AHDAK’UL-AHBARDA ‘’Kİ’’ TÜMLEYİCİSİ

Yıl 2019, Cilt: 4 Sayı: 1, 16 - 34, 15.01.2019

Osman Akteker

Öz

 Bu çalışmada ses, biçim ve sözcük
ölçütlerinden elde edilen verilerle XVI. yüzyıl sonu; XVII. yüzyıl başı
aralığına ait olduğu izlenimini veren Ahdaku’l-Ahbar adlı Kırk Hadis
tercümesindeki Kİ tümleyicisi ele alındı. Çalışmanın birinci bölümünde Kırk
Hadis geleneği ve Ahdaku’l-Ahbar hakkında bilgiler verildi. İkinci bölümde ise
metindeki Ki cümleleri incelendi. Bu inceleme Evrensel Dil Bilgisinin ilkelerine
göre yapıldı. Ahdak’ul- Ahbar’ın çeviri yazılı özgün metnine çalışmanın ekler
bölümünde yer verildi.

 Türkçenin söz dizimi çalışmalarında Kİ
cümleleri genellikle bağlaç cümlesi olarak ele alınmaktadır.  Bu çalışmanın ileri sürdüğü gözlem, Kİ’nin bir
cümleyi diğer cümle içine yerleştiren işlevsel bir kategori olduğudur. Bu
kategoriye de Evrensel Dil Bilgisinde ‘’tümleyici’’ denir. Çalışmanın amacı Kİ
tümleyicisi ile fiilimsi cümlesi arasındaki bağıntıyı incelemek ve ‘’birleşik’’
cümle tanımın her şeyden önce bir ‘’dil’’ tanımı olduğunu göstermektir. 

Anahtar Kelimeler

kırk hadis, ki bağlacı, evrensel dil bilgisi, birleşik cümle

Kaynakça

• Aksan, D. (2007). Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim. Ankara: Türk Dilş Kurumu Yayınları
• Banguğlu, T. (2007). Türkçenin Grameri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Chomsky, N. (2014). Dilin Mimarisi. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
• Chomsky, N. (1965). Aspects Of The Theory Of Syntax. Cambridge: THE M.LT. PRESS
• Chomsky, N. (2002).Syntaactic Structures. Berlin: Mouton De Gruyter.
• Chomsky, N. (2009).Bilgi Sorunları ve Dil. İstanbul: Bgst Yayınları
• Chomsky, N. (2011). Dil ve Zihin. Ankara: Bilgesu
• Bayraktar, N. (2014). Dil Bilimi. Ankara: Nobel
• Bozkurt, F.(1995). Türkiye Türkçesi. İstanbul: Cem/Kültür
• Ebū ‘l Fethi B. Ali (?) Ahdaku’-Ahbar. Konya: Mevlana Müzesi Yazmları, Cilt:94, Demirbaş:647
• Ercilasun. A.(2011). Türk Dili Tarihi. Ankara: Akçağ
• Demirci, K.(2015). Türkoloji İçin Dilbilim. Ankara: Anı Yayıncılık
• Ergin, M. (2004). Türk Dil Bilgisi. İstanbul: Bayrak Yayınları.
• Farrokhpey, M. (1999). Government and Binding Chomsky’s Language Theory.Tahran.
• Gencan, T. (1997).Dilbilgisi. İstanbul: Kanaat Yayınları.
• Gölpınarlı, A. ( 1967). Mevlana Müzesi Yazmalar Kataloğu. Ankara: Türk Tarih Kurumu
• Karahan, A. (1991). İslam- Türk Edebiyatında Kırk Hadis. Ankara: Diyanet İşleri Bakanlığı
• Karaağaç, G. (2013) Türkçenin Dil Bilgisi. Ankara: Akçağ.
• Karahan, L. (2006). Türkçede Söz Dizimi. Ankara: Akçağ.
• Kartallıoğlu, Y.(2011) Klasik Osmanlı Türkçesinde Eklerin Ses Düzeni. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Kerimoğlu, C. (2016). Genel Dilbilime Giriş. Ankara: Pegem Akademi
• Kıran, Z-A. (2010). Dilnilimine Giriş. Ankara: Seçkin
• Korkmaz, Z.(2004). Türkçenin Grameri Şekil Bilgisi. Ankara : Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Toklu, O. (2015). Dilbilimine Giriş. Ankara: Akçağ
• Uzun, N. (2000). Anaçizgileriyle Evrensel Dilbilgisi ve Türkçe. İstanbul: Multılıngual.