SOCIAL CRITICISM IN FATMA ALIYE HANIM'S NOVEL NAMED "REFET"

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 1, 1 - 14, 02.08.2024

Gökçe Ulus

Öz

Fatma Aliye Hanım is a "female" writer who focused on women's issues a century and a half ago, and in her novel Refet, which she wrote in 1896, she presents social problems on the axis of female heroes. Ms. Fatma Aliye; Refet's identity reflects her ideas about women and society. Refet is the idealized protagonist who proves the propositions in the novel. The author explains his thesis through Refet's mouth and her actions. At a time when education is not considered vital even for men, making a name for yourself as a woman and working to raise awareness of other women should be considered a heroic act. In Refet, a work that does not hesitate to convey social criticism from different aspects in order to highlight the female identity and the place of women in society has been brought to Turkish Literature. In this study, social disorders will be tried to be identified under subheadings related to lack of education and money.

Anahtar Kelimeler

Fatma Aliye, Refet, woman, social criticism, novel

FATMA ALİYE HANIM’IN “REFET” ADLI ROMANINDA SOSYAL ELEŞTİRİ

Öz

Fatma Aliye Hanım, bundan bir buçuk asır önce kadın sorunlarına eğilmiş bir “kadın” yazardır ve 1896 yılında kaleme aldığı Refet romanında toplumsal sorunları, kadın kahramanlar ekseninde sunar. Fatma Aliye Hanım; Refet’in kimliğinde kadına ve topluma dair fikirlerini yansıtır. Refet, romandaki önermelerin kanıtlayıcısı konumundaki idealize edilmiş başkişidir. Yazar, ortaya koyduğu tezi Refet’in ağzından ve onun davranışlarıyla sunar. Erkekler için dahi eğitimin hayatî görülmediği bir zamanda kadın olarak adını duyurmak, diğer kadınları bilinçlendirmek için çalışmak kahramanca bir hareket kabul edilmelidir. Refet’te kadın kimliğini ve kadının toplumdaki yerini öne çıkarmak için farklı yönlerden sosyal eleştirilerini aktarmaktan çekinmeyen bir eser Türk Edebiyatı’na kazandırılmıştır. Bu çalışmada sosyal bozukluklar eğitim ve para noksanlığına bağlı alt başlıklarda tespit edilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Fatma Aliye, Refet, kadın, sosyal eleştiri, roman

Kaynakça

• Akşit, E. E. (2008). “Osmanlı Feminizmi, Uluslararası Feminizm ve Doğu Kadınları”. Doğudan, 7, 84-91.
• Akşit, E. E. (2010). “Hanımlara Mahsus Milliyetçilik: Fatma Aliye ve Erken Milliyetçi Stratejiler”. Kebikeç, 30, 57-74.
• Berkes, N. (2018). Türkiye’de Çağdaşlaşma. İstanbul: YKY.
• Bulut, H. (2008). “Tanzimat Kadınlarının “Gündelik Hayat” algısının Fatma Aliye’nin Romanlarındaki İzdüşümü”. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, Güz, 27, 267-272.
• Canbaz, F. (2005). Fatma Aliye Hanım’ın Romanlarında Kadın Sorunu. Yüksek lisans tezi, Bilkent Üniversitesi, Ankara. Bölümü.
• Coşkun, B. (2010). “Türk Modernleşmesini Kadın Romanları Üzerinden Okumak”. Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 5/4, 930-964.
• Ersöz. F. G. (2020). “Tanzimat ve Meşruiyet döneminde kadın haklarına ilişkin basın odaklı genel değerlendirme”. Nosyon: Uluslararası Toplum ve Kültür Çalışmaları Dergisi, Gürsoy Akça Özel Sayısı, 5, 225-234.
• Fatma Aliye Hanım. (2012). Refet. (Haz. Karaca, Ş.) İstanbul: Kesit Yayınları.
• Gençtürk Demircioğlu, T. (2010). “Hayattan Kurmacaya: Fatma Aliye Hanım’ın Dört Romanında Metinlerarası İlişkiler”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3,13, 104-109.
• Karaca, Ş. (2011). “Fatma Aliye Hanım’ın Türk Kadın Haklarının Düşünsel Temellerine Katkıları”. Karadeniz Araştırmaları Dergisi, Güz, 31, 93-110.
• Kurnaz, Ş. (2015). Yenileşme Sürecinde Türk Kadını 1839-1923. Ankara: Ötüken Neşriyat.
• Namlı, T. (2010). Tanzimat Devri Türk Romanında Sosyal Tenkit. Doktora tezi, Fırat Üniversitesi, Elâzığ.
• Sankır, H. (2005). “Toplumsal Cinsiyet Rollerinin Anlamlandırılmış Biçiminin Kadın Sanatçı Kimliğinin Oluşumuna Etkileri”. Sosyolojik Araştırmalar, www.sdergi.hacettepe.edu.tr.
• Taşkesen, A., Aydeniz, A. Y. (2016). “Tanzimat Sonrası Eğitimde Yeniden Yapılanma”. Route Educational and Social Science Journal, Volume 3(2), April, s. 282-292.