+SIZ EKİNİN İŞLEVLERİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME VE DEDE KORKUT HİKÂYELERİNDE +SIZ EKİ

Yıl 2016, Cilt: 1 Sayı: 1, 47 - 53, 01.05.2016

Nesrin BAYRAKTAR Erten

Öz

This study examines the frequently used noun-to-adjective derivative suffix +sIz, as included in the set of noun-to-noun derivative suffixes of Turkish grammar. In the

Anahtar Kelimeler

Turkish grammar, noun-to-adjective (negative) suffix, properties of the suffix +sIz, functions of the suffix +sIz, historical development of the suffix +sIz

+SIZ EKİNİN İŞLEVLERİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME VE DEDE KORKUT HİKÂYELERİNDE +SIZ EKİ

Öz

Bu çalışmada, Türkçenin dilbilgisinde addan ad yapım ekleri arasında yer alan ve oldukça işlek bir kullanımı olan +sIz ad soylu sözcüklerden olumsuz sıfat yapım eki ele alınmıştır. Giriş bölümünde ek, dilbilgisi kitaplarından örneklerle tanıtılmıştır. Çalışma ekin özelliklerini ve işlevlerini ele alan iki ayrı bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde ekin çeşitli özellikleri ve başka eklerle kurduğu ek birleşmeleri ele alınmıştır. İkinci bölümdeyse ekin altı işlevine yer verilmiştir. Bu işlevlerden olumsuz sıfat yapımının her kaynakta yer aldığı, kalıcı ad ve ikilemeler yapımınınsa kaynakların bir kısmında yer aldığı görülmüştür. Bu bölümde yer alan zarf işlevi, mecaz kullanım işlevi ve dolaylama yapım işlevinin dilbilgisini ele alan kaynaklarda yer almadığı anlaşılmıştır. Bu üç işlev, çeşitli örneklerle ayrıntılı olarak ele alınmıştır. Ekin tüm işlevleri ele alınırken, Türkçenin bilinen en eski yazılı belgeleriolması sebebiyle, Orhon Yazıtlarından örneklere yer verilmiştir. Çalışmanın son bölümündeyse Dede Korkut Hikâyelerinde bu altı işleve yönelik bir inceleme yer almaktadır.

Anahtar Kelimeler

Türk dilbilgisi, addan olumsuz sıfat yapım eki, +sIz ekinin özellikleri, +sIz ekinin işlevleri, +sIz ekinin tarihsel gelişimi