TÜRKÇE SÖZLÜK'TE ASKERLİK ALANINDAKİ ALINTI TERİMLER ÜZERİNE

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 1, 1 - 32, 11.04.2020

Serkan İnce

Öz

Türkçe, bilinen dil tarihi boyunca siyasi, sosyal, ekonomik, kültürel, dinî vb. pek çok sebepten ötürü birçok dille etkileşim hâlinde olmuş, bu dillerden kelimeler almış ve bu dillere kelimeler vermiştir. Bu çalışmada, Türkçe Sözlük’ün 11. baskısından (2011) hareketle, Türkçe Sözlük’te yer alan ve etiketlerle işaretlenen askerlik alanına dair alıntı terimler tespit edilmiş ve bu terimlerin yapı, köken ve anlam bakımından incelemesi yapılmıştır. Çalışmanın kapsamını oluşturan dillere ait alıntı madde başları; Almanca, Arapça, Farsça, Fransızca, İngilizce, İtalyanca, Macarca, Rumca kökenli 148 terimdir. Söz konusu alıntı terimlerin kaynak dilleri Türkçe Sözlük’te verilen dil etiketleri esas alınarak belirlenmeye çalışılmıştır. Alıntılanan bu terimlerin ait oldukları kaynak diller, Türkçe Sözlük’te yer alan etiketler ile (Ar. "Arapça"; Fr. "Fransızca"; Far. "Farsça"; İng. "İngilizce" ...gibi.) gösterilmiştir. Ancak burada dikkat edilmesi gereken nokta, Türk dilinde birçok kelimenin kaynağının hangi dil olduğu veya Türkçe mi yoksa alıntı mı olduğu konusundaki tartışmaların hâlen devam ediyor olmasıdır.

Anahtar Kelimeler

Türkçe Sözlük, alıntı terimler, askerlik, yapı, köken, anlam

Kaynakça

• Ahmed Vefık Paşa (2000). Lehce-i Osmânî. (R. Toparlı, Haz.). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Akalın, Ş. H. ve diğerleri. (2015). Yayıncılık ve Medya Sözlüğü. Ankara: Mattek Matbaacılık.
• Aksan, D. (2004). Türkçenin Söz Varlığı. Ankara: Engin Yayınevi.
• Aksan, D. (1977). “Köktürkçeden Bugüne, Türkçede Ödünçlemeler Üzerinde Bir Sözcük İstatistiği Araştırması”. Türk Dili, 303, (s.344-347).
• Anhegger, R. (1942). “Martoloslar Hakkında”. Türkiyat Mecmuası, 7, (s. 281-320).
• Ayverdi, İ. (2010). Misalli Büyük Türkçe Sözlük. İstanbul: Kubbealtı Neşriyat.
• Buran, A. (2008). “Yabancı Diller Karşısında Türkçe”. Makaleler. (M.D. Erdem, Ed.) (E. Alkaya, S. K. Yalçın, M. Şengül, Haz.). Turkish Studies Publication, 5, (s. 165-169).
• Devellioğlu, F. (2007). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat (24. bs.). Ankara: Aydın Kitabevi.
• Doğru, H. (1990). Osmanlı İmparatorluğunda Yaya-Müsellem-Taycı Teşkilatı: 15. ve 16. Yüzyılda Sultanönü Sancağı. İstanbul: Eren Yayıncılık.
• Eker, S. (2007). Türk Dil Bilimi Bakımından Tarihî Askerî Terminoloji. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Eren, H. (1999). Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü (2. bs.). Ankara: Bizim Büro Basım Evi.
• Kahane, H. & R., Tietze, A. (1988). The Lingua Franca in the Levant. İstanbul: ABC Kitabevi Yayınları.
• Nişanyan, S. (2012). Sözlerin Soyağacı Çağdaş Türkçenin Etimolojik Sözlüğü. İstanbul: Everest Yayınları.
• Püsküllüoğlu, A. (2012). Türkçe Sözlük. Ankara: Arkadaş Yayınevi.
• Redhouse, Sir James W. (1890). A Turkish and English Lexicon. Constantinople.
• Rossi, E. (1991). “Martolos”. Encyclopedia of Islam (EI2), 6, (s. 613).
• Sav, B. (2003). “Anlam Değişmeleri Üzerine Artzamanlı Bir İnceleme”. Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, XXIII (1), (s. 147-166).
• Şemseddin Sâmi (2015). Kâmûs-ı Türkî. İstanbul: Şifa Yayınevi. (H 1317).
• Tietze, A. (2002). Tarihi ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Lugati (c. 1. A-E.). İstanbul-Wien: Simurg Yayınları.
• Tietze, A. (2009). Tarihi ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Lugati (c. 2. F-J.). Wien: Verlag Der Osterreichischen Akademie der Wissenschaften.
• Türk Dil Kurumu (2005). Türkçe Sözlük (10. bs.). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Türk Dil Kurumu (2011). Türkçe Sözlük (11. bs.). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Uysal, S. S. (2014). Türkçede Yaratılan "Fransızca" Sözcükler ve Türkçede Anlamları Değiştirilen Fransızca Sözcükler. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Zülfikar, H. (1991). Terim Sorunları ve Terim Yapma Yolları. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.