Thematic Analysis of Nurullah Ataç's Work Titled 'Söz Arasında

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 1, 15 - 28, 02.08.2024

Sedef Köksal

Öz

Nurullah Ataç is undoubtedly one of the most important figures in our literature. Born in 1898 in Istanbul, he is recognized for his essays and critiques. Information gathered about him suggests that he was meticulous in his work, outspoken, and consistently engaged in reading. Ataç's writings cover a wide range of topics, from criticism to the East-West issue, from writing poetry to showing respect for the elderly. However, the most prominent among them, by a significant margin, is the issue of language. Ataç places great importance on language and its correct usage, being a fervent advocate of native Turkish. The simplicity of Turkish language is also evident in his works. Writing with the simplicity of a newspaper article has made his works accessible to readers from all walks of life. Prominent figures such as Asım Bezirci, Mehmet Canpolat, and Tarık Özcan have worked on Ataç's life and writings. Although he has works in various genres such as poetry, prose poetry, and theater, these works are mainly found in magazine publications. In this article, brief information about Ataç's life is provided before delving into his literary career. His personality holds a significant place in Ataç's literary life, as almost everyone who has worked on Ataç has also included discussions about his character in their writings. Despite being an excellent translator, Ataç's translations are not widely known. Therefore, in the introduction of the text, a full list of the author's translation works is provided alongside the genres of essays, interviews, diaries, and critiques. His translations have been published in significant places such as Kültür Bakanlığı, Remzi Kitabevi, Dergâh, and Varlık. For this article, Ataç's essay book 'Söz Arasında' is selected, and a thematic examination is decided upon. Nine themes are identified and listed as subheadings. The aim of the study is to draw attention to how Ataç approached various topics in his work 'Söz Arasında.

Anahtar Kelimeler

Nurullah Ataç, critique, impressionistic criticism, essay, language

NURULLAH ATAÇ’IN SÖZ ARASINDA İSİMLİ ESERİNİN TEMATİK AÇIDAN İNCELENMESİ

Öz

Nurullah Ataç şüphesiz edebiyatımızın en önemli isimlerinden biridir. 1898, İstanbul doğumludur. Deneme ve eleştirileri ile tanımaktadır. Hakkında yazılanlardan titiz çalıştığı, açık sözlü olduğu ve sürekli okuduğu bilgilerine ulaşılmaktadır. Ataç’ın yazılarında belli bir konu sınırlaması yoktur. Eleştirmenlikten Doğu-Batı meselesine, şiir yazmaktan yaşlılara saygı duymaya kadar birçok konu eserlerinde kendine yer edinmiştir. Ancak içlerinde en fazla öne çıkan büyük bir farkla dil meselesidir. Ataç dile ve dilin doğru kullanımına fazlasıyla önem vermektedir. Öz Türkçenin en ateşli savunucudur. Eserlerinde de Türkçenin sadeliği dikkat çekmektedir. Bir gazete yazısı sadeliğinde yazması eserlerinin her kesimden okunabilir olmasını sağlamıştır. Hakkında Asım Bezirci, Mehmet Canpolat, Tarık Özcan gibi önemli isimler çalışmıştır. Şiir, mensur şiir, tiyatro gibi birçok türde çalışmaları bulunmaktadır ancak bu çalışmalar daha çok dergi yayımlarından ibarettir. Kaleme aldığımız makalede Ataç’ın yaşamı hakkında kısa bilgilere yer verildikten sonra edebi hayatına geçilmiştir. Ataç’ın edebi hayatında kişiliği önemli yer tutmaktadır. Zira Ataç hakkında çalışan hemen herkes yazılarında Ataç’ın karakterine de yer vermiştir. Ataç’ın çok iyi bir çevirmen olmasına karşın yaptığı çeviriler pek bilinmemektedir. Bu nedenle metnin giriş kısmında deneme, söyleşi, günlük, eleştiri türlerinin yanında yazarın çeviri eserlerinin de tam listesi verilmiştir. Çevirileri Kültür Bakanlığı, Remzi Kitabevi, Dergâh ve Varlık gibi önemli yerlerde yayımlanmıştır. Bu makale için ise yazarın Söz Arasında isimli deneme kitabı seçilmiş ve tematik bir inceleme yapılmasına karar verilmiştir. Dokuz tema belirlenmiş ve alt başlıklar hâlinde sıralanmıştır. Çalışmanın amacı Ataç’ın Söz Arasında isimli eserde hangi konulara nasıl bir yaklaşımla değindiğine dikkat çekmektir.

Anahtar Kelimeler

Nurullah Ataç, eleştiri, izlenimci eleştiri, deneme, dil

Kaynakça

• Akar, A. (2020). "Dilde Bir Gelenek Karşıtı Olarak Nurullah Ataç.". Özne 32. Kitap: Anarşizm, s. 585-598.
• Ataç, N. (2022). Diyelim - Söz Arasında. İstanbul: YKY.
• Bezirci, A. (1983). Nurullah Ataç. İstanbul: Varlık Yayınları.
• Binyazar, A. (1967). "Ataç'ın Denemeciliği". Türk Dili, (188), (s. 415-418).
• Canpolat, M. (1977). "Ataç Nasıl Yazardı?". Türk Dili, (308), (s. 589-592).
• Moran, B. (2002). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri. İstanbul: İletişim.
• Özcan, T. (2001). "Nurullah Ataç'ın Eleştiri Dünyası". Türk Dili, (s. 284-287).
• Özcan, T. (2006). "Deneme". T. H. vd. (Dü.) içinde, Türk Edebiyatı Tarihi (Cilt 4, s. 523-542). Ankara: T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Özçelebi, B., Özçelebi, H. (2006). "Eleştiri" (1923-1960). T. H. vd. (Haz.) içinde, Türk Edebiyatı Tarihi (Cilt 4, s. 481-522). Ankara: T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Satkın, N. (2004). Nurullah Ataç'ın Dili Yenileme Çalışmaları ve Kelime Dağarcığı. Yüksek lisans tezi, Fatih Üniversitesi, İstanbul.
• Tekin, T. (1958). "Ataç'ın Dilciliği ve Tilcikleri". Türk Dili, VII(80), (s. 408-413).
• Tonga, N. (2020). TEİS: https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/atac-nurullah adresinden alındı Erişim Tarihi: 21.02.2022
• Tural, Ş. (2006). "Türk Edebiyatında Eleştiri: Cumhuriyet Devri". Türkiyat Araştırmaları Literatür Dergisi, 4(8), (s. 259-310).
• Uçman, A. (2020). TDV İslâm Ansiklopedisi: https://islamansiklopedisi.org.tr/atac-nurullah adresinden alındı Erişim Tarihi: 21.02.2022
• Yalçın Çelik, S. D. (2009). "Nurullah Ataç'ın Söyleşi, Deneme ve Eleştiri Yazıları Bağlamında Divan Edebiyatı Üzerine Görüşlerin Değerlendirilmesi". Journal of Turkish Studies (Türklük Bilgisi Araştırmaları) Cem Dilçin Armağanı(II. Sayı: 33), (s. 319-349).
• Yavuz, H. (2011).“Ataç: ‘İzlenimci Eleştiri’ mi ‘Parçalı Söz’ mü?” içinde Nurullah Ataç, Editörler Mustafa Şerif Onaran, İbrahim Çelik, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü, Anma ve Armağan Kitapları Dizisi 28, Ankara, s.285-287