RUSÇA – TÜRKMENCE SÖZLİK

Yıl 2017, Cilt: 2 Sayı: 3, 47 - 52, 01.10.2017

Tahir Aşirov

Öz

Sözlük kavramı, Sovyetler Birliği zamanında Türkmenistan’da “Türkmen
Dilinin Sözlüğü” (TDS) adıyla hazırlanan lügatte şöyle tarif edilmiştir:
“Düşündürüş verilen ya da bir dilden başka bir dile tercüme edilen elifba
tertibindeki sözlerin mecmuası” (TDS, 1962: 607). Tanıtımını yapmaya
çalıştığımız eserde, Rusça “Slovar’” kelimesinin karşılığı olarak “Sözlük”, “Lügat”
ve “Kamus” şeklinde sıralanmaktadır (Aliyev - Böriyev, 1929: 370). Türk
Dünyasının ortak kullandığı kelime olan ve her bir boyda çekimlileri değişik
telaffuz edilen “sözlik” veya sözlük, bir milletin hafızasının, kültürel geleneğinin,
tarih süreci içinde oluşturduğu bilincinin ve düşüncesinin kavramsal ifadesidir.
Milletler için bilinci ifade eden kavramlar önemlidir. Çünkü bilinç halkların
zihninin derinden şekillendirmiş olan kültürel ve tarihsel süreklilikte
bulunmaktadır. Bundan dolayı sözlük, bir milletin tarihinin, düşüncesinin,
kültürünün, dilinin gelişim ve değişim sürecinin aynasıdır. Makalede A. Aliyev ile
K. Böriyev tarafından hazırlanan ve 1929 yılında yayınlanan “Rusça – Türkmence
Sözlük” (Russko- Turkmenskiy Slovar’) adlı sözlüğün tanıtımı ve
değerlendirilmesi yapılacaktır. Yazımızda ilk önce Aliyev ve Böriyev’in bu yapıtı
derlemesinin nedeni ve yöntemi açıklanacak, daha sonra eserin içeriği hakkında
bilgi verilecek ve onun önemi genel olarak değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

RUSÇA, TÜRKMENCE, SÖZLİK