaume, J., Letarte, H., Dugas, M. J., Ladouceur, R. (1994). Why do people worry? Personality and Individual Differences, 17, 791–802.
• Goradel, J. A., Mowlaie, M., & Pouresmali, A. (2016). The role of emotional intelligence, and positive and negative affect on the resilience of primiparous women. Journal of Fundamentals of Mental Health, 18(5), 243-248.
• Isaacs, N. Z., & Andipatin, M. G. (2020). A systematic review regarding women’s emotional and psychological experiences of high-risk pregnancies. BMCPpsychology, 8, 1-11.
• Karabulutlu, Ö., Yavuz, C. (2021). Yüksek riskli gebeliklerde depresyon ve anksiyete düzeylerinin sıklığının değerlendirilmesi. Caucasian Journal of Science, 8(1), 51-69.
• Karaca, F. A. (2022). Hipertansif bozukluğun son trimester gebelerde prenatal bağlanma ve gebeliğin kabulüne etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Adnan Menderes Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Aydın.
• Kasapoğlu, F. (2020). COVID-19 salgını sürecinde kaygı ile maneviyat, psikolojik sağlamlık ve belirsizliğe tahammülsüzlük arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Electronic Turkish Studies, 15(4).
• Keleşoğlu, F., Karduz, F.F.A. (2022). COVID-19 sürecinde bireylerin kişilerarası duygu düzenleme stratejileri ve belirsizliğe tahammülsüzlük üzerine bir araştırma. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 11(2), 321-336.
• Kumcağız, H., Ersanlı, E., & Murat, N. (2017). Gebelerin Kendilerini Algılama Ölçeği’nin geliştirilmesi ve psikometrik özellikleri. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 8(1), 23-31.
• Kural, D. (2021). Gebelerde prenatal bağlanma ile prenatal distres arasındaki ilişkinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Mirzakhani, K., Ebadi, A., Faridhosseini, F., Khadivzadeh, T. (2020). Well-being in high-risk pregnancy: an integrative review. BMC Pregnancy and Childbirth, 20, 1-14.
• Özçetin, Y.S.Ü., Erkan, M. (2019). Yüksek riskli gebelerde psikolojik sağlamlık, algılanan stres ve psikososyal sağlık. Cukurova Medical Journal, 44(3), 1017-1026.
• Özkan, H. (2022). Covid-19 Pandemisinde gebelerin fiziksel aktivite, kendini algılama düzeyleri ve ilişkili faktörler. Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Aydın.
• Sabancı Baransel, E., Uçar, T. (2021). Riskli gebelerde fiziksel aktivite, gebelikte iyilik ve gebelikteki yakınmaların yaşam kalitesine etkisi: Karşılaştırmalı bir çalışma. Anatolian Journal of Health Research, 2(3), 101-106.
• Sarı, S., Dağ, İ. (2009). Belirsizliğe tahammülsüzlük ölçeği, endişe ile ilgili olumlu inançlar ölçeği ve endişenin sonuçları ölçeğinin Türkçe’ye uyarlanması, geçerliliği ve güvenilirliği. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 10, 270-261.
• Sinclair, V. G., Wallston, K. A. (1999). The development and validation of the psychological vulnerability scale. Cognitive Therapy and Research, 23(2), 119-129.
• Smith, B. W., Dalen, J., Wiggins, K., Tooley, E., Christopher, P., & Bernard, J. (2008). The brief resilience scale: assessing the ability to bounce back. International Journal Of Behavioral Medicine, 15, 194-200.
• Sunitha, T., Prasoona, K. R., Kumari, T. M., Srinadh, B., Deepika, M. L. N., Aruna, R., Jyothy, A. (2017). Risk factors for congenital anomalies in high risk pregnant women: a large study from South India. Egyptian Journal of Medical Human Genetics, 18(1), 79-85.
• Süslüoğlu, Birsen (2019). İlk kez gebelik yaşayan gebelerde gebelik deneyiminin annelik rolü ve gebeliğin kabulüne etkisi. Yüksek Lisans tezi. Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Sivas.
• Soğukpınar, N., Baykal Akmeşe, Z., Hadımlı, A., Balçık, M., Akın, B. (2018). Doğumevlerinde riskli gebelik profili: İzmir ili örneği. Journal of Academic Research in Nursing, 4(1): 37-44.
• Treleaven, C. (2020). Literature review: psychological interventions for perinatal ethnic minority populations: a systematic review: Empirical paper: Intolerance of uncertainty and emotion regulation in pregnant women. PhD Thesis, University of Exeter, United Kingdom.
• Uzun, N. D., Tekin, M., Sertel, E., Tuncar, A. (2020). Psychological and social effects of COVID-19 pandemic on obstetrics and gynecology employees. Journal of Surgery and Medicine, 4(5), 355-358.
• Yıldırım, A. D., Şahin, N. H. (2020). Riskli gebelerde prenatal bağlanma ve risklerin değerlendirilmesi. Online Türk Sağlık Bilimleri Dergisi, 5(4), 661-672.