AZERBAYCAN TÜRKÇESİNDE Kİ’Sİ DÜŞMÜŞ BİRLEŞİK CÜMLE ÖRNEKLERİ

Yıl 2017, Cilt: 2 Sayı: 4, 13 - 21, 15.10.2017

Tuğba Poçan

Öz

Bir ana cümle ile bir yardımcı cümlenin ki bağlacı olmadan bir araya gelerek oluşturduğu ve ki’li birleşik cümlelerde olduğu gibi bir anlam ilişkisi gösterdiği cümleleri ki’si düşmüş birleşik cümleler olarak adlandırıyoruz. Tıpkı ki’li birleşik cümlelerde olduğu gibi bu cümlelerde de ana cümle çoğunlukla yardımcı cümleden önce gelmekte, yardımcı cümle ana cümleye herhangi bir öge olarak katılabilmekte veya ana cümledeki bir ögenin niteleyici, tamlayıcısı olabilmektedir. Ki bağlacı olmasa bile ana cümle ile yardımcı cümle birbirini bütünleyen ilişki içerisindedir.(Akalın, 2004:51-52) Ki’si Düşmüş Birleşik Cümlelerin bu ilişki içerisinde Azeri Türkçesindeki örneklerini tespit etmek amacıyla Ferman Kerimzade’nin Kril alfabeli 1987 basım Çaldıran Döyüşü adlı romanı incelendi. Bu incelemede Şükrü Haluk AKALIN’ın EskiAnadolu Türkçesinde Ki'si Düşmüş Birleşik Cümleler Üzerine adlı makalesi örnek alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Birleşik Cümle, Çaldıran Döyüşü, Azeri Türkçesi, Ki’si Düşmüş Birleşik Cümle

Kaynakça

• AKALIN, Ş.H.(2004). “Eski Anadolu Türkçesinde Ki’si Düşmüş Birleşik Cümleler Üzerine’’ Zeynep Korkmaz Armağanı, TDK Yay. Ankara
• AKTAN, B. (2009). Türkiye Türkçesinin Söz Dizimi, Gazi Kitabevi Yayınları, Ankara, 188s.
• ALTAYLI, S., 1994. Azerbaycan Türkçesi Sözlüğü I-II, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul, 1292s.
• ANAR, R., (2005). Azerbaycan Türkçesinin Sözvarlığı, Çev.: A. Acaloğlu, Akçağ Yayınları, Ankara
• ATABAY, N., ÖZEL, S., ÇAM, A., (2003).Türkiye Türkçesinin Söz Dizimi, Papatya, İstanbul
• BANGULUOĞLU, T., (1990).Türkçenin Grameri, TDK Yayınları, Ankara
• BİLGEGİL, K.(1984).Türkçe Dilbilgisi, Dergâh, İstanbul, 239s.
• ÇOHADAR, E, (2008). ‘’Türkiye Türkçesinde Ki’li Birleşik Cümle Üzerine Bir İnceleme’’, Yüksek Lisans, İstanbul Kültür Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul
• DELİCE, İ. (2007). Türkçe Söz Dizimi, Kitabevi, İstanbul
• DEMİR, N., YILMAZ, E.(2005). Türk Dili El Kitabı, Grafiker Yayınları, İstanbul
• EKER, S. (2009).Çağdaş Türk Dili, Ankara: Grafiker Yayınları
• ERGİN, M.(1992). Türk Dil Bilgisi, Bayrak, İstanbul
• GENCAN, T., N.(2001). Dilbilgisi, Ayraç, Ankara
• GRÖNBECH, K.(1995). Türkçenin Yapısı, Çev.: M. Akalın, Atatürk Üniversitesi Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yayınları, Ankara
• KARAAĞAÇ, G.( 2009). Türkiye Türkçesinin Söz Dizimi, Kesit Yayınları, İstanbul
• KARAHAN, L.(2006). Türkçede Söz Dizimi, Akçağ Yayınları, Ankara
• KARAHAN, L.(1995). Türkçede Birleşik Cümle Problemi, Türk Gramerinin Sorunları, TDK Yay., Ankara, s.19-23
• KARAHAN, L.(2000). ‘’Yapı Bakımından Cümle Sınıflandırmaları Üzerine, Türk Dili, http://turkoloji.cu.edu.tr/YENI%20TURK%20DILI/leyla_karahan_yapi_bakimindan_cumle_siniflan dirmalari.pdf (24.05.2011)
• KARAÖRS, M.(2005). Türk Lehçelerinde Karşılaştırmalı Şekil ve Cümle Bilgisi, Akçağ Yayınları, Ankara
• KERİMZADE, F.(1987). Çaldıran Döyüşü, Bakü
• KORKMAZ, Z. (2007).“Bağlaclar ve Türkiye Türkcesindeki Oluşumları”, TDK Yay., Ankara, s. 1083-1090.
• TİKEN, K.(2004). Eski Türkiye Türkçesinde Edatlar, Bağlaçlar, Ünlemler ve Zarffiiller, TDKY, Ankara
• TULUM, M.(1978). Ma’arif-name, Metin ve Ki’li Birleşik Cümleler Üzerine Bir İnceleme, Basılmamış Doçentlik Tezi, İstanbul
• TOKATLI S.(2006).Anadolu Ağızlarında Ki bağlama Edatıyla Kurulan Yardımcı Cümleler, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 21 Yıl : /2 (453-465 s.)
• VARDAR B., 2003. Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü, Multilingual Yayınları, İstanbul
• YAVUZ, S.(2011). Türkiye Türkcesi Ağızlarında Bağlaçlar, Diyalektolog, S.3, s.59-107